Solliciteren als je autisme hebt. Wat zijn de knelpunten?

Solliciteren is een vak apart. Voor het schrijven van een goede brief zijn allerlei tips te bedenken, maar als je wordt uitgenodigd voor een gesprek begint het pas echt. Vaak moet je concurreren met meerdere kandidaten. Het is dus zaak dat je passend gekleed ten tonele verschijnt en jezelf zo weet te presenteren, dat je een blijvende indruk achterlaat. Het is de kunst jezelf te onderscheiden. Goede sociale vaardigheden zijn daarbij onontbeerlijk: je moet jezelf goed kunnen 'verkopen'. Wat maakt dat ze juist jou moeten nemen? Kun je dit met goede argumenten onderbouwen? Voor mensen met autisme is dit vreselijk moeilijk. Door hun vaak gebrekkige communicatieve vaardigheden, vallen ze soms al bij voorbaat af. En in hoeverre is het handig om tijdens een sollicitatiegesprek te vertellen dat je autisme hebt? Zijn er tips, die mensen met autisme kunnen helpen, de sollicitatieronde door te komen? Solliciteren is voor deze mensen namelijk één van de moeilijkste hordes op weg naar een baan.

Wat vaak mis gaat bij sollicitatiegesprekken

Autisme is een stoornis waarbij mensen moeite hebben met sociale interactie. Communiceren kan lastig zijn en er kunnen gemakkelijk misverstanden ontstaan. Sommige mensen met autisme hebben bovendien een zekere motorische onhandigheid, waardoor ze wat schutterig kunnen overkomen. Anderen hebben er moeite mee de ondervrager aan te kijken, of kunnen niet goed stilzitten.

De gestelde vragen kunnen voor verwarring zorgen. Wanneer een toekomstig werkgever, iemand met autisme vraagt wat hij wil verdienen, kan het zijn dat die persoon het door hemzelf gewenste bedrag oplepelt. (hij vraagt immers wat de sollicitant WIL verdienen, niet wat hij volgens de verwachting GAAT verdienen). Dat dit een veel hoger bedrag is, dan dat wat passend is bij de nieuwe functie, laat zich raden. Het opnoemen van drie goede en drie slechte eigenschappen, zorgt vaak voor problemen, in de zin dat de sollicitant met autisme doorgaans heel eerlijk is. Hij heeft geen dubbele agenda en niet de neiging zichzelf te 'verkopen' of negatieve eigenschappen positief om te buigen. What you see, is what you get.

Vragen als: "Waarom moeten we juist jou nemen?" of "Waarom heeft u juist voor dit bedrijf gekozen?" kunnen ook voor verwarring zorgen. Het antwoord: "Ik moet nou eenmaal solliciteren van de gemeente, dus maakt het niet uit waar ik terecht kom," is in dit geval niet handig. Maar wat zeg je dan wel? Hoe bereid je je voor, zodat je ook de moeilijke vragen kunt beantwoorden?

Een goede voorbereiding is het halve werk

Op de website www.werkenmeteenbeperking.nl is een brochure te downloaden waarin stapsgewijs verteld wordt hoe het hele proces van solliciteren in zijn werk gaat. Deze is speciaal samengesteld voor mensen met autisme. Wanneer iemand wordt uitgenodigd voor een gesprek, is het verstandig daar goed voorbereid naartoe te gaan. Veel vragen komen namelijk in elk sollicitatiegesprek terug. Bijvoorbeeld:

• Waarom heb je juist op deze baan gesolliciteerd?
• Waarom moeten we jou nemen voor deze functie?
• Noem drie positieve eigenschappen van jezelf
• Wat vinden je vrienden een negatieve eigenschap van jou?
• Wat denk je te gaan verdienen?
• Heb je bezwaren tegen onregelmatig werk?

Het advies is om van te voren mogelijke antwoorden te bedenken. Zoek op internet naar informatie over het bedrijf en vraag jezelf af waarom je deze baan graag wilt. Wanneer je een positieve eigenschap benoemt, onderbouw deze dan ook. Wanneer je hebt verteld over je autisme, zeg dan dingen als: "Ik ben een doorzetter. Dat moet ook wel. Door mijn autisme loop ik steeds tegen problemen aan, maar elke keer overwin ik die weer. Zo heb ik geleerd om door te zetten." Het is de kunst, een negatieve eigenschap, positief te brengen, bijvoorbeeld: "Ik ben ongeduldig, maar daardoor heb ik wel een enorme drive om het werk op tijd af te krijgen.

Waar je verder op moet letten

Een eerste indruk is heel belangrijk. Begin dus met op tijd komen. Zoek van te voren uit hoe je bij het bedrijf moet komen en neem liever een trein eerder in plaats van dat je op het laatste nippertje komt binnen rennen. Zorg ervoor dat je netjes gekleed gaat en denk ook aan een goede lichaamsverzorging. Een representatief uiterlijk geeft namelijk een goede eerste indruk.

De brochure noemt daarnaast een aantal dingen waarop de sollicitant met autisme ook moet letten

• Zit recht
• Maak goed oogcontact
• Toon interesse in de baan, stel vragen
• Speel niet met je mobiel of een balpen
• Zet je mobiel uit
• Wiebel niet in je stoel
• Sla de armen niet over elkaar
• Zucht niet teveel

Zet de vragen die je wilt stellen van te voren op papier. Dat voorkomt dat je ze ter plekke vergeet.

Is het verstandig, een toekomstig werkgever te vertellen dat je autisme hebt?

In principe is het niet verplicht, een toekomstig werkgever te vertellen dat je autisme hebt. Dat is namelijk een privé-aangelegenheid. Aan de andere kant kan het gebeuren dat je tijdens het werk tegen je autisme aanloopt en dan is het fijn als collega's daar rekening mee kunnen houden. Bovendien is het niet handig om zoiets belangrijks te verzwijgen. Wanneer je van te voren weet dat je niet goed functioneert op een werkplek waar veel prikkels zijn en niets daarover zegt, kan het immers alleen maar mis gaan. De keerzijde van de medaille is dat veel werkgevers iemand anders aannemen wanneer je vertelt, een autistische stoornis te hebben. De mogelijke oplossing voor dit dilemma zit weer in een goede voorbereiding. Het is verreweg het eerlijkst een toekomstig werkgever te vertellen over het autisme en de manier waarop dit gebeurt is alles bepalend.

• Bereid je grondig voor: Bedenk van te voren wat je wel en niet wilt zeggen.
• Houd de gegeven informatie kort en bondig
• Benadruk wat je sterke punten zijn
• Vertel dat het hebben van autisme ook voordelen kan hebben (accuraat, eerlijk, loyaal, oog voor details)
• Leg het verband tussen jouw kwaliteiten en de functie-eisen (accuraat zijn is belangrijk bij administratief werk)
• Wanneer je een probleem benoemt, vertel dan meteen een mogelijke oplossing.

Een voorbeeld van het laatste is, wanneer de sollicitant met autisme aangeeft moeite te hebben met onverwachte veranderingen in de planning, maar het niet erg vindt om over te werken, als dit van te voren gecommuniceerd wordt. Ook is het handig wanneer je iets wat als negatief beleefd wordt, omzet in iets positiefs, bijvoorbeeld: "Ik ben niet zo goed in sociale praatjes, maar dat betekent ook dat ik nooit te lange pauzes neem."

Conclusie

Solliciteren is inderdaad een kunst op zich, toch valt er, ook voor mensen met autisme, een hoop te leren. Veel hangt ook af van de toekomstige werkgever. In hoeverre is hij bereid zich te verdiepen in de persoon die tegenover hem zit, door zijn sociale onhandigheid heen te prikken en diens kwaliteiten te zien. Wanneer er een goede klik is, hoeft het autisme zeker geen belemmering te zijn tijdens deze laatste stap op weg naar een baan. Zeker wanneer de toekomstige functie goed aansluit bij de sterke punten van de sollicitant. Want die zijn er zeker bij iemand met autisme. Zo is deze persoon doorgaans accuraat, eerlijk, loyaal, heeft ie oog voor details en gaat hij recht op zijn doel af, zonder zich te laten afleiden door allerlei randfactoren, zoals roddelpraatjes bij het koffiezetapparaat. Ook komt hij slechts zelden te laat en is hij zo betrouwbaar als de Nederlandse bank. Een goede kracht, als hij tenminste op een goede manier de sollicitatieronde doorkomt.