Internationale organisaties: opdelingen en geschiedenis

Internationale organisaties? Om de samenvoeging te definiëren ontleden we eerst beide begrippen. Internationaal betekent dat diverse landen dan wel volkeren betrokken zijn. Een organisatie is een groep mensen van drie of meer personen met een gemeenschappelijk doel. Een internationale organisatie is dus een doelgerichte samenwerking tussen tenminste drie landen.

Wat zijn de belangrijkste kenmerken van internationale organisaties?

• Strekt zich uit over tenminste drie landen.
• Samenwerking is gebaseerd op een verdrag of akkoord.
• Landen kunnen uitsluitend vrijwillig lidstaat worden. (Een land dat officieel deelneemt aan de - samenwerking wordt een lidstaat genoemd).
• Het bezit rechtspersoonlijkheid (deelnemende landen zijn niet persoonlijk aansprakelijk voor schulden - van de internationale organisatie).
• Het dient zich te houden aan het internationaal recht.
• Permanente samenwerking dient altijd de achterliggende gedachte te zijn
• Het heeft in ieder geval een permanent secretariaat en administratie. Dit en de rest van de structuur (hiërarchie) is permanent en erkend door elke lidstaat.
• Vertegenwoordigers van de lidstaten komen bijeen en nemen beslissingen .

Algemene tweedeling binnen internationale organisaties

Internationale organisaties worden gewoonlijk opgedeeld in twee secties: intergouvernementele organisaties en (het tegenovergestelde) niet-intergouvernementele organisaties. De inhoud van beide begrippen wordt hieronder toegelicht.

Intergouvernementele organisaties

Dit is een internationale organisatie die substantieel bestaat uit soevereine staten. Soevereiniteit betekent (in het internationaal recht) het recht van een land om binnen haar eigen landsgrenzen haar eigen macht uit te voeren. Nederland is een voorbeeld van een soeverein land. Lidstaten zijn gebonden aan een verdrag, voor besluitvorming is unanimiteit noodzakelijk. Zowel de beslissende als uitvoerende macht ligt bij de lidstaten. Voorbeelden van een intergouvernementele organisatie is de Europese Unie.

Niet-intergouvernementele organisaties

De leden van een niet-intergouvernementele kunnen naast landen ook bestaan uit personen, instanties of zelfs andere organisaties. Een voorbeeld hiervan is Amnesty International.

Opdelingen van internationale organisaties op basis van soevereiniteit.

Naast de tweedeling binnen internationale organisaties (hierboven) kunnen intergouvernementele organisaties opgedeeld worden in twee afhankelijk van de soevereine macht.

Supranationale organisaties

Soevereine landen dienen vrijwillig een deel van de soevereiniteit af te staan om zich een lidstaat te mogen noemen van een supranationale organisatie. Lidstaten kunnen dus deels intergouvernementeel en deels supranationaal zijn. Een voorbeeld is de Europese Unie.

Federale organisaties (federatie)

De soevereiniteit van lidstaten ligt op centraal niveau. De afhankelijkheid of beperkingen van lidstaten worden bepaald door een hogere macht of ingeperkt door de grondwet. Een voorbeeld hiervan is Bondsrepubliek Duitsland.

Hoe zijn internationale organisaties ontstaan?

Men zag dat samenwerking essentieel is om technologische ontwikkeling te waarborgen. De tweede reden om beter opgewassen te zijn tegen uitdagingen op internationaal niveau. Samen ben je immers sterker dan alleen. De eerste internationale organisatie werd in de negentiende eeuw het leven in geroepen. Tegenwoordig zijn niet meer uit de wereld weg te denken.

Wat was de eerste internationale organisatie?

De eerste intergouvernementele verdragen stammen uit de begin jaren negentig. In 1911 vond voor de eerste keer een opiumconferentie plaats in Den Haag. In 1912 werd het opiumverdrag gesloten. Dit was de eerste stap naar een internationale organisatie. De eerste officiële internationale organisatie was van intergouvernementele aard en werd opgericht in 1919, de Volkenbond (League of Nations) genaamd. Het gemeenschappelijke doel: conflicten beheersen zonder over te gaan op oorlog. De Volkenbond heeft dan ook geen eigen leger.

De Volkenbond

De Volkenbond was een idee van de president van Amerika destijds Woodrow Wilson naar aanleiding van de eerste wereldoorlog. Het gemeenschappelijke doel was conflicten beheersen zonder over te gaan op oorlog. De Volkenbond had dan ook geen eigen leger. Doordat essentiële landen (Verenigde Staten) zich nooit aansloten bij de Volkenbond, of maar even lid waren (Duitsland, Sovjet-Unie en Japan) verloor de Volkenbond gezag. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de Verenigde Naties als opvolger gevormd. De Volkenbond bestaat niet meer sinds 1946.

Wat zijn (voor Nederland befaamde) voorbeelden van internationale organisaties?

• Verenigde Naties (VN)
• Europese Unie (EU)
• Wereldhandelsorganisatie (WHO/WTO)
• Internationaal Monetair Fonds (IMF)
• Wereldbank
• Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO/NATO)