Vrouwenemancipatie in Nederland

Tegenwoordig zijn vrouwen die werken, kinderopvang en stemrecht hele normale onderwerpen waarover gesproken wordt alsof deze vanzelfsprekend zijn. Mannen nemen steeds vaker de taak van huisvader op zich zodat de vrouwen voor inkomsten kunnen zorgen. Dat is echter niet altijd zo geweest. Voordat de positie van de vrouw als gelijk gezien werd aan die van de man moesten er heel wat bergen verzet worden.

De Eerste Feministische Golf

Tot de negentiende eeuw werden vrouwen niet gelijkgesteld aan mannen. Hier kwam echter tussen 1850 en 1940 verandering in toen vrouwen gelijke rechten ten opzichte van mannen begonnen te eisen. Dit wordt ook wel de Eerste Feministische Golf genoemd. Vrouwen streefden in deze tijd naar gelijke wettelijke rechten, met name voor het toegelaten worden op scholen en gelijke rechten op betaalde arbeid. Later in deze periode richtten vrouwen zich vooral op het krijgen van kiesrecht. Na 1920 kwam de ontwikkeling van feminisme tot een halt door onder andere de Kerk die een duidelijke opvatting had over de plek van de vrouw. Vrouwenorganisaties die zich in de eerste golf inzetten voor vrouwenemancipatie waren:

• Arbeid Adelt
• Tesselschade
• Vereniging voor vrouwenkiesrecht

Aletta Jacobs

Een bekende vrouw uit de tijd van de Eerste Feministische Golf is Aletta Jacobs. Na gestopt te zijn aan de jongedamesschool kreeg Aletta Jacobs thuis onderwijs van haar ouders. Op een dag hoorde zij dat een meisje haar apothekersexamen had afgelegd. Door middel van zelfstudie begon Aletta zich ook voor te bereiden op dit examen. Ze slaagde hiervoor in 1870. Vervolgens schreef zij een brief om toegelaten te worden op de Rijksuniversiteit van Groningen. Dit lukte haar en in 1878 studeerde zij af als eerste vrouwelijke Nederlandse arts. Vanaf 1883 zette Aletta Jacobs zich ook steeds meer in voor vrouwenkiesrecht.

Wilhelmina Drucker

Een andere bekende vrouw uit de tijd van de Eerste Feministische Golf is Wilhelmina Drucker. Zij richtte in 1889 de eerste vrouwenvereniging op: De Vrije Vrouwen Vereniging, ook wel de VVV genoemd. In 1894 kwam uit deze vereniging een nieuwe organisatie voort: de Vereniging voor Vrouwenkiesrecht. Deze organisatie kreeg het voor elkaar dat mannen en vrouwen juridisch volledig gelijk aan elkaar werden gesteld. Pas in 1917 konden vrouwen zich verkiesbaar stellen en pas in 1919 mochten alle vrouwen in Nederland, boven de 23 jaar, stemmen.

De Tweede Feministische golf

Waar in de Eerste Feministische Golf vooral de nadruk lag op vrouwenkiesrecht, werd er nu ingezet op het sociale leven. Een bekende vrouw uit de Tweede Feministische Golf is Joke Smit. In 1967 schreef zij een artikel in De Gids over het onbehagen van de vrouw. Dit artikel wordt gezien als het begin van de Tweede Feministische Golf in West-Europa en dus ook in Nederland. Er werden in de Tweede Feministische Golf vele bewegingen opgericht die zich hiervoor inzetten. De bekendste waren de Man-Vrouw-Maatschappij en Dolle Mina. Andere, minder bekende, bewegingen waren:

• Wij Vrouwen Eisen
• Paarse September
• De Bonte Was
• Vrouwen tegen verkrachting

Man-Vrouw-Maatschappij

In 1968 werd in Nederland de Man-Vrouw-Maatschappij (MVM) opgericht. Dit was de eerste beweging van de Tweede Feministische Golf. Zij vonden vooral dat het voor vrouwen makkelijker gemaakt moest worden om betaald werk en kinderen te combineren, dat er gelijke opleidingskansen moeten komen en dat traditionele rolpatronen doorbroken moesten worden. In deze beweging waren zowel vrouwen als mannen actief.

Dolle Mina

Een jaar later, in 1969, kwam hier de actiegroep Dolle Mina bij. De naam Dolle Mina was afgeleid van Wilhelmina Drucker uit de Eerste Feministische Golf. Dolle Mina zette zich vooral in voor abortus en voorbehoedsmiddelen. In 1970 hadden zij een actie waarbij zij een congres voor gynaecologen binnenvielen en hun blote buik lieten zien met hierop de tekst: 'Baas in eigen buik'. Mede door dit soort acties is in 1984 de wet op zwangerschapsafbreking in werking gesteld. Andere acties van Dolle Mina waren:

• Het binden van roze lintjes om urinoirs (er waren geen openbare toiletten voor vrouwen)
• Het nafluiten van mannen
• Het inrichten van crèches op openbare pleinen
• Het uitdelen van condooms

Men zette zich in de Tweede Feministische Golf vooral in voor:

• Vrouwenarbeid (gelijke banen met een gelijk loon voor mannen en vrouwen)
• Kinderopvang
• Legale abortus
• Gelijkheid binnen een huwelijk (tot nu toe stond de man altijd aan het hoofd van een gezin en dus boven zijn vrouw)
• Afschaffing van wettelijke discriminatie van vrouwen

Praatgroepen

Langzaam ontstond er een aparte fase in de tweede golf. Er ontstonden praatgroepen voor alleen vrouwen waarin verteld werd over de plek van vrouwen in de maatschappij. Vanuit de vrouwenpraatgroepen ontwikkelde zich een nieuw doel, gebaseerd op vrouwensolidariteit en het opzetten van ruimtes alleen voor vrouwen. Denk hierbij aan:

• Opvanghuizen
• Vrouwenhuizen
• Zelfverdedigingscursussen

Later ging dit samen met het niet eens zijn met de mannelijke positie op seksueel gebied. Men ging zich vooral bezighouden met mishandeling en seksueel geweld tegen vrouwen. Ook is er aandacht voor vrouwen die Bewust Ongehuwd Moeder zijn, ook wel BOM genoemd. Dit was altijd uit den boze geweest en werd nu een bewuste keuze.

De Derde Feministische Golf

Het is niet duidelijk wanneer deze precies begonnen en geëindigd is en of deze wel geëindigd is. Het idee van een universele vrouwelijke identiteit heeft plaatsgemaakt voor de individuele identiteit. In de Derde Feministische Golf streven vrouwen vooral naar het meer vervullen van topposities binnen bedrijven en een nadrukkelijkere rol van de vader in het ouderschap.