Themadagen in de wereld en in Nederland

Regelmatig is in de media iets te horen, te lezen of te zien over bepaalde themadagen. Het is bijvoorbeeld Wereld Poëziedag, Internationale Vrouwendag of Nationale Onderwijsweek. Er is eigenlijk altijd wel een thema waar extra aandacht aan wordt besteed. Het aantal bijzondere dagen schommelt tussen de 334 en 528 per jaar. Behalve themadagen en -weken zien we ook steeds vaker themamaanden en -jaren. Denk hierbij aan Movember en het Rembrandtjaar. Wie verzint deze themadagen, -weken, -maanden en -jaren?

Hoe komen themadagen, -weken of -jaren tot stand?

Er zijn allerlei themadagen, -weken en -jaren. Sinds mensenheugenis vieren we op 4 oktober Werelddierendag. We staan dan stil bij het leven van dieren, in het bijzonder onze huisdieren. Ook al langer bekend is Valentijnsdag. Deze dag werd in 496 door paus Gelasius uitgeroepen tot dag van de Heilige Valentijn. Het verhaal gaat dat hij tijdens de christenvervolgingen de marteldood stierf. Keizer Claudius liet hem onthoofden nadat hij als priester een paartje had getrouwd dat volgens de wetten in die tijd niet mocht trouwen. Hij vond de liefde echter belangrijker dan de wetten. In de Verenigde Staten heeft men de verwijzing naar de liefde (uit vooral commerciële overwegingen) vervolgens aangegrepen om op 14 februari, de sterfdag van Valentijn, aandacht te besteden aan de anonieme liefde. Zo hebben bepaalde themadagen hun eigen totstandkomingshistorie.

Organisaties die themadagen uitroepen

Vaak is het echter zo dat een bepaalde organisatie, waaronder de Verenigde Naties, de Europese Unie, de Raad van Europa, de Nederlandse overheid, niet-gouvernementele organisaties (ngo's), het bedrijfsleven of anderen aandacht willen vragen voor een bepaald thema en om die reden overgaan tot het instellen van een themadag.

Nederlandse themadagen

Door de Nederlandse overheid, organisaties of bedrijven zijn al heel wat nationale themadagen in het leven geroepen.

Warme-truiendag

Wat te denken van Warme-truiendag? Deze wordt jaarlijks op of rond 16 februari door het Klimaatverbond Nederland georganiseerd. Wie zijn anonieme geliefde op 14 februari een plezier wil doen kan hem of haar mogelijk een lekkere warme trui sturen, aangezien dit thema zo'n twee dagen later op de agenda staat. De Warme-truiendag is ingesteld om aandacht te vragen voor het thema klimaatverandering. Het Klimaatverbond roept de burger op om hier rekening mee te houden met de slogan: 'Zet de verwarming lager, trek een warme trui aan en bespaar op comfortabele wijze 7% energie per graad en dus 7% CO2.'

Roze Zaterdag

De vierde zaterdag in juni is uitgeroepen tot Roze Zaterdag. Deze dag heeft een politieke en een feestelijke kant. Enerzijds is het de bedoeling de tolerantie voor homo's te vergroten en hier aandacht voor te vragen, anderzijds is het aanleiding tot feestelijkheden rond het thema homoseksualiteit.

Andere Nederlandse themadagen

Andere typisch Nederlandse themadagen zijn bijvoorbeeld Annie M.G. Schmidt-dag (20 mei), dag van het park (laatste zondag mei of eerste zondag juni), Mantelzorgdag (gekoppeld aan de Week van de Chronisch Zieken in november) en Nederlandse Veteranendag (laatste zaterdag in juni). Deze laatste is in 2006 ingesteld als nationaal evenement om erkenning van en waardering voor de veteranen (oud-strijders) te tonen. Het is een feestdag voor de militairen die zich ingezet hebben voor ons land. Prins Bernhard was het gezicht van deze nationale viering.

Themamaand

Inmiddels zijn er niet alleen themadagen, maar ook themamaanden in het leven geroepen. Een hele maand lang wordt er dan aandacht besteed aan een bijzonder thema zoals borstkanker of boeken.

Movember

In 1999 is een aantal jonge mannen begonnen met het laten staan van hun snor. In Melbourne besloten dertig mannen in 2003 een actie te beginnen waarbij ze dertig dagen hun snor lieten staan. Ze vroegen daarmee aandacht voor prostaatkanker en depressie bij mannen. De stichting Movember die de groep van 1999 had opgericht haalt wereldwijd zo'n 174 miljoen dollar aan donaties binnen voor het doel van de stichting: bewustwording en vroege opsporing van kanker om het aantal sterfgevallen te verminderen. Inmiddels kan men wereldwijd in de maand november een flinke toename van het aantal gesnorde mannen zien omdat november Movembermaand is geworden.

Kinderboekenmaand

Van 24 september tot en met 31 oktober is het Christelijke Kinderboekenmaand. In deze periode valt ook de Kinderboekenweek. De werkgroep Christelijke Kinderboeken heeft de Christelijke Kinderboekenmaand in het leven geroepen om het schrijven, uitgeven en lezen van christelijke kinderboeken te stimuleren. Deze maand heeft elk jaar een ander thema. De Stichting Propaganda van het Nederlandse Boek organiseert de jaarlijkse Kinderboekenweek. Deze organisatie heeft echter nog veel meer themaperioden op haar naam staan die met lezen te maken hebben: de Maand van de Spiritualiteit, de Nationale Voorleesdagen, de Poëzieweek, de Boekenweek, de Week van het Sportboek, de Week van het Luisterboek, de Maand van het Spannende Boek, de Maand van de Geschiedenis, de Jonge Schrijversavond en Vaderweek.

Themajaar

Tot slotte zijn er dan nog themajaren. Themajaren worden meestal door overheidsinstanties vastgesteld. De Verenigde Naties, de Europese Unie of de Nederlandse overheid hebben al dikwijls een themajaar ingesteld. Zo was 2011 het Europese jaar van het vrijwilligerswerk en 2007 Michiel de Ruyterjaar. Ook steden hebben weleens een themajaar. Zo was 2013 voor Amsterdam het jaar van de Grachten omdat de grachtengordel 400 jaar bestond en is Utrecht in 2014 uitgeroepen tot internationale muziekstad. 2019 is uitgeroepen tot het jaar van Rembrandt en de Gouden Eeuw.

Meest tot de verbeelding sprekende themadagen

Welke themadagen zijn er nog meer? Hieronder een lijstje met tot de verbeelding sprekende themadagen:

• Europese dag van de privacy
• Internationale dag van de ontvoerden
• Internationale dag van de slaap
• Werelddag van de stem
• Europese dag van de buren
• Internationale dag van de vermiste kinderen
• Internationale dag van de inheemse volkeren
• Dag van de Leraar
• Wereld televisie-dag