Wat houdt de spirituele beweging 'new age' in?

Met enige regelmaat wordt er iets geschreven of gedaan met als overkoepelend thema ‘new age’. 'New age' is een inmiddels ingeburgerde benaming voor een spirituele beweging die tegen het eind van de 20ste eeuw is ontstaan. Dat neemt niet weg dat het breed uitgelegd wordt en soms te pas en te onpas wordt toegepast. Met dat gegeven kan het geen kwaad eens uitleg te geven aan wat we daadwerkelijk verstaan onder ‘new age’ en waarom de beweging in het begin van de 21ste eeuw groeiende is.

New age, waar is het ontstaan en wat is het?

Eerst en vooral is het een spirituele beweging die ontstaan is in het westen. Echt actief werd men zo tegen het eind van de 20ste eeuw, maar feitelijk is de basis gelegd in de hippietijd. De hippietijd begint halverwege de jaren zestig, we noemen het ook wel het Aquariustijdperk. De hippies hadden als uitgangspunt zich te willen onderscheiden, met name in het ‘tegen zijn’. Daarmee ontketenden ze kleine revoluties. Het ‘tegen zijn’ kwam met name voort uit de tot op dat moment heersende burgerlijkheid, de vele regels en het inperken van vrijheid. De hippies noemden het ‘geestelijke leegheid’ en verzetten zich ertegen. Binnen ‘new age’ hoort ook een vergroot zelfbewustzijn en een meer intuïtieve benadering van zaken. Materialisme krijgt een minder belangrijke rol in het leven en men gaat meer voor de samenleving. Het gedachtegoed is holisme.

Bij velen is zeker de bekendste de flowerpowerbeweging. Hier werden seksuele, muzikale en sociale revoluties gestreden met de gevestigde orde. Deze beweging kreeg als eerste vorm in de Verenigde Staten van Amerika en wel op de campus van de Universiteit van Californië en dan met name de vestiging in San Francisco.

Waar komt de naam ‘new age’ vandaan?

Vreemd genoeg gaat de term ‘new age’ al terug tot eind 19e eeuw. De Russische adellijke dame Helena Petrovna Blavatsky, die al verschillende malen in Tibet was geweest, was de oprichter van de Theosophical Society. Zij kondigde de ‘new age’ aan, waarbij een grote rol voor theosofen* was weggelegd, namelijk het begeleiden van de evolutie van het menselijk ras.

‘New age’ heeft vervolgens een flinke periode als het ware stil gestaan. Tot halverwege de jaren veertig van de 20ste eeuw hebben er twee wereldoorlogen gewoed. Behalve de oorlogsjaren heb je ook nog de wederopbouw na zo’n oorlog. Er is dan nauwelijks ruimte voor zaken die binnen ‘new age’ vallen. De Amerikaanse theosoof David Spangler wordt vervolgens gezien als dé grondlegger van het hedendaagse ‘new age’.

* "Theosofie is een metafysische religieuze filosofie die stelt dat alle religies pogingen van een goddelijke macht zijn om de mensheid tot grotere perfectie te brengen. Daarom stelt de theosofie dat elke religie een deel van de waarheid in zich heeft", aldus wikipedia.

Is ‘new age’ een vergaarbak van andersdenkenden geworden?

Omdat het over een andere manier van denken, voelen, geloven, communiceren en relaties gaat, wordt er wel eens meer onder ‘new age’ geschoven dan daadwerkelijk ‘new age’ is. Als iets zich bijvoorbeeld buiten de gebaande paden bevindt, dan wordt het al snel ‘new age’ genoemd. De reden kan zijn dat de mens zaken toch graag in een hokje plaatst, maar op bijvoorbeeld zomerfairs kan het ook vanuit commercieel oogpunt gedaan worden (een grotere diversiteit trekt een breder publiek). Enkele voorbeelden die vaag gerelateerd worden, maar niet specifiek ‘new age’ zijn:

• Bohemien stijl, kortweg 'boho'. Dit is gerelateerd aan Bohemen in Tsjechië en de Franse zigeuners gaven aan daar vandaan oorspronkelijk te komen. Dit wordt vervolgens gekoppeld aan de vrije levenswijze van zigeuners en daarmee als zodanig ook aan 'new age'.
• De muziek van de Engelse Kate Bush, direct vanaf het eerste album The kick inside. De dame is anders gekleed, beweegt anders en gebruikt haar stem anders en ‘past’ daarmee in de beweging.
• Alles wat neigt naar de barokstijl ook wel rococo genoemd. Een stijl die feitelijk in de 17e eeuw in Italië tot ontwikkeling kwam en voortduurde tot de eerste helft 18e eeuw. Een stijl die nogal afwijkt van de ‘norm’.

Wat groeperen we wel onder 'new age'

Je kunt in het huidige ‘new age’ niet één stroming vinden, het is een pakket aan esoterie-filosofie en is daarmee een overkoepelend begrip voor verschillende westerse stromingen. Stromingen die weliswaar voor een deel ontspringen uit bestaande religies, maar als geheel inmiddels buiten de huidige religies staan.

Behalve het voortvloeisel uit de hippieperiode waar men op seksuele, muzikale en sociale vlakken anders dacht en dit tot uiting bracht, valt onder ‘new age’ ook het geloof in persoonlijke ontwikkeling. Daarmee bedoelen we de ontwikkeling van het zelfbewustzijn en de identiteit. Maar ook je talenten voeden en het vergroten van de kwaliteit van het leven. Dromen en aspiraties mogen geuit en nagejaagd worden, maar je past het toe in de ‘wij-maatschappij’. Men is wars van ‘ieder voor zich’.

Verder is er het gegeven dat de mensheid een nieuw tijdperk binnen stapt en men een meer intuïtieve benadering van zaken betracht, evenals een minder materialistische en individualistische maatschappij. Men heeft een holistisch mens- en wereldbeeld, ofwel alles hangt met elkaar samen.

De ups en downs van een beweging zoals ‘new age’

‘New age’ dankt de eerste populariteit aan het gegeven dat er in de jaren zestig van de 20ste eeuw verbeterde toegang tot het hoger onderwijs kwam en de welvaart een vlucht nam. Dit heeft de mens ruimte gegeven zich te verdiepen in een breed scala aan (exotische) opvattingen vanuit een ander gedachtegoed. Dat neemt niet weg dat daar waar populariteit toeneemt, deze ook af kan nemen. Denk hierbij aan een sterk krimpende economie of conflictsituaties zoals de eerder genoemde oorlogen. Mensen hebben dan minder oog voor deze aspecten en focussen zich op zichzelf staande houden.

Een beweging moet letterlijk en figuurlijk in beweging blijven om bestaansrecht te houden. ‘New age’ blijft zich derhalve ook vernieuwen. Er zijn voor een grotere groep mensen aspecten waar ze zich mee identificeren. Te denken valt aan:

• Meditatie
• Seances
• Jungiaanse- of chakrapsychologie
• Familieopstellingen
• Het uitdiepen van mythische wezens

Tot slot

‘New age’ zoals we het nu kennen, lijkt een verzamelterm te worden voor allerlei zaken die we niet direct kunnen duiden en niet passen in de gevestigde orde. Dit, terwijl ‘new age’ feitelijk een duidelijke stroming is met eerdergenoemde basisuitgangspunten.