Waarom Belgen Nederlanders niet begrijpen en omgekeerd
België en Nederland verschillen weinig in afstand. Veel Nederlanders die zich in België vestigen of er zaken mee doen, menen dan ook simpelweg een stukje zuidelijker te gaan. Maar pas op: schijn bedriegt! Er zijn in heel Europa waarschijnlijk niet twee culturen die zo dicht bij elkaar gelegen zijn, en toch zo verschillen.Extravert versus introvert
Nederlanders hebben de naam open te zijn. Ze zijn spontaan, direct en als geen ander gewend te zeggen waar het op staat. Nederlanders draaien niet graag om de zaken heen. Tijd is geld, menen ze. Graag komen ze dan ook zo snel mogelijk to the point. Met een kleine kanttekening: ieder moet wel eerst zijn zegje hebben kunnen doen.Belgen zijn over het algemeen wat introverter. Liever dan direct toenadering te zoeken, kijken ze eerst de kat uit de boom. Dit heeft in het verleden al tot heel wat misverstanden geleid. Waar de Hollander van mening is dat hij spontaan, open en eerlijk is, loopt hij het risico door een Belg eerder als opdringerig, bot en arrogant te worden ervaren. Aan de andere kant ervaren heel wat Nederlanders Belgen als moeilijk benaderbaar. Een veelgehoorde Nederlandse klacht is dat je geen hoogte van hen krijgt. Dat kan kloppen. Een Belg laat namelijk niet snel het achterste van zijn tong zien. Hij heeft voornamelijk leren luisteren, en zal pas van zich laten horen wanneer hij zeker is van zijn zaak.
De belangrijkste oorzaak van dit verschil schuilt naar alle waarschijnlijkheid in het onderwijssysteem. Waar op Nederlandse scholen kinderen vooral leren discussiëren - bijvoorbeeld door middel van het dagelijkse kringgesprek – traint het Belgische onderwijssysteem kinderen vooral in het reproduceren van kennis.
Daarnaast is er ook een historische oorzaak. Als geen ander hebben de Belgen zich steeds staande moeten houden tegen allerlei vormen van (dreigende) overheersing. De Spanjaarden, de Franse aristocratie, de Duitsers: al deze volkeren stimuleerden de Belgen tot het aanleren van een houding die het mogelijk maakte dat zij zich als volk onder alle omstandigheden wisten te handhaven. Ziedaar de reden waarom een Nederlander een plan maakt, maar een Belg zijn plan trekt.
Contractland versus contactland
In Nederland is men gericht op het sluiten van contracten en het nauwgezet volgen van de regeltjes. En mochten er ergens geen regeltjes voor zijn, dan maakt men wel weer nieuwe. Mensen gaan er over het algemeen recht op hun doel af. Zonder poespas, zouden ze in dat geval zeggen. Het doel is het sluiten van de deal.In België daarentegen, is een deal allereerst iets dat plaatsvindt tussen personen. En die personen moeten elkaar kunnen vertrouwen. Er is een Frans spreekwoord dat luidt: c'est le ton qui fait la musique, oftewel: het is de toon die de muziek maakt. Zo ook in België. Tijdens lunches en informele ontmoetingen wordt de juiste toon gezet. Dit is het proces van elkaar aftasten, waarbij beide partijen kijken of de juiste chemie plaatsvindt. Dit lijkt voor Nederlanders misschien wat omslachtig. Toch biedt deze benadering ook voordelen. Want waar Nederlanders elkaar na de deal beleefd de hand schudden om elkaar vermoedelijk nooit meer terug te zien (want het doel is bereikt, per slot van rekening) zijn Belgische relaties bestendiger. Iemand met wie het tot een prettige samenwerking gekomen is, zal definitief een plaatsje innemen in het netwerk van de persoon in kwestie. En de doorsnee Belg kan zelden verweten worden dat hij zijn relaties niet au serieux neemt. Want in België gaan vrienden voor.
Feminien versus masculien
Bewoners van de Lage Landen hebben een echte vergadercultuur. Het doel daarvan is het nastreven van concensus, want van schoonmaker tot directeur: in Nederland is iedereen gelijk. De kans is groot dat de CEO van een bedrijf Jan wordt genoemd en zich laat tutoyeren. Dit allemaal in tegenstelling tot België. Hier zijn bedrijven in hogere mate gestructureerd op basis van positie en autoriteit. En zelfs al wordt er vergaderd, uiteindelijk is het meneer de directeur die de knopen doorhakt. De socioloog Hofstede noemt deze cultuurdimensie feminien versus masculien. Het primair op gelijkheid gerichte Nederlandse poldermodel getuigt van een feminiene cultuur, terwijl het meer hiërarchisch geordende Belgische model getuigt van een masculiene cultuur. En waar een feminiene cultuur een kleine machtstafstand kent, is die in een masculiene cultuur aanzienlijk groter.Hollandse zuinigheid versus Bourgondisme
Meegebrachte boterhammen met kaas en een beker melk tijdens de lunch, daar zal geen Nederlander van opkijken. Zijn zuiderbuur echter wel. Geldt melk drinken tijdens de lunch in België al als een uiterst curieuze gewoonte; liever dan zijn eigen brood mee te nemen zal de Belg kiezen voor een uitgebreide maaltijd. Enkele malen per week uit eten is in België dan ook eerder regel dan uitzondering. Nederlanders eten aanzienlijk minder vaak buiten de deur, maar dat heeft zo zijn redenen. Belgen die hun noorderburen lichtvaardig van gierigheid beschuldigen, realiseren zich dit doorgaans niet. Allereerst hebben de Nederlanders boven de Moerdijk doorgaans een Calvinistische achtergrond. En voor de kerkhervormer Jean Cauvin – in Nederland Jan Calvijn genaamd – was matigheid, eenvoud en soberheid het credo. De ziel die in deze deugden was geoefend, liep het minste risico om door aardse geneugten te worden afgehouden van het geestelijke. Bij de katholieken echter bleef een ascetische levenshouding voornamelijk het domein van monniken en nonnen. De gewone man leefde volgens het credo dat hij op aarde was om 'in het hier en in het hiernamaals gelukkig te zijn'. Dat hij zich onder het harde werken te goed kon doen aan de geneugten van het leven, beschouwde hij als een gave Gods. Het is dus maar net hoe je ernaar kijkt. Dit verschil in religieus-culturele achtergrond is het in een notendop, dat zo vaak maakt dat Belgen en Nederlanders elkaar niet begrijpen. Dit verklaart tevens waarom in Nederland de mentaliteit onder en boven de rivieren zo verschillend is.Een tweede oorzaak is gelegen in de levensstandaard. De huizen in België zijn gemiddeld iets goedkoper. En dat niet alleen, in tegenstelling tot Nederland worden ze zelden overgefinancierd en ook nog eens relatief vlot afbetaald. Daarbij liggen de lasten voor kinderopvang, muzieklessen, collegegeld en wegenbelasting in Nederland doorgaans ook aanzienlijk hoger. Wanneer een Nederlander dus maandelijks zijn vaste lasten heeft voldaan, blijft er in veel gevallen weinig over. Tel daarbij op dat de horecaprijzen in veel Nederlandse steden het equivalent zijn van de Belgische, en het beeld van de Hollander in een caravan vol aardappelen wordt volstrekt begrijpelijk. Met betrekking tot dat laatste overigens: levensmiddelen zijn in Nederland dan weer een stuk goedkoper. Ziedaar de reden dat menig Belg voor zijn pampers met liefde de grens passeert.
Tot slot enkele tips voor een goede verstandhouding
- Wees bereid van elkaar te leren. Wat de Belg van de Nederlander kan leren is zelfbewust te zijn en het eigen product of standpunt onder de aandacht te brengen. Nederlanders aan de andere kant kunnen van Belgen leren om geduld te hebben en te investeren in kwaliteit en relaties.
- Ga uit van elkanders goede intenties. Belgen doen er goed aan de Hollandse bravoure niet al te persoonlijk te nemen. Dat een Hollander soms wat bot over kan komen, wil niet zeggen dat hij je niet mag. En aan de andere kant: de zwijgende Belg dekt zich niet in, maar heeft misschien wat extra aanmoediging nodig om opener te durven zijn.
- Voor Nederlanders: halveer je gebruikelijke stemvolume. Spreken is zilver, zwijgen is goud! Laat tijdens een lunch de contracten of papieren in de tas, en maak onderscheid tussen een formele en informele ontmoeting. Bij de laatste breng je de zaken (nog) niet ter sprake.
- Voor Belgen: een goede Nederlandse vriend begrijpt mogelijk niet waarom u hem vousvoyeert. Mag u hem plotseling niet meer? In tegenstelling tot in België, geldt 'u' in Nederland als beleefd of formeel taalgebruik, voorbehouden aan mensen tot wie een grotere afstand bestaat in relatie, positie dan wel leeftijd.
- Voor beiden: een grondhouding van oprechte interesse in de ander, beleefdheid en hoffelijkheid doet wonderen. Vriendelijkheid is een internationale taal die overal ter wereld deuren doet opengaan!
