Buurtzorg Nederland; thuiszorg zonder bureaucratie

Door de vergrijzing groeien de kosten van de zorg snel. De politiek zit met de handen in het haar. Hoe blijft de zorg betaalbaar? Jos de Blok directeur van de thuiszorginstelling Buurtzorg Nederland startte drie jaar geleden met een nieuw concept waarin de cliënt centraal staat en de bureaucratie minder geld opslokt. Inmiddels is Buurtzorg de snelst groeiende thuiszorginstelling binnen Nederland. Patiënten, medewerkers en politici zijn enthousiast.

Spannende aanloop

Sinds Jos de Blok in 2006 Buurtzorg Nederland oprichtte groeit de organisatie als kool. Inmiddels zijn er reeds 250 wijkgerichte teams verspreid over het hele land actief en telt Buurtzorg zo’n 3000 medewerkers. Dat verbaast Jos de Blok niet maar er zijn toch wel spannende periodes geweest zo laat hij weten in een weblog op www.gezondeverstand.nl : “Ik heb er altijd vertrouwen in gehad. Maar het risico kwam natuurlijk helemaal op mijn schouders. Als het zou floppen, zou ik het haasje zijn. Het eerste halfjaar heb ik afgezien van loon.” Inmiddels kan De Blok helemaal gerust zijn en kan hij zichzelf ook een normaal salaris toebedelen.

Alles in één hand

Buurtzorg heeft een platte organisatiestructuur. Verpleegkundigen en wijkziekenverzorgenden (Verder in de tekst gemakshalve samengevat als buurtzorgers) functioneren in wijkgerichte teams met ondersteuning van regiocoaches. De buurtzorgers zijn hoog opgeleid. Dat is ook nodig want ze moeten uitermate zelfstandig kunnen functioneren. Een buurtzorger biedt zorg van A tot Z, doet de intake bij een patiënt thuis, vraagt de indicatie aan, doet de persoonlijke verzorging, de wondverzorging, en alle andere verpleegkundige handelingen. Wanneer de buurtzorger toch voor problemen geplaatst worden die het team niet zelf kan oplossen kan de hulp van een regiocoach worden ingeroepen. Dit is een geheel andere werkwijze dan bij traditionele thuiszorginstellingen waar de aanmelding, de indicatiestelling, de planning en de uitvoering door allerlei verschillende personen wordt gedaan. De werkwijze van Buurtzorg is efficiënter, is prettiger voor de cliënt, en bespaart enorm op overheadkosten. Volgens De Blok kan de werkwijze van Buurtzorg een besparing op zorgkosten opleveren van miljarden. Inmiddels zijn ook veel politici daar van overtuigd. De Blok ontmoette bijvoorbeeld sympathie bij Jet Bussemaker, Sabine Uitslag, Agnes Kant, Jan Pieter Balkenende, en Buurtzorg wordt zelfs expliciet genoemd in het verkiezingsprogramma van de PVV.

De beste thuiszorginstelling

In 2009 werd Buurtzorg op grond van een onderzoek van Het Nederlands Instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg (Nivel) gekozen tot beste thuiszorginstelling van Nederland. De samenvatting van het onderzoek: “Cliënten van Buurtzorg zijn het meest positief over de kwaliteit van de thuiszorg. Dit blijkt als de ervaringen van Buurtzorgcliënten vergeleken worden met de ervaringen van cliënten van andere thuiszorginstellingen. Buurtzorgcliënten ervaren de zorg als bovengemiddeld goed op tien van de veertien onderzochte indicatoren voor kwaliteit van zorg. Meest eruit springend zijn de telefonische bereikbaarheid van Buurtzorg, de professionaliteit en veiligheid van de zorg, en de beschikbaarheid van personeel. Buurtzorg krijgt het hoogste rapportcijfer van alle in deze vergelijking betrokken 308 thuiszorginstellingen.” Het volledige rapport is in te zien op www.nivel.nl. Het is te vinden door Buurtzorg in te geven, en dan op pdf rapport A4 te klikken.

Hoog gekwalificeerde medewerkers

Buurtzorg heeft geen moeite om verpleegkundigen en wijkziekenverzorgenden te werven. Juist de hoog gekwalificeerde verpleegkundigen en wijkziekenverzorgenden die bij traditioneel werkende thuiszorginstellingen werken, raken ontevreden over de wijze waarop hun functie daar wordt uitgekleed, en wenden zich tot Buurtzorg. Wanneer er in een regio voldoende aanmeldingen komen van gekwalificeerde sollicitanten kan er met de ondersteuning van een coach een nieuw team worden gestart. De teams bestaan meestal uit 12 tot 15 leden. De tevredenheid onder medewerkers van Buurtzorg is meestal groot. Niet alleen vanwege het zelfstandige functioneren en de cohesie binnen de teams en de steun die men van elkaar krijgt, maar ook omdat bij Buurtzorg hun vak weer inhoud krijgt. Er valt weer eer aan hun werk te behalen.

Moeilijk te kopiëren

De traditioneel werkende thuiszorginstellingen volgen Buurtzorg met argusogen. Zelfs werd geprobeerd om door middel van roddel en achterklap Buurtzorg in diskrediet te brengen, en werden medewerkers die naar Buurtzorg overstapten vijandig bejegend. Binnen een aantal instellingen wordt ook gekeken of men het concept kan kopiëren. Dat is echter niet zo eenvoudig. De instellingen hebben te maken met traditionele structuren en traditioneel denkende managers en medewerkers, wat het maken van een omslag ernstig bemoeilijkt.

Boek: Menselijkheid boven bureaucratie

Begin 2010 verscheen er ook een boek over Buurtzorg. In het boek “Menselijkheid boven bureaucratie” beschrijven Jos de Blok en wijkverpleegkundige en psycholoog Aart Pool, adviseur van Buurtzorg, wat Buurtzorg wil, hoe Buurtzorg werkt, welke bestuurskundige keuzes gemaakt zijn, wat het allemaal oplevert, wat andere professionals in de zorg daaraan kunnen hebben, en wat er voor Buurtzorg nog te leren valt. In het boek is ook veel ruimte gemaakt voor de persoonlijke ervaringen van buurtzorgers en regiocoaches. Bijzonder illustratief zijn de beschrijvingen van een werkweek van enkele buurtzorgers. Het boek is een absolute aanrader voor iedereen die op één of andere manier bij de thuiszorg betrokken is.
Het boek ‘Buurtzorg, menselijkheid boven bureaucratie’ is te verkrijgen via info@buurtzorgnederland.com. De kosten bedragen 21 euro exclusief verzendkosten.