nieuws uitgelicht

Dienstplicht Marokko: ook voor Marokkaanse Nederlanders?

In Marokko geldt sinds 1 oktober 2018 weer een militaire dienstplicht. De dienstplicht heeft in Marokko vanaf 1966 bestaan maar deze werd in 2006 ook weer afgeschaft. In 2018 heeft de regering dus besloten de dienstplicht weer opnieuw in te voeren. Deze heeft een duur van twaalf maanden en is verplicht voor alle jongeren die op het moment van de invoering tussen de 19 en 25 jaar zijn. Bij de bekendmaking van de herinvoering zijn geen mededelingen gedaan met betrekking tot de dienstplichtigheid van in het buitenland woonachtige Marokkanen, maar volgens het SMN hebben Marokkaanse Nederlanders geen reden om te vrezen dat zij opgeroepen zullen worden.

Implicaties dienstplicht Marokko

• Herinvoering dienstplicht in Marokko
• Inhoud van de dienstplicht in Marokko
• Moeten Marokkaanse Nederlanders de dienstplicht ook vervullen?

Herinvoering dienstplicht in Marokko

In augustus 2018 werd bekendgemaakt dat in Marokko de dienstplicht heringevoerd wordt per 1 oktober 2018. De dienstplicht heeft in Marokko lange tijd bestaan maar werd in 2006 door koning Mohammed afgeschaft. In een poging om het 'burgerschap te versterken' heeft het parlement echter voor een herinvoering van de dienstplicht gestemd en koning Mohammed heeft de wet die hieraan ten grondslag ligt goedgekeurd. Marokko-kenners vermoeden dat de herinvoering van de dienstplicht in werkelijkheid wordt doorgevoerd bij wijze van straf voor de ongeregeldheden en sociale oproer waarbij Marokko in de maanden voorafgaand aan de wetswijziging te maken heeft gehad. Burgerlijke ongehoorzaamheid is iets waar de Marokkaanse overheid lange tijd van gevrijwaard is geweest. Het is daardoor ook de eerste keer dat de regering zich genoodzaakt ziet hierop actie te ondernemen. Daarnaast kan het een poging zijn om de grote jeugdwerkloosheid en daardoor de uitzichtloze situatie van veel jongeren aan te pakken. In het leger kunnen de jongeren een vak leren en daardoor uiteindelijk makkelijker aan een baan komen, zo is de uitleg.

Inhoud van de dienstplicht in Marokko

De dienstplicht die in Marokko per 1 oktober 2018 heringevoerd is heeft een duur van één jaar en geldt voor alle jongeren tussen de 19 en 25 jaar. Gehandicapten zijn vrijgesteld van de dienstplicht. Studenten hebben de mogelijkheid om de dienstplicht na afronding van hun studie te vervullen en hoeven hun studie dus niet te onderbreken. Op het ontduiken van de dienstplicht staat een maximale gevangenisstraf van drie maanden. De dienstplicht is 'lichter' vergeleken met de plicht zoals deze vanaf 1966 langere tijd bestaan heeft. Vroeger had de dienstplicht in Marokko een duur van achttien maanden. Dit werd in 1999 verkort tot twaalf maanden en in 2006 werd het volledig afgeschaft bij koninklijk decreet. Onder de 'oude regels' waren in het buitenland woonachtige mensen met een Marokkaanse paspoort - waaronder dus Marokkaanse Nederlanders - niet verplicht om de dienstplicht te vervullen. Ook hoefden zij zich niet te laten keuren of een alternatieve plicht te vervullen.

Bij de dienstplicht zoals deze gold tot 2006 was het zo dat alle Marokkaanse mannen op de leeftijd van 18 jaar een oproep kregen voor een trainingsperiode van achttien maanden (en later dus twaalf). Hen werd opgedragen zich te melden bij de Qaid, een regionale bestuurder die belast is met de representatie van de overheid in lokale gemeenschappen. Het was vervolgens ook aan de Qaid om vast te stellen of iemand de fysieke en mentale capaciteiten had om een militaire dienstplicht te vervullen. Werd iemand fit genoeg bevonden om te dienen dan begon een training van achttien maanden. Deze bestond onder meer uit het leren van de vaardigheden om eerste hulp bij ongevallen te verlenen, evacuatie-procedures in goede banen te leiden en hoe te overleven in de wildernis. Het leren van echte gevechtshandelingen besloeg slechts een klein deel van de training. Over de precieze inhoud van de dienstplicht zoals deze geldt vanaf 2018 is bij de bekendmaking in augustus 2018 geen informatie verstrekt.

Moeten Marokkaanse Nederlanders de dienstplicht ook vervullen?

Begrijpelijkerwijs heeft de bekendmaking van het opnieuw invoeren van de dienstplicht in Marokko tot nogal wat onrust geleid onder Marokkaanse Nederlanders. Deze Marokkaanse Nederlanders hebben doorgaans een Marokkaans paspoort. Het is daarom niet gek dat velen van hen zich afvragen of de dienstplicht ook voor hen geldt. Bouchra Dibi, woordvoerder van de Stichting Samenwerkingsverband Marokkaanse Nederlanders (SMN), gaf op 22 augustus in een reactie aan het Algemeen Dagblad echter aan dat het niet waarschijnlijk is dat Marokkaanse Nederlanders ook dienstplichtig zijn. Belangrijk aanknopingspunt hiervoor is het feit dat de tot 2006 geldende dienstplichtregeling ook niet van toepassing was op in het buitenland woonachtige Marokkanen. Rondom de bekendmaking van de nieuwe dienstplicht zijn door de regering geen mededelingen gedaan die aanleiding geven om te denken dat dit vanaf 2020 anders zal zijn. Overigens zou ook de motivatie achter de herinvoering van de dienstplicht niet gelden voor Marokkanen die elders in de wereld wonen. Een afkoopregeling zoals bij de dienstplicht voor in het buitenland woonachtige Turken heeft in Marokko nooit bestaan.