Wie koopt de boeken voor leerlingen met dyslexie?

Kinderen met dyslexie hebben recht op aangepaste boeken op de basisschool en in het voortgezet onderwijs. De school zorgt hiervoor. Maar geldt dit ook voor leesboeken als het gaat om lezen voor de lijst of voor boeken als het gaat om het maken van een werkstuk of boekpresentatie? Dat hangt er vanaf.

• Dyslexie
• Met dyslexie toch lezen?
• De regels als het gaat om verplichte schoolboeken
• Maar hoe zit het met de vergoeding voor leesboeken?
• Meer informatie

Dyslexie

Dyslexie is een leenwoord uit het Grieks en betekent 'niet kunnen lezen': 'dys' = niet goed functioneren, beperkt, en 'lexis' = taal of woorden. Kinderen krijgen de diagnose 'dyslexie' wanneer zij, in overeenstemming met de definitie van dyslexie door Stichting Dyslexie Nederland: "een hardnekkig probleem hebben met het aanleren en/of vlot kunnen toepassen van het lezen en/of spellen op woordniveau". Het komt voor bij ongeveer 5% van de Nederlandse bevolking. Zo'n 3,6% van de leerlingen heeft ernstige enkelvoudige dyslexie, dus zonder andere (leer)stoornissen. Kinderen met dyslexie hebben problemen met lezen, spelling en schrijven. Dit vraagt om een individueel behandelplan aan de hand van het protocol dyslexie diagnose en behandeling (een uitgave van de Stichting Dyslexie Nederland).

Met dyslexie toch lezen?

Dyslexie gaat niet over en er is veel voor nodig om leerlingen te helpen op het lees-, spellings- en schrijfniveau te komen dat past bij hun intelligentieniveau. Maar veel oefenen, dus juist veel lezen en schrijven, helpt wel. Het is daarom ook belangrijk om ervoor te zorgen dat het leesplezier behouden blijft en het zelfbeeld van de leerling met dyslexie er niet onder lijdt. Dit kan door de sfeer rondom lezen ontspannen te houden, geen dwang toe te passen, zien en stimuleren wat het kind al wel goed kan en veel verschillende boeken aan te bieden, het liefst aangepast, bijvoorbeeld als gesproken boek. Steeds meer luisterboeken komen beschikbaar. Via onder meer Storytel, Kobo bol.com, Luisterrijk, en de LuisterBieb van de openbare bibliotheek. Op scholen krijgt dit dan ook terecht veel aandacht. Hierdoor wordt immers een informatieachterstand voorkomen, door mee te lezen verhoogt het de leesvaardigheid. Er zijn overigens ook hulpmiddelen die helpen bij schrijven en spellen (zoals WoDy van Lexima en vertaalprogramma Ginger Premium).

De regels als het gaat om verplichte schoolboeken

De school is verplicht hun leerlingen te voorzien van het verplichte lesmateriaal, inclusief het aangepaste lesmateriaal. Zij kan dit huren bij Dedicon of zelf aanschaffen. Dedicon wordt gesubsidieerd door de overheid, zodat zij dit tegen een laag tarief kunnen aanbieden aan scholen. Scholen betalen een klein bedrag per leerling per jaar. Hiervoor krijgen scholen geld van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW). De ouders kunnen dit in overleg met de school ook doen, waarbij de school de kosten vergoedt. De ouders hoeven geen eigen bijdrage te betalen, maar in de praktijk laten de school of het samenwerkingsverband het nog wel eens na om de kosten te vergoeden. De Rijksoverheid biedt deze informatie aan op haar website. Om uit te testen wat je prettig vindt lezen, kun je een gratis proefpakket aanschaffen bij Dedicon: https://educatief.dedicon.nl/proefpakketdyslexie.

Maar hoe zit het met de vergoeding voor leesboeken?

Voor leesboeken, bijvoorbeeld in het geval van lezen voor de lijst, lijkt bovenstaande niet per se van toepassing te zijn, omdat het hier niet gaat om schoolboeken die verplicht zijn.

Er zijn onder meer vijf oplossingsalternatieven te noemen:

• Mogelijk kan school, omdat het maken van de boekverslagen wel tot het verplichte curriculum behoort, de aangepaste leesboeken als e-boek of pdf-bestand lenen bij Stichting TI. Stichting Toegankelijke Informatie heeft als doel om de toegang tot informatie te bevorderen bij iedereen met een leesbeperking. Hiervoor stelt ze een collectie boeken beschikbaar om te lenen, maar ook maakt ze collectieve productie van boeken mogelijk, zodat deze in hoge kwaliteit én tegen een laag tarief gedigitaliseerd kunnen worden.
• Ook is het mogelijk dat de school het boek aanschaft, zodat ouders zelf geen kosten hoeven te maken. Wanneer de leerling verplicht is om van een leeslijst bepaalde boeken te kiezen kan dit een goede optie voor school zijn.
• Voor kinderen tot en met 18 jaar is het lidmaatschap van de openbare bibliotheek gratis. Hier is het ook mogelijk om e-books te lenen, die verwerkt kunnen worden door dyslexiesoftware als Kurzweil 3000, Read & Write of Sprinto Plus (alledrie van Lexima), ClaroRead en Fluency (waaronder Spika). Sommige programma's hiervan zijn handig om tekst aan te wijzen en deze te laten voorlezen. Andere kunnen pdf's, word-documenten en epubs (of andere digitale boekformaten) lezen. Groot voordeel is ook dat digitale boeken en teksten door voorleessoftware op deze manier zelf toegankelijk gemaakt kunnen worden. De boeken van Dedicon of Stichting TI kunnen allemaal worden voorgelezen. Via Kurzweil Pro En ClaroRead Pro of Plus kun je bijvoorbeeld zelf boeken of eender welke tekst (met en zonder illustraties) digitaliseren.
• Stichting Injona, opgezet door een ervaringsdeskundige, levert digitale studie-, school- en leesboeken aan scholen, instellingen en individuele gebruikers als ondersteuning bij leesbeperkingen, als dyslexie.
• Daarnaast is er de Daisy speler. Daisy staat voor Digital Accessible Information System. Hierbij worden de boeken echt voorgelezen door een mens en kun je navigeren tussen hoofdstukken, kopjes en verschillende pagina's. Dedicon levert de studieboeken in Daisyformaat aan en het Loket aangepast lezen de gewone leesboeken. De boeken kunnen online, via WiFi, op cd's of op de sd-geheugenkaart van de speler zelf worden opgeslagen.
• En anders is het mogelijk om deze boeken in aangepaste vorm (bijvoorbeeld audiolezen) te lenen door lid te worden (gratis voor kinderen tot 18 jaar met een verklaring leesbeperking) via de bibliotheekservice Passend Lezen.
• Het kan natuurlijk dat de school juist interesse heeft in het aanleggen van een digitale bibliotheek, eventueel bovenschools, als deze er nog niet is. Als ouder is het dan ook altijd belangrijk om hierover in gesprek te gaan met school over de mogelijkheden en onmogelijkheden. Dit biedt hopelijk perspectief voor het eigen kind, maar mogelijk ook voor andere leerlingen met dyslexie of een andere leesbeperking.

Meer informatie

Via onder meer oudervereniging Balans kunt u meer informatie krijgen. Balans is een oudervereniging en richt zich op het versterken van de positie van kinderen en jongeren met ontwikkelings- en gedragsproblemen. Ook de website van Masterplan Dyslexie geeft veel links voor meer informatie en ondersteuning.