Genocide: Congo

Congo is een land dat wat natuurlijke hulpbronnen betreft tot de rijkste ter wereld behoort. Maar in realiteit is het land een van de armste en gewelddadigste ter wereld. Het staat bekend als het gebied waar de meeste verkrachtingen ter wereld plaats vinden (rape capital of the world) en de genocide die er nu al jaren plaats vindt gaat vrijwel ongehinderd door, zonder dat de VN-troepen er veel aan kunnen doen. In de afgelopen jaren zijn er in het land ruim vijf miljoen mensen vermoord en het moorden en verkrachten gaat nog dagelijks door.

Rwanda en Congo

Congo (voorheen Zaïre) was nooit een rustig gebied, maar de gebeurtenissen in Rwanda zorgden ervoor dat het conflict in Congo uit de hand liep. De genocide die in Rwanda had plaatsgevonden zette zich vervolgens voort in Congo. Nadat er in 1994 in Rwanda in honderd dagen bijna een miljoen Tutsi's waren vermoord, gingen de daders, de Hutu's op de vlucht nadat er een Tutsi-militie de macht had overgenomen. De Hutu's waren bang voor represailles en twee miljoen Hutu's ontvluchtten Rwanda, velen kwamen in de Democratische Republiek Congo terecht. In 1996 viel Laurent Kabila met hulp van Rwanda Congo binnen en wierp het regime van Mobutu omver. Dit was wat leidde tot de Eerste Congo Oorlog, Rwandase en Oegandese groepen waren in Congo actief. Ook andere Afrikaanse landen stuurden troepen, allemaal geïnteresseerd in het rijke Congo. De Tweede Congo Oorlog, ook wel bekend als de Afrikaanse Wereldoorlog vond twee jaar later plaats, in 1998. Deze Tweede Oorlog werd officieel als beëindigd verklaard in 2003, maar het oosten van Congo is nog steeds zeer onrustig.

Leger en Milities

Vooral het gebied Kivu, grenzend aan Rwanda is het centrum van de huidige onlusten. Het conflict is een warboel van verschillende legers en milities, waaruit zich telkens weer nieuwe milities afscheiden. Dit maakt het voor buitenstaanders vrijwel onmogelijk om een duidelijk beeld van het conflict te krijgen. Tot 2008 hebben Congo en Rwanda voortdurend op de rand van oorlog met elkaar gebalanceerd. De Congolese Tutsi warlord generaal Laurent Nkunda voerde een campagne om de Hutu's van de Democratic Forces for the Liberation of Rwanda (FDLR) te vernietigen. Hij beschuldigde de Congolese regering ervan de FDLR te steunen. Eind 2008 echter besloten de Congolese en Rwandese regering om de FDLR uit te schakelen in Kivu. Vooralsnog is dit echter niet gelukt, noch de Rwandese en Congolese regering, noch de militie van Nkunda, noch de VN-troepen zijn er in geslaagd om de FDLR te verslaan. Ook buurland Oeganda levert zijn milities aan Congo: het Verzetsleger van de Heer (the Lord's Resistance Army) onder leiding van Joseph Kony, maakt gebruik van de onzekere situatie in Congo. De LRA recruteert kindsoldaten en maakt zich schuldig aan moord, verkrachting en gebruikt meisjes als sexslaven. De aanwezigheid van deze militie zorgt voor nog meer onrust in een gebied dat toch al door chaos geteisterd wordt. Het feit dat vrijwel alle groepen in het conflict non-gouvernementele groepen zijn maakt het sluiten van vredesaccoorden extra moeilijk. In 2009 volgde er een nieuw verdrag, waarbij milities van het National Congress for the Defense of People (CNDP) geïntegreerd zouden worden in het nationale Congolese leger (FARDC). Veel militairen sloegen al snel aan het muiten en in april 2012 hadden velen zich aangesloten bij M23, geleid door Bosco Ntaganda, een leider binnen het CNDP. M23 streeft een onafhankelijke Tutsi-staat na, en is vooral actief in het noorden van Kivu. Ook deze militie gaat zich te buiten aan misdaden tegen de menselijkheid, zoals moord en verkrachting. De Rwandase regering is verondersteld deze groep te steunen, maar ontkent dit in alle toonaarden. Een andere militie Raia Mutomboki valt iedereen aan die Kinyarwanda spreekt (Congolees of Rwandees) en wordt vermoedelijk gesteund door M23. Al met al is het conflict in Congo het meest bloedige ter wereld sinds de Tweede Wereldoorlog.

Hulpbronnen en Illegale Handel

Er is echter meer gaande dan alleen het uit de hand gelopen conflict tussen Hutu's en Tutsi's wat is overgesprongen uit Rwanda. Congo is rijk aan natuurlijke hulpbronnen en die zijn voor veel groepen interessant. Regeringen, milities en anderen zijn er op gebrand om de gebieden rijk aan hulpbronnen in handen te krijgen en willen daar zeer ver voor gaan. Gebieden worden indien nodig ontvolkt om zo toegang te krijgen. Goud, tin, tantalum en tungsten zijn een aantal mineralen die in Congo te vinden zijn (slechts een kleine greep) en die in allerlei moderne gadgets voorkomen: mobiele telefoons, computer, mp-3 en mp-4 speler, etc. De illegale winning van veel mineralen is een lucratieve handel voor velen, ze worden in derde landen omgesmolten en vervolgens is het vrijwel onmogelijk om hun herkomst te achterhalen. Zo komen ze terecht in onze producten en van het geld wat het opbrengt krijgt de bevolking niets te zien.

Geweld

Tot op de dag van vandaag sterven er waarschijnlijk nog maandelijks 45.000 mensen. Etnische groepen die het extra zwaar te verduren hebben zijn de Banyamulenge, de Hutu Banyarwanda, de Hema en de Lendu. Vooral kinderen onder de vijf zijn vaak het slachtoffer. Ziektes en honger maken veel slachtoffers, dit zijn indirecte gevolgen van de voortdurende conflicten. Vaak gaat het om eenvoudige ziektes, die in normale omstandigheden niet tot de dood zouden volgen. Daarnaast heeft het geweld veel mensen op de vlucht doen slaan: 2 miljoen mensen hebben het land moeten verlaten en 3,4 miljoen mensen zijn binnen Congo op de vlucht geslagen. Hiernaast is seksueel geweld een groot probleem in het conflict, het aantal verkrachtingen is ongekend groot en leidt tot grote problemen. Problemen op persoonlijk gebied, doordat vrouwen lichamelijk en psychisch lijden, maar ook op maatschappelijk vlak, omdat door de verkrachtingen seksueel overdraagbare aandoeningen een grotere kans krijgen, vooral hiv/aids is een groot gevaar. Hulp voor de meisjes en vrouwen is er nauwelijks en als het er wel aanwezig is, durven ze er vaak geen gebruik van te maken. Het nationale Congolese leger is de grootste boosdoener, wanneer het op verkrachtingen aankomt, maar ook de milities en burgers maken zich er schuldig aan. Zelfs kannibalisme is gemeld als voorkomend geweld in het gebied. De lokale Mbuti-pygmeeën (een inheems volk in Congo) worden als wild opgejaagd en vervolgens gedood en opgegeten. Ook in andere streken is kannibalisme gemeld.

MONUC

MONUC is de langst lopende VN-missie en sinds dertien jaar actief in Congo. Met 18.000 mensen is de missie echter niet in staat om in het grote gebied een rol van betekenis te spelen. MONUC zou de bevolking moeten beschermen en helpen met de heropbouw van Congo, maar heeft daar bij lange na de capaciteiten niet voor.