De Moord op Olof Palme, Zweedse Premier

De moord op Olof Palme op 28 februarie 1986 is tot op de dag van vandaag niet opgehelderd. En er zijn weinig zaken waarover zoveel verschillende theorieën de ronde doen: Chilenen, Zuid-Afrikanen, de CIA, het aantal complotten lijkt eindeloos te zijn.

De Aanslag

Op de avond van 28 februari 1986 besloten Olof Palme en zijn vrouw Lisbet tamelijk onverwachts naar de film te gaan in het centrum van Stockholm. De Zweedse komedie Bröderna Mozart (de Gebroeders Mozart) draaide en ze besloten die samen met hun zoon Mårten en zijn vrouw te gaan zien. Op dat moment had Olof Palme geen lijfwachten bij zich. Zweden was trots op het feit dat hun premier zich in het openbaar kon begeven zonder voortdurend door lijfwachten omringd te worden. Die avond keerde het echtpaar na de voorstelling naar huis terug, ze wilden de metro nemen. Voor ze het metro-station bereikte werd Olof Palme echter in de rug geschoten, het was 23:21 lokale tijd. Een tweede kogel trof Lisbet Palme. Een taxi-chauffeur gebruikte zijn mobiele radio om alarm te slaan en twee meisje die zagen wat er gebeurde vanuit een auto kwamen de premier en zijn vrouw te hulp. De moordenaar ging er rennend vandoor. Olof Palme werd direct naar een nabijgelegen ziekenhuis gebracht maar werd bij aankomst dood verklaard, het was 0.06. Het enige directe bewijs na de moord zijn twee kogels van een Winchester-Western .357 Magnum.

Christer Pettersson

In december 1988, bijna drie jaar na de moord werd er eindelijk iemand gearresteerd: Christer Pettersson. Pettersson was een crimineel, alcoholist en drugsgebruiker en had al eerder gevangen gezeten voor doodslag. Lisbet Palme pikte hem uit een groep van tien mannen als zijnde de dader en vervolgens werd Pettersson veroordeeld. Maar in hoger beroep werd hij vrijgesproken. Het moordwapen werd niet gevonden, de getuigenis van Lisbet Palme werd onbetrouwbaar verklaard en bovendien had Pettersson geen duidelijk motief. Pettersson overleed op 29 september 2004. Zijn rol in de zaak blijft onduidelijk, ondanks het feit dat hij formeel is vrijgesproken.

Theorieën

Het is in Zweden iets wat veel mensen nog steeds zwaar op de maag ligt, dat de zaak tot op heden niet is opgelost. Er doen dan ook tal van theorieën de ronde, waarvan de meeste samenhangen met het politieke leven van Olof Palme. Hier volgt een aantal:

• De Zuid-Afrikaanse theorie: Olof Palme was een bekende tegenstander van Apartheid. In 1996 deed kolonel Eugene de Kock, een voormalige officier van politie in Zuid-Afrika de uitspraak dat Palme vermoord was vanwege het feit dat hij zich streng had uitgesproken tegen de Zuid-Afrikaanse politiek van apartheid en Zweden financieel had bijgedragen aan het ANC. Ook een andere Zuid-Afrikaanse politie-functionaris beweerde dat Zuid-Afrika achter de moord zat. Diverse namen werden genoemd als zijnde de daders. Zweedse onderzoekers gingen naar Zuid-Afrika, maar vonden niets. Toch bleven de geruchten de ronde doen.
• De PKK (Koerdische Arbeiders Partij). In een vroeg stadium kreeg Hans Holmér, de leidende commissaris van politie de tip van de Zweedse geheime dienst dat leden van de PKK achter de aanslag zouden zitten. Hij arresteerde diverse in Zweden woonachtige Koerden, maar er kwam uiteindelijk niets zinnigs uit. Ook hier blijven geruchten de ronde doen, dat er op de een of andere manier toch mensen van de PKK achter de moord zouden zitten.
• Victor Gunnarsson, iemand met banden met extremistische groeperingen in Europa werd al vroeg tijdens het onderzoek gearresteerd. Hij werd al snel weer vrijgelaten en emigreerde later naar de Verenigde Staten, waar hij vermoord werd. Zijn vrienden houden vol dat hij de moordenaar van Palme was. In de Zweedse media stond hij bekend als ‘de 33-jarige’.
• Chili: De Chileense fascist Roberto Thieme zou Palme hebben vermoord vanwege het feit dat Zweden zoveel linkse Chilenen asiel had verleend. Thieme was lid van de door de CIA gesteunde extreem-rechtse Patria y Libertad.
• Bofor en de Indiase connectie. De journalist Jan Bondeson deed onderzoek naar de zaak en concludeerde dat Palme betrokken zou zijn bij een miljoenen-deal tussen de Zweedse wapenindustrie (de fabriek Bofor) en India. Palme zou zijn vriendschap met de Indiase president Rajiv Gandhi hebben gebruikt om de deal voor Bofor te regelen, zonder te weten dat Bofor achter zijn rug om Indiase ambtenaren had omgekocht om de deal voor hen te regelen. Palme zou achter deze omkoperij gekomen zijn en werd daarom vermoord.

Hiernaast zijn er nog vele andere theorieën, sommigen waarschijnlijk, anderen minder. Zo wordt soms de vinger uitgestoken naar extreem-rechtse politie-officieren. Ook zijn er 130 mensen die hebben geclaimd de dader te zijn. Hieronder ook de Rote Armee Faktion.

De Rol van de Politie

De politie heeft zwaar onder vuur gelegen vanwege het onderzoek naar de moord op Palme. Palme was een controversiële figuur in de Zweedse politiek, zeer geliefd bij velen, maar ook gehaat door sommigen. Vooral veel mensen in rechtse kringen droegen hem bepaald geen warm hart toe. Vandaar waarschijnlijk ook de theorie dat extreem-rechtse politiemensen bij de aanslag betrokken zouden zijn. Maar Hans Ölvebro, die het onderzoek leidde van 1988 tot 1997 ‘weigerde zelfs maar om die theorie in ogenschouw te nemen’. Daarom hebben veel individuen ook zelf een onderzoek gestart, onder hen journalisten en anderen. Olle Minell bijvoorbeeld, een journalist die openlijk Anti Avsan beschuldigd heeft, ten tijde van de moord een officier bij de politie en tegenwoordig een lid van het Zweedse parlement voor de Conservatieve Partij. Ook de broers Kari en Pertti Poutiainen, natuurkundigen, hebben onderzoek gedaan naar de moord en hun boek Inuti labyrinthen (In het labyrint) beschrijft de fouten en blunders van de politie en geheime dienst inzake de moord op Palme. Ze trekken geen conclusie over wie de moordenaar is, maar verwijzen wel naar de afkeer van de CIA van de socialistisch premier. Daarentegen zeggen anderen dat de CIA niet zoveel moeite had hoeven te doen, omdat er in Zweden zelf genoeg mensen waren die ook een enorme afkeer van de premier hadden.

Het is te hopen dat we op een dag de waarheid zullen weten over wat er precies achter de dood van deze premier zit. Olof Palme was een bijzonder mens, die het niet verdiende op deze manier te sterven.