Maria Montessori en het montessorionderwijs

Maria Montessori was de eerste vrouwelijke arts ooit. Ze was een pedagoge uit Italië en werkte met kinderen met een verstandelijke handicap. Van deze kinderen werd gedacht dat ze niets konden. Maria wilde dit testen en merkte dat ze wel degelijk potentie hadden. Dit was vooral zo wanneer materiaal de zintuigen prikkelden. Vanuit daar is Maria haar visie gaan ontwerpen. Ze probeerde deze uit bij de kinderen met een verstandelijke handicap. Toen dit aansloeg, is ze met 'normale' kinderen aan de slag gegaan. Later heeft ze haar visie uitgewerkt in een boek. Nu zijn er ongeveer 160 scholen in Nederland te vinden die werken volgens haar visie.

Help mij het zelf te doen!

Help mij het zelf te doen is een belangrijke regel in het montessorionderwijs. Volwassenen zijn geneigd eigen ideeën op te leggen aan kinderen. Kinderen zijn geen volwassenen in het klein, maar eigen wezens. Ze hebben eigen gedachten, ideeën en een andere denkwijze dan volwassenen. Met deze denkwijze kunnen zij veel zelf bereiken. In het montessorionderwijs zijn daarom maar weinig klassikale lessen. De kinderen zijn zelf bezig. De docenten observeren vooral. Door te observeren zien ze wat een kind nodig heeft. Door de leeromgeving aan te passen op de dingen die een kind wil leren, kunnen zij zelf aan de slag. Zo help je ze het zelf te doen.

zelfcorrigerend materiaal

Bij 'het zelf doen' horen passende materialen. Deze materialen moeten de zintuigen prikkelen. Zo willen kinderen hier zelf mee aan de slag. Ze zijn nieuwsgierig en willen deze ontdekken. Maria Montessori gaat ervan uit dat kinderen van nature willen leren en ontdekken. Kinderen zijn volgens haar nieuwsgierige wezens. Een kind moet weten of het goed bezig is. Doordat het zelfstandig aan de slag is, is dat lastig. Daarom is zelfcorrigerend materiaal belangrijk. Een kind ziet zo direct of het goed bezig is. Denk bijvoorbeeld aan een puzzel. Je merkt het vanzelf als je iets fout doet. Montessori merkte dat er niet genoeg van dit materiaal was. Daarom ontwikkelde zij dit ook. Deze materialen werden zo ontworpen dat er specifieke vaardigheden mee geoefend kunnen worden. Ze zijn erg doordacht en nodigen uit om te ontdekken. Een kind kan dit zelf doen. Een voorbeeld hiervan is de schuurpapierletter. Op een schuurpapiertje staat een letter afgebeeld. De letter is van zand. Hierdoor kan een kind deze voelen. Het kan de letter volgen. Als het kind afwijkt van de letter, voelt hij/zij dat. Er is namelijk geen schuurpapier op het overige blaadje.

Gevoelige perioden

Maria Montessori had waargenomen dat er bij kinderen een bepaalde periode is waarin vaardigheden sneller worden aangeleerd. Kinderen zijn er op dat moment meer mee bezig. Door deze interesse leren ze de vaardigheden sneller. Dit worden gevoelige perioden genoemd. Een kind kan bijvoorbeeld op een bepaald moment graag willen lezen. Als het nog niet kan lezen, is dat het moment om het kind te leren lezen. Om deze gevoelige perioden waar te nemen, is het van belang dat de leerkracht goed observeert. Vervolgens kan hij/zij het kind aanbieden wat het nodig heeft. Door de juiste materialen te geven, kan een kind dit weer zelfstandig doen. De methode van Montessori is zo vormgegeven, dat er goed op de gevoelige perioden kan worden ingespeeld.

Heterogene/verticale groepen

De groepen van Montessori bestaan niet uit alleen kinderen van dezelfde leeftijdsklasse. Vaak zitten drie leeftijdsgroepen bij elkaar. Dit is belangrijk, omdat een kind dan soms de jongste, soms de middelste en soms de oudste is. Kinderen kunnen van elkaar leren. Ze kunnen elkaar helpen en zich optrekken aan andere kinderen. Ook zorgt het ervoor dat oudste kinderen weer jongste kinderen worden. Dit is goed, omdat ze dan weer onder aan de ladder beginnen.

Leer- en klassengesprekken

In het montessorionderwijs is het belangrijk dat er veel leer- en klassengesprekken worden gehouden. In deze gesprekken gaan de klassen in gesprek over wat er in de school speelt. Ook worden onderwerpen buiten school besproken. Zo leren leerlingen dat er verschillende meningen zijn, dat je over problemen kunt praten en hoe je deze moet oplossen. Ook leren ze elkaar respecteren en hun mening op een goede manier overbrengen op anderen. Daarnaast krijgen ze door deze gesprekken iets mee over de wereld. Ze bespreken bijvoorbeeld onderwerpen als opwarming van de aarde.