Acties bij een sterfgeval en regelen van begrafenis

Als een gezinslid of een van je ouders (onverwachts) komt te overlijden, dient er met spoed veel te worden uitgezocht en geregeld. Maar je hoofd staat er helemaal niet naar om op zo'n tragisch moment veel lastige zaken te moeten organiseren. Het is daarom verstandig als je bij voorbaat hebt genoteerd wie je moet informeren en wat je allemaal moet regelen bij een sterfgeval en begrafenis.

Doodgewoon

We weten allemaal dat doodgaan even normaal is als geboren worden. Ons land telt circa 17 miljoen inwoners en jaarlijks overlijden daarvan globaal zo’n 140.000 mensen. Je hoeft niet alle noodzakelijke acties uit je hoofd te leren, maar het is toch wel makkelijk als je ergens een lijst hebt van de urgente maatregelen die je moet nemen als een naaste (plotseling) komt te overlijden. En wellicht niet alleen van je gezinsleden, maar misschien ook van je oudere broer of zus die geen partner of kinderen heeft die daarvoor kunnen zorgen. Wees de dood in dit opzicht een stap voor.

Acties bij overlijden

De dood moet worden vastgesteld

Een arts dient het overlijden vast te stellen, (thuis of in het ziekenhuis) en een schriftelijke overlijdensverklaring af te geven. Deze verklaring is o.a. nodig voor het regelen van de uitvaart.

Uitvaartonderneming inschakelen

Als de overledene zelf een begrafenisonderneming en/of uitvaartverzekering had geregeld, dient die te worden ingeschakeld. Zo niet, dan dien je zelf een uitvaartondernemer te kiezen en in te schakelen. Die nemen gelijk veel zorgen van je uit handen, omdat ze weten hoe te handelen en wat te doen. Ze informeren bijvoorbeeld instanties.

Aangifte van overlijden

De familie of de uitvaartondernemer dient het overlijden aan te geven bij de burgerlijke stand in de plaats waar de persoon is overleden, dus dat kan een andere gemeente zijn als de woonplaats. Daarbij zijn de overlijdensverklaring en identiteitspapieren nodig. Je krijgt dan een acte van overlijden, en de burgerlijke stand informeert tevens alle belangrijke overheidsinstanties zoals de Sociale Verzekeringsbank, Fiscus, de grote pensioenfondsen, het UWV en de Rijksdienst voor het Wegverkeer.

Bankrekeningen blokkeren

Erfgenamen dienen alle instellingen te informeren waar de overledene een financiële relatie mee heeft. Dus banken, creditcardmaatschappijen, beleggingsinstellingen , verzekeraars, en pensioenfondsen. Zij blokkeren vervolgens de saldi van de overleden cliënt, inclusief creditcards en internetbankiermogelijkheden die hieraan zijn gekoppeld. Niemand kan dan nog een nieuwe betaling doen op rekening van de overleden persoon. Een volmacht vervalt eveneens gelijk bij overlijden, dus ook een eventuele gemachtigde kan geen transacties meer doen namens de overledene.

Voor de betaling van de uitvaartkosten maken de banken veelal een uitzondering. Ook automatische incasso’s, zoals voor energie, water en licht, blijven normaal doorlopen. De nabestaanden moeten de automatische incasso bij deze bedrijven of instanties stopzetten. Een en/of-rekening wordt echter niet geblokkeerd. De tweede rekeninghouder (dikwijls de partner) kan hier dus normaal betalingen mee blijven doen. Ook de bankpas van die tweede rekeninghouder blijft functioneren. Soms maken (andere) erfgenamen hier bezwaar tegen, bijvoorbeeld als zij denken dat die tweede rekeninghouder misbruik zou maken van het tegoed op de en/of rekening. Dat zou kunnen gebeuren indien één van de kinderen die tweede rekeninghouder is. De gezamenlijke erfgenamen moeten dan bezwaar maken bij de bank.

Notaris

De stap naar de notaris is nodig voor een verklaring van erfrecht. Om eventuele rekeningen weer te kunnen deblokkeren. Het kan enkele weken duren voordat de notaris die afgeeft. Indien de overledene een executeur had aangewezen in het testament, om financiële zaken af te wikkelen, geeft de notaris tevens een "verklaring van executele" af en mag de in die verklaring genoemde persoon over de bankrekeningen beschikken. Voor lage bedragen van een paar duizend euro verlangt de bank overigens geen verklaring van erfrecht. Ook bij andere simpele kwesties, wanneer duidelijk is dat de langstlevende huwelijkspartner recht heeft op het saldo, zal het bewijs dat er geen testament is, voldoende zijn voor de bank om de rekening vrij te geven aan de weduwnaar of weduwe. In die gevallen is dus geen notaris nodig. Zo’n verklaring dat er geen testament is kan schriftelijk worden opgevraagd bij het Centraal Testamenten Register in Den Haag. Is er wel een testament en geen langstlevende huwelijkspartner dan is wel een verklaring van erfrecht noodzakelijk, evenals er sprake is van een eigen huis van de overledene. De notaris maakt de verklaring van erfrecht op basis van de akte van overlijden alsmede een identiteitsbewijs van de gestorvene en ook het trouwboekje.

Welke instanties informeren

• (Oud)werkgever en/of uitkeringsinstanties
• Belastingdienst, wordt via de gemeente geïnformeerd
• Pensioenfonds
• Sociale verzekeringsbank (SVB), wordt via de gemeente geïnformeerd
• Allerlei verzekeringen zoals ziektekosten, auto
• Kadaster ingeval van eigen huis
• Woningbouwvereniging
• Banken (hypotheek)
• Verenigingen, en andere ledenorganisaties
• Abonnement verstrekkers
• Telefoon, energie, kabelbedrijf

De fiscus

Vier maanden na het overlijden krijgt een der erfgenamen een verzoek van de belastingdienst tot het doen van de aangifte erfbelasting, waarvoor u dan acht maanden de tijd krijgt. Ook stuurt de fiscus een F-biljet toe, bedoeld voor de aangifte van inkomstenbelasting tot de datum van overlijden. Als er sprake is van een langstlevende echtgeno(o)t(e), kan het gunstig zijn om de aangiften van beide huwelijkspartners te combineren. Vraag indien nodig uitstel aan voor het invullen van het F-biljet, teneinde de aangiften gezamenlijk te kunnen verzenden. De bedragen van de inkomstenbelastingaangifte hebt u nodig voor het invullen van de erfbelastingaangifte. Is die aanslag voor de inkomstenbelasting nog niet opgelegd, dien de aangifte erfbelasting dan toch in om een boete te voorkomen. De vraag over de inkomstenbelasting laat u dan gewoon open. Later kunt u alsnog een aanvullende aangifte doen met het juiste bedrag. Een andere optie is om uitstel aan te vragen voor het indienen van de aangifte erfbelasting. Maar dan dient u heffingsrente betalen over het uiteindelijke bedrag van de aanslag.

Eens ga je zelf ook dood

Dat kan in het ergste geval vandaag nog gebeuren. Zorg daarom dat je, liefst nog deze week, op een makkelijk vindbare plaats de gegevens over jezelf hebt liggen. Dus welke bankrekeningen, waar wil je begraven worden, wie moeten allemaal worden geïnformeerd worden. In welke kranten wil je een overlijdensadvertentie.

Maar ik wens je uiteraard nog vele jaren in goede gezondheid.

Lees verder

• Zorg voor thuisblijvers voor het geval je op vakantie sterft