De macht van aandeelhouders

Wat eeuwenlang onveranderd leek, is in een paar jaar tijd totaal veranderd. Het gaat om de invloed van de aandeelhouder binnen het bedrijf waarvan hij aandelen bezit. Zijn invloed is in zeer korte tijd verandert van nihil tot soms heel groot. Belangrijk hierin is de mate van bestuur binnen ondernemingen, de maatregelen die de overheid hiertegen genomen heeft en de gevolgen van die maatregelen. Dit artikel gaat over de macht van aandeelhouders toen en nu.

Algemeen

Oorspronkelijk was het nooit de opzet dat aandeelhouders wezenlijke zeggenschap binnen het bedrijf zouden krijgen. Maar vanaf de jaren ´80 van de vorige eeuw is er een opkomst van de macht van aandeelhouders. Inmiddels is men het erover eens dat hier een halt aan moet worden toegezegd en onlangs is hier een regeringsvoornemen over genomen.

De geschiedenis van de aandeelhouder

In Nederland is de term “aandeelhouder” al heel lang in gebruik. Het was de VOC, Verenigde Oost-Indische Compagnie, die als eerste bedrijf, in begin 17e eeuw, aandelen uitgaf. Per zeereis was het mogelijk om wat geld in te brengen en daarmee deel te nemen in de opbrengt. Het was in die tijd een populaire bezigheid. Het bestuur waren de Heeren XVII, zeventien afgevaardigden van de 6 steden die deelnamen.

De macht van de aandeelhouder

Door de toename van het Angelsaksische management, alsmede het belang van de financiële markt, is het vereist dat de aandeelhouders steeds meer macht binnen een bedrijf krijgen. Volgens een code (2003) van de commissie Tabaksblad voor goed ondernemingsbestuur moet de macht van de aandeelhouder versterkt worden. In 2004 werd bij de Wet vastgelegd dat bestuurders die belangrijke beslissingen en/of veranderingen willen doorvoeren in een bedrijf, dit aan de aandeelhouders moeten voorleggen.

Gevolg van de code Tabaksblad

Deze code heeft zeker een aantal positieve effecten, maar het zijn voornamelijk de negatieve effecten die het nieuws halen, zoals bij Stork.

Bij Stork Nederland hadden investeringsmaatschappijen (zogenaamde sprinkhanen) circa 1/3e van de aandelen in handen. Hun bedoeling hiermee was om het bedrijf te splitsen en met hoge winsten te verkopen, ondanks dat ze niet volledig eigenaar waren. Zij hadden dus de toestemming nodig van de overige eigenaren, welke zij ook hebben verkregen. Helaas voor deze sprinkhanen en eigenaren ging het bestuur niet mee met hun plannen. Hierdoor ontstond een situatie waarbij de grote vraag nu eigenlijk was wie het binnen het bedrijf voor het zeggen had. Waren het de aandeelhouders, of het bestuur? Of misschien wel de raad van commissarissen.

Een heel recent negatief effect zoals bij poging tot overname of splitsing van Abn Amro.

Aanbeveling commissie Frijns

In juni 2007 heeft het kabinet zich uitgesproken over de aanbeveling van de commissie Frijns, waarbij zij aangaven deze vrijwel onveranderd over te zullen nemen. De aanbeveling houdt in dat de macht van aandeelhouders van beursgenoteerde bedrijven wordt ingeperkt.

De aanbeveling houdt in:

• 3% belang; de aandeelhouders moeten al bij een aandelenbelang van 3% melden bij de AFM (Autoriteit Financiële Markten), in plaats van pas bij 5%. Ook moeten zij aangeven wat hun bedoeling met het aandelenbelang is, een belegging of de intentie zich met het bedrijf te gaan bemoeien.
• Agendering; voorheen was het nog mogelijk om, bij een bedrag van € 50.000.000,-- aan aandelen of een aandelenbelang van 1%, onderwerpen op de agenda van de aandeelhoudersvergadering te kunnen plaatsen, dit wordt nu moeilijker. Het percentage van aandelenbelang wordt verhoogd en het alternatief van het nominale bedrag vervalt.
• Identificatiestelsel; dit moet het bedrijven makkelijk maken te weten te komen wie hun aandeelhouders zijn. Deze maatregelen moet leiden tot een beter evenwicht tussen de verschillende aandeelhouders in een bedrijf, aldus de regering. Tevens komen er nieuwe regels voor de transparantie van het beloningspakket van managers, om te voorkomen dat ze teveel kunnen profiteren van overname.
• Meer invloed van de OR; de regering wil de invloed van de werknemers vergroten. De SER heeft het verzoek gekregen een onderzoek in te stellen of het verstandig is dat de OR (Onderneming Raad) invloed krijgt in de benoeming van bestuurders en/of de OR meer zeggenschap moet krijgen over fusies en overnames.

Wat al deze maatregelen tot gevolg zullen hebben inzake de aandeelhouders macht, zal de toekomst uit moeten wijzen.