Nobelprijs voor de Vrede 2014 - Malala en Satyarthi

De verkiezing van de Nobelprijs voor de Vrede gaat niet altijd volgens vredig proces. Regelmatig is er discussie over een kandidaat en er zijn jaren dat de prijs helemaal niet wordt uitgereikt. Voorafgaand aan de bekendmaking van de Nobelprijs voor de Vrede 2014, bijvoorbeeld, gaan er stemmen op om de ceremonie dat jaar maar te laten voor wat het is. De wereld staat op diverse plekken in de brand en de wereldvrede wordt overschaduwd door gruwelijke conflicten op verschillende continenten. Van 1939 tot 1943 werd hij niet uitgereikt en tijdens de Eerste Wereldoorlog en het interbellum ook een paar jaar niet. De Noorse Nobelcommissie komt in 2014 toch tot twee winnaars: Malala Yousafzai en Kailash Satyarthi.

De Nobels Fredspris voor Malala en Satyarthi

• Nobelprijs voor de Vrede
• Nobelprijs voor de Vrede 2014
• Malala
• Satyarthi
• Alfred Nobel
• Kanshebbers
• 2013
• Controversieële winnaars
• In ontvangst nemen van de Nobelprijs in Oslo

Nobelprijs voor de Vrede

De Nobelprijs voor de Vrede, Nobels Fredspris, wordt in principe jaarlijks uitgereikt, sinds 1901. Er zijn jaren dat er geen geschikte kandidaat wordt voorgedragen. Zo werd er tijdens de Eerste Wereldoorlog een aantal jaren geen Vredesprijs gegeven, net als in de periode van de Tweede Wereldoorlog. Voorafgaand aan de prijsuitreiking van 2014 gaan er stemmen op om de prijs maar in de kast te laten. Er zou te veel strijd gaande zijn in de wereld. Het jaar zou echter niet één maar twee Vredesprijswinnaars opleveren.

Nobelprijs voor de Vrede 2014

Op 10 oktober 2014 wordt in Oslo de Nobelprijswinnaar voor de Vrede bekendgemaakt. Om precies 11.00 uur word de namen genoemd door het Nobelcomité, die kon kiezen uit 278 kandidaten. De prijs voor de Vrede wordt in Noorwegen uitgereikt, terwijl de andere Nobelprijzen in Zweden in Stockholm bekend worden gemaakt. De Nobelprijs voor de Vrede 2014 is toegekend aan de 17-jarige Pakistaanse Malala Yousafzai en de Indiase mensenrechtenactivist Kailash Satyarthi. De voorzitter van het Noorse Nobelcomité, Thorbjørn Jagland, maakte dat in het Raadhuis van Oslo bekend op 10 oktober 2014 om 11.00 uur. Jagland motiveert de keuze met de volgende woorden: "Voor hun strijd tegen de onderdrukking van jongeren en voor het recht van alle kinderen op onderwijs."

Malala

Malala is met haar 17 jaar de jongste Vredesprijswinnaar tot nu toe. Ze werd in 2012 in Pakistan in haar hoofd geschoten toen ze op weg was van school naar huis. Ze streed voor onderwijs voor meisjes. Malala overleefde het incident en werd later naar Engeland overgevlogen waar ze in Birmingham werd geopereerd. Sindsdien is ze het symbool van de strijd voor recht op onderwijs voor alle kinderen. Ze is de jongste Vredesprijswinnaar ooit.

Satyarthi

Satyarthi voert al jarenlang vreedzaam protest tegen kinderarbeid. Hij komt op voor de rechten van het kind en droeg bij aan internationale conventies voor kinderrechten. In 1998 organiseerde hij de mars tegen kinderarbeid die wereldwijd naar 1490 landen oversloeg.

Alfred Nobel

De Zweed Alfred Nobel, naamgever aan de prijs en de uitvinder van het dynamiet, bepaalde in zijn testament in 1895 dat de Nobelprijs bestemd is voor diegenen die zich in het voorafgaande jaar de mensheid het grootste nut hebben verschaft. De Nobelprijs, Nobelpriset, zoals hij in het Zweeds heet (Nobelprisen in het Noors), is een jaarlijkse prijs die wordt uitgereikt aan een persoon of een organisatie die heeft bijgedragen aan de wereldvrede. Er zijn ook prijzen in de categorie natuurkunde, scheikunde en fysiologie of geneeskunde en literatuur. De prijs werd beschreven in het testament van Nobel en voor het eerst in 1901 uitgereikt, na zijn overlijden.

De Vredesprijs wordt toegekend door de Nobelcommissie, een commissie van vijf leden van het Noorse parlement. De andere prijzen worden toegekend in Zweden door verschillende Zweedse wetenschappelijke instellingen. De Zweedse Academie kent de prijs voor de Literatuur toe. Het Karolinska Instituut buigt zich over de genomineerden voor de Fysiologie of Geneeskunde prijs. De Koninklijke Academie voor de Wetenschappen deelt de Nobelprijs voor Natuurkunde en Scheikunde uit.

Kanshebbers

Op de lijst van 278 genomineerden voor de Nobelprijs voor de Vrede zijn namen van kandidaten terechtgekomen die voorafgaand aan de bekendmaking van de winnaars het voorhoofd deden fronsen. Vladimir Poetin staat er bijvoorbeeld bij en dat terwijl hij zich met zijn expansiedrift niet bepaald profileert als vredestichter. Edward Snowden, de klokkenluider die duizenden Amerikaanse staatsgeheimen onthulde is ook een van de genomineerden. Snowden scoorde bij de bookmakers goed, maar men vermoedt dat het Nobelcomité hem niet gekozen heeft om Amerika niet voor het hoofd te stoten.
VN-chef Ban Ki-Moon staat ook op de lijst. De bookmakers schaarden de VN-topman bij de kanshebbers, maar anderen wezen erop dat de Verenigde Naties zich met verschillende brandhaarden in de wereld hebben bemoeid maar steeds onmachtig zijn gebleken. Paus Fransiscus is ook een naam op het genomineerdenlijstje. Hij was een van de favorieten, maar ook weer niet. Het Nobelcomité brandt de vingers niet aan een kerkvorst die regeert over een kerk met conservatieve standpunten ten aanzien van geboortebeperking en homoseksualiteit. Bij de bookmakers scoorde de paus wel hoog.

2013

In 2013 ging de prijs niet naar een persoon maar naar een organisatie. De Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) won de vredesprijs 2013. De OPCW zit in Den Haag en de organisatie kreeg de prijs voor het vernietigen van chemische wapens. De prijs van 2012 was voor de Europese Unie. De bekendmaking van de prijswinnaar loopt enkele maanden vooruit op de uitreiking van de prijs, die op 10 december plaatsvindt. Dat is de sterfdag van Alfred Nobel.
In zijn testament bepaalde hij dat zijn vermogen - Nobel was een rijke industrieel - gestort moest worden in een fonds voor de Nobelstichting. De opbrengsten van dit fonds bekostigen de prijzen voor de prijswinnaars. Prijswinnaars ontvangen een bedrag van zo'n 880.000 euro.

Controversieële winnaars

In de geschiedenis hebben verschillende controversiële personen de prijs gekregen en de meest vredelievende van allen, Mahatma Gandhi, kreeg hem nooit. De keuze van de commissie is derhalve nooit zonder discussie en lang niet altijd zonder frons. Voor 2014 gaan er stemmen op om maar eens een jaartje over te slaan, nu er zoveel verschrikkelijke brandhaarden in de wereld zijn te constateren. Het Nobelcomité besloot om wel prijzen toe te kennen.

Discussie over winnaars

• Barack Obama. Hij kreeg de prijs in 2009 toen hij nog maar net president was en nog niet zoveel had laten zien.
• Al Gore kreeg hem in 2007. Bij deze vicepresident was het niet zo duidelijk op basis van wat hij de prijs kreeg.
• Yasser Arafat kreeg hem in 1994 samen met Yitzak Rabin en Shimon Peres voor het vredesakkoord van Oslo. Arafat steunde terroristen en daarom was zijn prijs omstreden.
• Frederik de Klerk van Zuid-Afrika kreeg hem in 1993 samen met Nelson Mandela omdat ze een einde hadden gemaakt aan het apartheidsbewind. Bij beide namen werden vraagtekens werden gezet omdat De Klerk het gezicht van blanke onderdrukker was en Mandela werd gekoppeld aan de terroristische ANC.
• In 1973 won Henri Kissinger, minister van Buitenlandse Zaken van Amerika de prijs samen met de Noord-Vietnamese Le Duc Tho. Ze kregen hem vanwege hun onderhandelingen over een wapenstilstand, die er niet kwam. Kissinger was een van de mannen achter de Vietnam-oorlog en verantwoordelijk voor honderdduizenden doden.

Joseph Stalin, Adolf Hitler, en Benito Mussolini kregen de prijs niet maar werden wel genoemd op de lijst van genomineerden.