nieuws uitgelicht

Bodyscan op Schiphol

Voordat je het vliegtuig instapt, even door de bodyscan. Alsof het niets is. In de strijd tegen terrorisme. Om bolletjesslikkers tegen te gaan. Redenen te over, maar dat maakt een scan op z'n zachts gezegd nog niet bepaalt 'prettig'. De beambte ziet meer van je dan je zelf vaak zou willen. Daarbij of het echt effectief is, is nog maar de vraag. Deze nieuwe manier van fouilleren lijkt de nieuwe norm te worden, maar geheel onomstreden is de verplichte invoering van de bodyscan niet.

Mislukte aanslag

Op 26 december 2009 wilde een 23-jarige Nigeriaan een aanslag plegen tijdens een vlucht van Delta Airlines van Amsterdam naar Detroit. Hij had explosieven aan zijn been geplakt. Twintig minuten voor de landing wilde hij deze explosieven tot ontploffing brengen. De poging werd aan boord verijdeld. De vraag werd al snel gesteld: Hoe kon deze jonge terrorist met explosieven ongemerkt aan boord van een vliegtuig stappen? De conclusie en oplossing volgden al minstens zo snel. Was hij door de bodyscan gegaan, dan was dit niet gebeurd.

Sinds 2007 wordt de bodyscan op Schiphol getest. Eerst alleen op vrijwillige basis voor piloten, stewardessen en grondpersoneel, later op vrijwillige basis ook voor passagiers. Als het aan Minister Hisch Ballin ligt, kwam er aan het vrijwillige aspect zo snel mogelijk een einde. Schiphol heeft naar aanleiding hiervan ook maar vast 60 bodyscans besteld. Als passagier mag je een bodyscan weigeren. In plaats daarvan krijg je dan een 100% fouillering.

Bodyscan

De bodyscan maakt handmatig fouilleren overbodig. Tenminste in eerste instantie. Pas als de bodyscan iets opvalt, wordt er gefouilleerd.
De bodyscan is op Schiphol niet te missen. Wat je niet ziet, echter, zijn de beelden die de beveiligingsmedewerkers van luchthaven Schiphol zien op de scan. Dit is precies waar de schoen wringt.

Liever bloot dan dood

Veiligheid boven alles, aldus Minister Hirsch Ballin destijds. Iedereen die naar de Verenigde Staten reist, moet voortaan door de bodyscan. Zo snel als deze beslissing was genomen, zo controversieel was de bodyscan daarvoor. Zomer 2009 stemde het Europees Parlement namelijk nog tegen de invoering van de bodyscan. De redenen hiervoor: privacybezwaren en gezondheidrisico's. Dat veiligheid een hoge prioriteit geniet, is meer dan begrijpelijk. Toch is er ook kritiek. De bodyscan ziet namelijk door kleding heen. De lichaamscontouren zijn dan ook wel erg goed te zien. Wat er met deze beelden wordt gedaan weet niemand zeker. Dat hier privacybezwaren aan kleven is dan minstens zo begrijpelijk. Ook is het nog niet onomstotelijk vastgesteld dat er geen gezondheidsrisico's mee gemoeid zijn.

Schiphol geeft aan software te hebben laten ontwikkelen dat het mogelijk maakt dat de beveiligingmedewerkers niet meer naar de scan beelden hoeven te kijken. Maar dan is er nog de vraag of ze überhaupt voldoende werken. Daar kan niemand nog een duidelijk antwoord op geven. Wel zijn al landen, zoals Duitsland en Italië, die er geen gebruik van maken. Niet effectief genoeg en traag, aldus beide EU-landen.

De Bodyscan: dé oplossing voor een veilig Schiphol?

De Nigeriaanse terrorist deed de beveiliging op Schiphol wankelen. Ook de Engelsman die zijn insulinespuit meenam deed de reputatie van Schiphol weinig goeds. Het antwoord van Schiphol en de politiek is de bodyscan. Naast de privacy- en gezondheidskwesties is het volgens experts de vraag of met de invoering van de bodyscan alleen alle terroristische aanslagen in de lucht kunnen worden voorkomen. De Franse beveiligingsexpert Alain Establier liet in een interview weten dat het type bodyscan dat door Schiphol in gebruik is, het betreffende explosief van de Nigeriaanse terrorist waarschijnlijk ook niet zou hebben herkend.

Maar Schiphol moest iets wil het de label van 'terror airport' van zich afschudden. De invoering van de bodyscan kan allicht helpen. Rafi Sela, de Israëlische beveiligingsconsultant van het best beveiligde en meest bedreigde vliegveld Ben Gurio (bij Tel Aviv) zegt in een interview met De Pers dat zij juist helemaal geen gebruik maken van bodyscans. Het draait bij beveiliging allemaal om de mensen. Het bestuderen van de mensen, hun antwoorden en hun gedrag. Daar is de Israëlische beveiliging in Ben Gurio, en nu ook op alle luchthavens waar El-Al aanvliegt, op gebaseerd. Een bodyscan is volgens hem niet nodig.

Het Europees Parlement

Het Europees Parlement heeft besloten, medio december 2011 moeten vliegvelden voldoen aan nieuwe EU-regels voor het gebruik van de bodyscan. Vanaf dat moment gelden uniforme regels voor alle EU- lidstaten. De regels omvatten onder meer dat de scans niet mogen worden bewaard, dat alleen geautoriseerd personeel de beelden mag bekijken en dat dit ook alleen gebeurt in een aparte ruimte, zodat de persoon die de scan beoordeelt, niet de reiziger zelf ziet. Ook moet iedereen van te voren worden verteld dat gebruik wordt gemaakt van de bodyscan en is er altijd het recht om naar een alternatief te vragen. Dat alternatief, is zoals gezegd, een 100% fouillering.

Twee typen bodyscans op Schiphol

Schiphol heeft twee verschillende typen scanners. De algemene scanner, die niet door het lichaam heen scant. Heeft iemand voorwerpen ingeslikt of ingebracht dan is dat niet te zien. Om dit te detecteren, is er de bodyscan die gebruik maakt van röntgenstraling. Passagiers die verdacht worden bolletjes te hebben geslikt, kunnen door deze scan. Deze scan is echter om gezondheidsredenen nog controversiëler. Röntgenstraling, tenslotte, is niet goed voor de gezondheid en zou in theorie zelfs kankerverwekkend kunnen zijn.