Armoede: definitie en oorzaak

Ons land behoort tot de groep rijkste landen ter wereld. Toch is het niet zo dat iedere Nederlander zich rijk kan noemen. Integendeel: sommige mensen beweren dat een groot deel van de Nederlanders onder de armoedegrens leeft. De voedsel-banken draaien op volle toeren en ook de kerken verrichten veel liefdewerk. Hoe heeft dit zo ver kunnen komen en hoe is dit überhaupt mogelijk in een "rijk" land?

Wanneer kan men spreken van echte armoede?

Zoals vele begrippen in het leven relatief zijn, zo is ook "armoede " een relatief begrip. Wat voor de één armoede is, is voor de ander slechts het ontbreken van weelde en luxe. Als we proberen enige lijn en orde te scheppen in onze behoeften, dan kunnen we die verdelen in de volgen de drie groepen: Primaire levensbehoeften, secundaire levensbehoeften, tertiaire levensbehoeften.

Primaire levensbehoeften

Hieronder vallen natuurlijk in de eerste plaats onderdak (woning), kleding en voedsel. Maar in een woning dienen uiteraard ook voorzieningen aanwezig te zijn, zoals elektriciteit en warm en koud stromend water. En anno 2011 is het niet vreemd als er ook een koelkast en wasmachine e.d. aanwezig is.

Secundaire levensbehoeften

In deze categorie vinden we zaken, die niet echt van levensbelang zijn, maar die ook niet als vreemd of overdreven kunnen worden betiteld, zoals een televisie, een PC, een stereo-toren, een eenvoudige auto, een vakantie in het buitenland, een concert-abonnement e.d.

Tertiaire levensbehoeften

Onder deze categorie vallen zaken die weliswaar niet verkeerd, doch volstrekt overbodig zijn. We moeten dan denken aan b.v. een peperdure sportauto, een veel te groot huis, meerdere keren per jaar op vakantie naar exotische bestemmingen ( Thailand, Indonesië, China, Australië enzovoort), en overdreven dure voorzieningen in huis, zoals air-conditioning, een zonne-canon, dure sieraden en luxe meubelen.

Van echte armoede is pas sprake, als de primaire levensbehoeften ontbreken. Dit komt in Nederland zo goed als niet voor. Wat wel voorkomt, is dat bepaalde mensen doordat zij zich in de schulden hebben gestoken, niet genoeg geld meer hebben om voldoende eten te kopen. Maar deze groep mensen kan gelukkig terecht bij een van de vele voedsel-banken, die Nederland rijk is. Wat is dit toch geweldig goed dat wij over voedsel-banken beschikken!

Als wij naar veel derde-wereld landen kijken, dan zien we dat daar wél vele mensen leven, die de primaire levensbehoeften moeten ontberen. We mogen dankbaar zijn, dat we in Nederland zo goed verzorgd worden, ondanks het feit dat we zo veel klagen. De gezondheidszorg is uitstekend, en tot nu toe (!) is de oude-dag-voorziening uitmuntend ( de A.O.W. is bijna nergens zo hoog als in Nederland).

Wat is de oorzaak van echte armoede in de derde wereld, en relatieve armoede in b.v. Nederland?

Het is natuurlijk geen eenvoudige zaak om in kort tijdsbestek te verklaren waarom in b.v. Senegal het merendeel van de bevolking in armoede leeft, en in Nederland niet. Maar als we naar de verschillen in bestuur en samenleving van deze twee landen kijken, dan wordt een en ander wel wat duidelijker. Nederland heeft, als we de afgelopen 3 eeuwen bekijken, een duidelijke ontwikkeling doorgemaakt, terwijl de meeste Afrikaanse landen min of meer stil zijn blijven staan. Reeds rond 1700 zien we al grote verschillen: Nederland was een handelsnatie met als pijlers de V.O.C. en de V.W.C. In de schilderkunst zijn namen als Rembrandt van Rijn, Johannes Vermeer en Pieter Breugel gevestigde iconen. In Afrika daarentegen leefde men primitief, d.w.z. men leefde van wat de natuur gaf, dus de landbouw en de visserij (kleinschalig) waren de drijfveren van de samenleving. En daar is in de afgelopen 3 eeuwen niet veel verandering in gekomen terwijl er in Nederland de afgelopen 3 eeuwen gigantisch veel veranderd is. Heel west-Europa kreeg te maken met de z.g. industriële revolutie, waardoor de agrarische sector een steeds minder belangrijke rol ging spelen. De uitvindingen van de telefonie, de elektriciteit, de gloeilamp en de automobiel (allemaal omstreeks 1880) kwamen daar ook nog eens bij en de kennis bleef maar toenemen. De mechanisatie tenslotte maakte dat heel veel mensenhanden overbodig werden, en de meeste mensen zijn tegenwoordig werkzaam in de "dienstensector."

De regeringen in de west-Europese landen zorgen ervoor dat de overheid een belangrijk deel van het bestuur van de landen in handen heeft, zodat er een politie-apparaat aanwezig is, de gezondheidszorg goed functioneert, er een leerplicht is, er een goede oude dag-voorziening is, een justitieel apparaat, en een samenwerkingsverband op militair gebied, gericht tegen een gemeenschappelijke vijand (communisme, islam-fundamentalisme, terrorisme). In de Afrikaanse landen ontbreken deze voorzieningen en instellingen geheel, met alle gevolgen van dien: Er is veel alfabetisme, waardoor iemand zich niet kan ontwikkelen. Er wordt veel geld uitgegeven aan bewapening en oorlogvoering, wat beter de bevolking ten goede zou kunnen komen. De fragiele landbouw-sector maakt dat er geregeld hongersnood is, door mislukte oogsten t.g.v. droogten. Dit alles maakt dat veel mensen in deze landen de primaire levensbehoeften moeten ontberen.

De relatieve armoede in Nederland.

In Nederland hebben dus hooguit te maken met relatieve armoede. Dit kan echter in sommige gevallen extreme vormen aannemen, doordat mensen niet goed met geld weten om te gaan. Zij sluiten leningen af tegen een hoge rente, die zij later niet meer terug kunnen betalen. Op het laatst moet schuldsanering worden ingeschakeld en is de voedsel-bank een feit. Vaak zien we dat zulke situaties voorkomen in de z.g. "lagere milieus," d.w.z. in kringen waar de opleiding in de leeftijd tussen 6 en 23 jaar minimaal is. Het is nu eenmaal zo dat iemand die opgeleid is tot b.v. jurist, chirurg, econoom, rechter of ingenieur, een hoger salaris zal hebben dan een vuilnisman, stratenmaker, schoonmaker, portier of kantine-medewerker. Het is dus uiterst belangrijk dat ouders hun kinderen bijbrengen dat het belangrijk voor de toekomst is om een goede, gedegen opleiding te volgen, zodat men een beroep kan gaan uitoefenen, waarin men plezier heeft, en tegelijkertijd ook nog eens een goed salaris zal ontvangen.