Robots een gevaar voor ambachten

In een tijd waarin robots heel veel werk van mensen zijn gaan overnemen lijkt het ambacht op zijn retour. Een ambacht is een beroep waarbij iets met de hand wordt gedaan of gemaakt en dat is sinds de industriële revolutie in de negentiende eeuw steeds minder geworden. Maar toch is het ondenkbaar dat het ambacht volledig zal verdwijnen ook al is die gedachte wellicht meer een wens dan een overtuiging. Hoe dan ook wordt ook tegenwoordig steeds meer het ambachtelijke gecombineerd met mechanisering en automatisering.

Oude en nieuwe ambachten

Een ambacht is volgens van Dale: Handwerk dat wordt aangeleerd om een beroep mee uit te oefenen. Ambachten kunnen worden ingedeeld in twee grote groepen namelijk de oude ambachten (museale ambachten) en de hedendaagse ambachten. Tot de oude ambachten behoren onder meer bezembinder, klompenmaker, mandenmaker en touwslager en tot de nieuwe bijvoorbeeld elektromonteur, ICT ‘er, loodgieter en ijzervlechter. Oude ambachten worden dikwijls alleen nog beoefend als demonstratie tijdens braderieën of speciale markten. Ook zijn ze nog te zien in bijvoorbeeld het Nederlands Openluchtmuseum in Arnhem of in het Zuiderzeemuseum in Enkhuizen.

Ambacht leren in middeleeuwen

Oude ambachten zijn nagenoeg aan het verdwijnen omdat ofwel de producten niet meer gewenst zijn ofwel het handwerk volledig is overgenomen door de machine. In de tijd dat de oude ambachten als volledig handwerk nog floreerden, zoals in de middeleeuwen, werden die in de praktijk aangeleerd. Elk vak kende een beroepsgroep, een zogenaamd gilde, waarbij een leerling door een vakman (een meester) werd geïnstrueerd en na het opdoen van de basisvaardigheden gezel werd. Zodra hij zijn meesterproef had afgelegd werd hij ook meester. Later, in de negentiende eeuw, werden pas scholen opgericht om een ambacht te leren.

Soorten ambachten

Ambachten kunnen onderscheiden worden naar verschillende takken van handel en nijverheid. Een indeling met een aantal veelvoorkomende ambachten is:

• Voeding: bakker, slager
• Productie: schoenmaker, modemaker, steenbewerker
• Uiterlijke verzorging: kapper, schoonheidsverzorgster, visagist
• Gebouwen verzorgen: glazenwasser, schoorsteenveger
• Medische hulpmiddelentechniek: tandarts, orthopeed
• Reparatie: fietsenmaker, goudsmid, kledinghersteller, schoenmaker, textielreiniger
• Bouwer: stratenmaker, vloerenlegger, reparateur, rietdekker, schilder, timmerman, loodgieter, metselaar

Ambachtseconomie is grote sector

Iemand die een ambacht beheerst heeft veel kans om een leven lang werk te hebben. Een echte vakman kan meestal overal in de wereld terecht. Het niet goed spreken van de taal is dan minder een belemmering dan in veel andere beroepen. Ook financieel staat een vakman er dikwijls goed voor. Een goede stukadoor verdient soms meer dan een beginnende academicus. De ambachtseconomie telt in Nederland meer dan 200.000 bedrijven en biedt werk aan zeer velen met een omzet van ruim meer dan 100 miljard euro per jaar. Het grootste aantal ambachtslieden werkt in de bouw en daarna komt de creatieve industrie en communicatie industrie, gevolgd door installatietechniek, elektrotechniek en reparatie en tenslotte de uiterlijke verzorging.

Imago van ambachtelijk werk

Toch is het imago van ambachtelijke beroepen vooral onder jongeren niet zo gunstig. Slechts een betrekkelijk gering percentage van de jongeren kiest voor een traditioneel ambacht. Zij willen liever een nieuw beroep in de creatieve of communicatieve sfeer. De traditionele ambachten als timmerman, stukadoor, loodgieter, slager of bakker zijn veel minder in trek. De kans dat dit in de toekomst tot een tekort aan vaklieden kan leiden is zeer groot. Een lage waardering leidt vanzelf tot een geringe belangstelling voor beroepsopleidingen. In dat geval zullen wellicht toch robots meer handwerk gaan overnemen.

Lees verder

• Een beroep kiezen met of zonder adviseur
• Opleiding voor ambachtelijke beroepen
• Industriële vormgeving voor massaproductie