Leven en gelukkig zijn

Al duizenden jaren houdt de vraag wat een mens moet doen om gelukkig te zijn filosofen bezig. Veel mensen denken na over de manier waarop men een gelukkig leven kan leiden. Dat is menselijk en hoort bij een levensfase, waarin enerzijds genoeg ervaring is opgedaan om tijdelijke bevliegingen op waarde te schatten en anderzijds te bedenken wat nu eigenlijk echt belangrijk is in het leven met als voornaamste vraag: 'waar draait het eigenlijk om?'

Levenskunst

Gelukkig zijn gaat hand in hand met levenskunst. Maar wat levenskunst eigenlijk inhoudt is niet zo gemakkelijk te beschrijven. Het lijkt een breed scala van begrippen te omvatten. Zo zijn er tal van hooggeleerden en minder hooggeleerden die zich in deze kwestie hebben verdiept en er ieder hun eigen definitie van geven. Zoals:

• Plato (Griekse wijsgeer uit de oudheid) die in de dialoog 'Alcibiades' levenskunst beschreef als de kunst waardoor de mens voor zichzelf zorgdraagt, waardoor die persoon als mens zichzelf verbetert. Deze uitspraak van Plato gaat alleen op wanneer de persoon in kwestie over zelfkennis beschikt. Immers wie zichzelf niet kent, kan zich ook niet verbeteren;
• in de zestiende eeuw schreef auteur Michel de Montaigne dat het in het leven niet gaat om het vergaren van grootse prestaties en schatten. "Een zinvol leven", zo stelde Michel de Montaigne, "dát is een meesterwerk, waarop je trots kunt zijn". De hoogste volmaaktheid zit hem daarbij in het 'oprecht kunnen genieten van je eigen wezen';
• filosoof Wilhelm Schmidt schreef in 2001 dat degene die levenskunst bezit grondiger te werk gaat dan anderen, omdat hij over zichzelf en zijn leven probeert na te denken en de 'grondslagen' van het leven probeert te begrijpen;
• socioloog en 'geluksprofessor' Ruud Veenhoven meent dat levenskunst het vermogen is om een gelukkig leven te leiden. "Dat vemogen blijkt vooral als het in het leven tegenzit" ;
• "Levenskunst is tamelijk goedgehumeurd door de modder en de vliegende storm wandelen. Hond aan de knie, kind en oma op je nek, kom met goudvissen in je rugzak, papegaai op je schouder. Naar voren. Op weg naar het einde", concludeert Cox Habbema, jurylid van de Van-Praag-prijs;
• Maar levenskunst is ook het leven genieten. 'Simplify life'.

Een vaardigheid

Over 'levenskunst' (de kunst hoe te leven) wordt al sedert de oude Grieken gefilosofeerd. Levenskunst zou je kunnen beschouwen als een vaardigheid, een kundigheid om je leven zodanig vorm te geven dat het tot een mooi leven leidt. Maar zo leven, hoe doe je dat? Er is een aantal mogelijkheden:

• 1. je zou van je leven een kunstwerk kunnen maken. Dan ben je een 'levenskunstenaar'. Onder levenskunstenaars verstaan we gewoonlijk kleurrijke personen die echt alles uit het leven kunnen halen;
• 2. het is ook een levenskunst wanneer je het vermogen bezit om goed om te gaan met zaken in je leven die je niet kunt controleren (verdriet , tegenslagen);
• 3. echter ook het winnen van de staatsloterij of de jackpot hoort tot de afdeling gelukszoeken. Maar gebleken is dat personen die dit geluk deelachtig zijn geworden, daardoor de kans lopen danig uit het lood geslagen te worden.

Huidige visie

Het huidige leven en de huidige levensvisie is natuurlijk heel anders dan in de Griekse oudheid of in de middeleeuwen het geval was. Toch is het uitgangspunt uit vervlogen tijden hetzelfde als vandaag de dag, namelijk dat ieder mens een leven heeft dat eindig is. Daarom is de vraag hoe je zo'n leven zin geeft er een van alle tijden. In tegenstelling tot de verwachting dat gepleit zal worden voor een levensstijl die in het teken staat van macht, status en geld, ligt de essentie van deze vraag meer in zaken als:

• verbondenheid;
• rust;
• vriendschap;
• accepteren dat het leven soms niet verloopt zoals je dat wenst en eindig is.

Omgaan met ouder worden

Niemand vindt het prettig te ontdekken dat men ouder wordt. Voor sommigen wordt het tot een zelfkwelling. In haar boek "Het leven genieten" verbindt schrijfster Liesbeth Wieberdink levenskunst aan ouder worden. Veel personen die in deze leeftijdsfase zitten koppelen:

• rust;
• respect;
• wijsheid;
• levenservaring;
• relativering

aan tijd en zijn daardoor gelukkiger dan mensen die alleen kijken naar de lichamelijke kant met het gevolg dat zij zich ongelukkig voelen met iedere nieuwe rimpel en elk grijs haartje dat de kop opsteekt.

Houding met twee aspecten

Filosoof Joep Dohmen stelt dat levenskunst een houding is met twee aspecten:
1. Bewust leven.
Hieronder wordt vooral verstaan nagaan welke waarden en leefregels je er daadwerkelijk (en niet alleen in de verbeelding) op na houdt. Dus:

• a. wat wil je?
• b. hoe weet je dat?
• c. weet je dat zeker?
• d. waarom wil je het?

2. Oefening in zelfexpressie.

Echt belangrijk

Ook schrijfster Sjoukje van de Kolk legt in haar boek "Simplify life" de nadruk op datgene wat je echt belangrijk vindt en op het accepteren van onvolmaaktheid en imperfectie. Immers goed genoeg is ook oke. Het boek van Sjoukje is een reactie op het hedendaagse leven met zijn stress van steeds meer willen en het steeds drukdrukdrukker hebben. Een levenshouding waar niemand gelukkig van wordt.

De waarde van levenskunst

Die waarde ontstaat na door te denken over de eigen waarden, de beste daaruit te nemen en je vervolgens daarnaar te richten. Dit leidt tot een vaste koers in het leven en schept rust, zelfs in woelige tijden. Eigenlijk kan ieder mens een levenskunstenaar zijn. Het is een manier van leven waar geen voorschriften voor bestaan, maar ontstaat tijdens de individuele zoektocht. Een zoektocht die op ieder moment kan beginnen en waarbij het gaat om na te denken over het belangrijkste in het leven. Zijn die belangrijkste zaken boven water gehaald, dan komt het erop aan die waarden bewust in praktijk te brengen. Stel dat je graag voor anderen zorgt, dan zul je bewust voor die aanleg gaan kiezen. Vind je het belangrijk om vriendschap te onderhouden of te gaan schilderen, dan zul je ook werkelijk tijd inruimen voor je vrienden danwel voor palet, schildersezel en penselen.

Opmerking

Hoewel het eenvoudig klinkt, is dat heel vaak niet het geval. Dat komt omdat dingen die echt belangrijk zijn dikwijls ondergesneeuwd raken in de hectiek van de dag. Echter ook het mededogen hebben met je eigen imperfectie en accepteren dat het leven soms heel anders verloopt dan je zou willen, hoort net zo goed bij levenskunst als het je richten naar de belangrijkste waarden in je leven.

Lezen over levenskunst is natuurlijk belangrijk. Je in het onderwerp verdiepen is goed en kan je bewuster maken. Toch is het allerbelangrijkste om het gewoon toe te passen en het te doen. Leef dus je eigen leven in zijn totaliteit: met al zijn tegenslagen en missers maar net zo goed ook met de kleine, waardevolle momenten waarop ineens alles klopt. Leven is je verliezen in een wandeling door het bos, in muziek, in vrijwilligerswerk, in een boek of in een geweldig gesprek met een vriendin. Zo leven, dat is levenskunst.