Can Reindeer fly? Knotsgekke mix van Kerst en wetenschap

Kerstmis, wetenschap en filosofie. Niets met elkaar te maken, denk je. Roger Highfield, een Engelse wetenschappelijk journalist, denkt daar schijnbaar anders over. In zijn wekelijkse columns nam hij een aantal kersttradities onder de loep. Via rare, filosofische en wetenschappelijke kronkels ontkrachtte hij enkele eeuwenoude overtuigingen zoals onder andere de geboorte van Jezus, de Drie Wijzen en hun presentjes, de kerstman en de neus van rendier Rudolph. En daarna bundelde hij alles in een boek met de gekke titel 'Can Reindeer fly?'.

Roger Highfield

Ieder jaar ontrafelde wetenschappelijk journalist Roger Highfield bepaalde aspecten van het kerstgebeuren voor zijn wekelijkse column in de London's Daily Telegraph. Deze weetjes bundelde hij in een boek, getiteld 'Can Reindeer fly?'. Het boek kwam uit in 2002 maar is nog steeds grappig om te lezen. In het boek behandelt Highfield wetenschappelijke fenomenen, die van ver of van dichtbij met Kerst te maken hebben. Zo bvb. het hebben van een kater, een uitleg over de bizarre smaak van spruitjes, en hoe de juiste kerstboom te kiezen. Sommige hoofdstukken handelen over sociale en psychologische aspecten van Kerst. En hierin staan een aantal grappige bedenkingen.

De geboorte van Jezus

Het kerstverhaal

Volgens het kerstverhaal werd Jezus geboren in Bethlehem, in een stal. Jozef en Maria waren in de geboortestreek van Jozef voor een volkstelling. Ze kwamen laat aan, de herbergen zaten vol. Maria kreeg weeën en ze zochten onderdak in een stal. Daar werd kleine Jezus geboren. Dit is de versie die iedereen kent.

Foute vertaling en interpretatie

Maar volgens Ken Bailey, directeur van het instituut voor studies van het Nieuwe Testament in Beiroet, spruit deze versie voort uit een verkeerde vertaling en een interpretatie volgens hedendaagse, westerse normen. Wat de Bijbel vertelt, is dat Maria beviel van haar eerste zoon, hem in doeken wikkelde en hem vervolgens in een kribbe legde. Dus maakte men er van: Jezus lag in een kribbe. Een kribbe vindt men normaal gezien in een stal. Besluit: Jezus werd geboren in een stal. Wat men wel vergeet is dat iedere boerenfamilie in die tijd in Libanon en Palestina leefde tussen de kippen, de koeien, de schapen en de ezels. Enerzijds omdat zij de huizen warm hielden, anderzijds omdat ze binnen niet konden gestolen worden. De dieren leefden beneden, de familie leefde op een soort platform, op ongeveer een meter van de grond. De voorloper van de mezzanine zeg maar. Op de rand stonden voederbakken voor de dieren, gevuld met stro. Baileys stelling is dus dat Jezus werd geboren in zo'n huis en in de kribbe werd gelegd omdat het daar lekker warm was. Ook werd er volgens Bailey een fout gemaakt in de vertaling van het Grieks. De vertaler gebruikte het woord herberg waar gastenkamer moest staan. Of hoe een dubbeltje rollen kan, al meer dan 2000 jaar lang!

De drie Wijzen en hun presentjes

Goud, wierook en mirre, dat brachten de drie Wijzen mee uit het Oosten. Wierook en mirre waren 5000 jaar geleden al welriekende harsen, gewonnen uit boomschors. De traditionele wierook is afkomstig van een doornige boom, een specimen die voorkwam in de droge gebieden van Noord-Afrika en Zuid-Arabië. Nomaden maakten inkervingen in de boomstam en kwamen enkele maanden later de harstranen ophalen. Ook mirre is een geel-rood, olieachtig en bitter smakend hars, afkomstig van een boom die groeit in Ethiopië en Kenia. Beide harsen zijn volgens biologen een afweersysteem van de bomen tegen termieten. Deze harsen waren ook geneeskrachtig. De oude Egyptenaren gebruikten ze bvb. om wonden te behandelen en hun doden te balsemen. Hedendaagse studies hebben aangetoond dat beide harsen inderdaad antiseptische eigenschappen hebben, en goed zijn tegen schimmels, ontstekingen en longaandoeningen. Wetenschappers deden proeven met muizen die aantoonden dat mirre een pijnstiller is die dezelfde eigenschappen vertoont als morfine. De drie Wijzen brachten dus met andere woorden goud en pijnstillers naar het kindeke Jezus.

De kerstman is een illusie veroorzaakt door drugs

Santa Claus: uitgevonden door Coca-Cola

Voor 1931 had de kerstman verschillende gedaantes. Voor de ene was het een groene elf, voor de anderen een soort Sinterklaas en sommigen spreken over een rare figuur in dierenhuiden gehuld. In 1931 droeg de Coca-Cola Company een jonge Zweedse artiest, Haddon Sundblom, op om Santa Claus een pakje aan te meten. Hij ontwierp de man in het rode pak met de witte pelsranden, de lederen riem, de rode puntmuts, de pijp, de witte baard en de blozende kaken. Dit verhaal kennen we allemaal.

Verzinsel door het gebruik van hallucinogene paddenstoelen

Patrick Harding van de universiteit van Sheffield houdt er een andere theorie op na. Hij beweert dat het beeld van de Kerstman en zijn vliegende rendier voortkwam uit het gebruik van een hallucinogene paddenstoel. In Noord-Europa werd de vliegenzwam dikwijls gebruikt als drug. De sjamanen in Lapland droogden vliegenzwammen voor ze ritueel werden gebruikt in een put die wel wat weghad van een schoorsteen. De kleuren van de kerstman zijn die van de vliegenzwam, rood met witte stippen. Het vliegen is het gevoel van uit het lichaam treden van de gebruiker. Het luide hohoho-gelach van de brave man komt overeen met het gelach van iemand die onder invloed is, nog steeds volgens Harding. De rendieren? Wel die zouden echt zijn, want deze brave dieren zouden gek zijn op urine die muscimol bevat, de stof die in de vliegenzwam zit. Breng al deze elementen samen en Coca-Cola kan inpakken!

De rode neus van Rudolph

Nog volgens Highfield zou Rudolph zijn rode neus te danken hebben aan een parasiet. De neus van rendieren warmt snel de koude ingeademde lucht op en koelt de uitgeademde lucht af vooraleer het uit de neus gaat. Dit procedé helpt het dier om zijn inwendige warmte te bewaren. Odd Halvorsen van de Universiteit van Oslo wees er op dat de warme, vochtige omgeving van die neus de perfecte broeihaard was voor parasieten. Dus besluit Halvorsen dat de rode kleur van Rudolph's neus het gevolg is van een infectie door parasieten. Arm dier!

Wil je nog meer van deze grappige, (on)zinnige theorieën lezen? Koop dan snel het boek Can Reindeer fly? van Roger Highfield! Een prima cadeau voor in de kerstsok! Voor de liefhebbers is er ook zijn opvolger: The Science of Harry Potter. How Magic Really works.