Halima Bashir en haar gedwongen vlucht uit Sudan

'Tranen van de woestijn' beschrijft het pakkend levensverhaal van de Sudanese Halima Bashir. Ze heeft een heel gelukkige jeugd in haar dorpsgemeenschap en gaat dankzij de steun van haar vader studeren aan de universiteit. Ze maakt haar jeugddroom waar en ze wordt arts, maar algauw merkt ze dat haar land niet meer is wat het ooit geweest is. Er breekt een gruwelijke oorlog uit waarbij ze een kant moet kiezen. Ze besluit om alle gewonden te helpen, maar dit komt haar duur te staan...

Sudan

Sudan ligt juist onder Egypte in het noordoosten van Afrika. Het is een vrij groot land en wordt aan het eind van de 19de eeuw een kolonie van Groot-Brittannië. Ook Egypte mag er mee de baas komen spelen. In die tijd wordt het land al in twee verdeeld (in een noordelijk een zuidelijk deel) en dat zuidelijke deel wordt sinds 2011 onafhankelijk verklaard. Daarvoor heeft er lang een oorlog gewoed. Sudan is bevolkt met zowel Arabische als zwarte mensen, maar de rijkdommen zijn bijna uitsluitend in bezitting van de Arabieren. Zij noemen de zwarten slaven en die laatste bevolkingsgroep wordt dan ook zwaar onderdrukt. Door de toenemende spanningen ontstaat er een burgeroorlog. De Arabieren willen hun land zuiveren en de zwarte stammen komen in opstand. Velen hebben het met hun leven moeten bekopen of zijn gevlucht naar buurland Tsjaad of naar andere continenten.

Weetjes

• Hoofdstad: Karthoum
• Traditie: meisjes worden er besneden
• Mensen geloven in de fakir of de medicijnman of -vrouw en willen vaak niet naar de stad om onderzocht te worden

Verhaal

Halima Bashir is één van de zwarte Sudanezen die naar Europa is gevlucht. Wat ze meemaakte in haar geboorteland is bijna niet te vatten en tijdens het lezen van haar levensverhaal word je heel erg stil. Het is nauwelijks te begrijpen wat bepaalde mensen in sommige landen meemaken.

Onbezorgde jeugd

Halima is een meisje uit de Zaghawa-stam. Ze groeit op tussen haar oma, ouders en broers. Haar jongste zus Asia komt er pas veel later. Op dat moment gaat Halima al naar school in de stad. De vader van Halima weet dat zijn dochter bevoorrecht is want ze heeft een blond haartje in haar wenkbrauw. Dat betekent dat zij geluk naar de familie brengt. Hij besluit haar uit haar vertrouwde omgeving te halen en naar de stad te brengen. Daar kan ze naar school gaan en van een goeie opleiding genieten. Als ze daar heel goeie resultaten haalt, zit er zelfs kans in dat ze naar de universiteit mag.

Knokken als zwarte dorpeling

Als kind was Halima helemaal niet met studies bezig, maar algauw krijgt ze de microbe te pakken. Ze studeert heel erg hard en behaalt mooie resultaten. Toch voelt ze dat zwarte dorpelingen op school eigenlijk niet echt gewenst zijn. Doordat Halima beter scoort dan vele Arabieren, wordt ze geviseerd. Ze wordt een paar keer hard aangepakt door de directrice en ze verzeilt in een knokpartij met de dochter van een leerkracht. Door toedoen van haar oom mag ze echter op school blijven en door haar uitstekende resultaten komt ze in aanmerking voor de universiteit.

Het universiteitsleven

Een wereld gaat open voor Halima. Ze mag naar de universiteit en zal er voor arts leren. Al snel leert de toekomstige dokter enkele leuke meisjes kennen en ze herleeft op de faculteit. Ze mist haar familie wel heel erg, maar doordat ze heel hard moet studeren heeft ze weinig tijd om daaraan te denken. Er komt echter abrupt een einde aan het mooie studentenleven. De politie komt er strijders voor de oorlog rekruteren en de universiteit wordt gesloten. Halima wordt gedwongen om terug te keren naar haar dorp. Zo gaat ze een paar keer over en weer, maar uiteindelijk kan ze haar studies toch afmaken.

Eerste waarschuwing

Halima werkt een tijdje in een ziekenhuis in de stad en ziet daar al de gevolgen van de oorlog die er in haar land woedt. Haar familie en haar dorp is tot nog toe steeds gespaard gebleven, maar het gevaar loert om elke hoek. Halima maakt zich kwaad en beseft dat ze iets moet doen om haar volk te helpen. Ze krijgt echter een waarschuwing van de politie. Na een interview met een journalist wordt ze opgepakt en moet ze beloven dat ze nooit nog met buitenstaander praat.

Een kant kiezen

Na die eerste waarschuwing wordt ze overgeplaatst naar een kleiner ziekenhuis in een dorp. Daar wordt ze heel erg goed ontvangen door haar bloedverwanten en werkt ze zich op als de leider van de kleine medische hulppost. 's Nachts krijgt ze echter het bezoek van rebellenstrijders die in de bush gewond zijn geraakt. Halima weet dat ze zich in nesten kan werken door deze mensen te helpen, maar ze wil de rebellen graag steunen. Zij laten zich tenminste niet doen en ze proberen weerstand te bieden aan de opstand van de Arabieren. De meeste strijders komen met schotwonden langs en ze probeert die zo goed en zo kwaad mogelijk te verzorgen.

De oorlog, een gruwel

Op een dag worden er een veertigtal kinderen binnengebracht in het kleine ziekenhuis. Wat Halima dan ziet, verscheurt haar. Alle kinderen - tussen de 8 en 13 jaar - werden meerdere malen hardhandig verkracht. Ze zaten allemaal op school en werden door de Arabieren of de zogenoemde Janjaweed-krijgers aangevallen. Ook de juffrouw werd een slachtoffer. Aangezien de meeste kinderen in de Sudanese cultuur besneden zijn, doorstaan ze tijdens een verkrachting nog helsere pijnen. Halima verzorgt ze met de middelen die ze voor handen heeft en wordt steeds kwader op de oorlog die haar land kapot maakt.

Laatste waarschuwing

Na het verzorgen van de zwarte rebellen en de getraumatiseerde kinderen wordt Halima opnieuw opgepakt. Het kan volgens de Arabieren niet dat ze de kant van de vijanden kiest en ze wordt gestraft voor haar daden. Ze wordt bewerkt met een scheermes en een dolk en ze wordt meerdere malen bruut verkracht. Halima wil liever sterven, maar ze laten haar terug vrij.

Herenigd met haar gezin

Ze besluit om terug te keren naar haar dorp, maar daar sluit ze zich op in de hut van haar intussen gestorven oma. Ze is zo beschaamd over haar lot dat ze amper nog buiten durft te komen. Haar ouders proberen haar zo goed mogelijk te steunen, maar beseffen dat Halima een harde tijd doormaakt. De oorlog sluipt ook steeds dichterbij en dat maakt hen allemaal ongerust.
Omdat een verkrachte vrouw als een paria wordt gezien in hun cultuur denkt Halima dat haar leven voorbij is. Ze zal nooit nog een man vinden en zal dus ook geen kinderen krijgen. Haar vader regelt echter een huwelijk met haar neef Sharif en dat maakt Halima toch weer wat gelukkiger. Sharif is echter niet in het land want als rebellensteuner is hij Sudan ontvlucht. Hij zou ergens in Engeland wonen.

Komst van de Arabieren

Een tijdje gaat het beter met Halima en haar gezin, maar de meest gevreesde aanval komt er uiteindelijk toch. Haar vader overleeft het niet en het volledige dorp wordt vernield en platgebrand. Haar twee broers besluiten te gaan meevechten met het rebellenleger en de rest van het gezin wil vluchten naar Tsjaad. Omdat Halima nog steeds wordt gezocht, gaan Asia en haar moeder alleen op pad en legt zij haar lot in de handen van een vrachtwagenchauffeur.

Vlucht naar Engeland

Via een stroman wordt Halima uit het land gesmokkeld en komt ze in Engeland terecht. Daar komt ze haar man op het spoor en proberen ze samen terug een leven op te bouwen. Ze krijgen zelfs een zoon. De uitwijzing blijft echter dreigen en het zijn harde tijden voor het Sudanese gezin. Dankzij de media slaagt Halima er echter in haar man en zoon in Engeland te houden. Over haar familie vernam ze tot nu toe nog altijd geen nieuws...

Gegevens over het boek

• spronkelijke titel: Tears of the Desert (One Woman's True Story of Surviving the Horrors of Darfur)
• Nederlandse titel: Tranen van de woestijn (Een Sudanese arts vecht voor haar volk)
• Jaar van uitgave: 2008, 2009 in het Nederlands
• Omslagontwerp: Rudy Vrooman
• Omslagfotografie: Jerome Tisne en Getty Images
• Uitgeverij: Mouria (Amsterdam)
• ISBN: 978 90 458 00851