mijn kijk op

Jos Brink als predikant over rouw en troost bij overlijden

Jos Brink (1942- 2007) heeft een boek over rouwen geschreven en dat heet ‘Rouw op je dak’. Jos Brink, die TV presentator en predikant was, heeft ervaren dat rouwen veel met liefde te maken heeft. Hij merkte op dat niet de lengte van de liefde telt maar de diepte van de liefde. Jos Brink was zelf pastor en voorganger van de oecumenische gemeente de Duif in Amsterdam. In die gemeente was hij vooral actief met stervensbegeleiding. Tijdens het werk als pastor heeft hij ervaringen opgedaan die hij heeft uitgewerkt in het boek 'Rouw op je dak'. Jos Brink omschrijft op een heldere wijze hoe in een Amsterdamse stadsgemeente met rouwen wordt omgegaan.

Boek 'Rouw op je dak'

Het boek 'Rouw op je dak' zegt al genoeg over het thema 'rouw'. Als een dierbare overlijd dan komt dat rouw op je dak. Het is nooit welkom of dat je er bijvoorbeeld op zit te wachten. De zinspeling 'rouw op je dak' betekent ook dat een huis waarin het rouwen op dat moment afspeelt een soort van 'heilig huis' mag zijn. Jos Brink beschrijft het allemaal op een duidelijke manier wat voor iedereen te begrijpen is en, zeker ook tot troost kan zijn.

Liefde, troost en overlijden
Als een dierbare komt te overlijden dan krijgt men ook met het begrip 'liefde' te maken. Plotseling wordt je geraakt en voelt dat er iets wordt afgebroken. Het gemis is plotseling een soort vacuüm, een leegte die niet te beschrijven is. Mensen worden zich nog dieper bewust van de liefde voor de overleden persoon. Rouwen hoeft dan ook niet alleen negatief te zijn. Het doet een beroep op ons gevoeligheid en liefde voor de mensen die nog om je heen staan. Er zijn natuurlijk ook voorbeelden genoeg dat het overlijden boosheid of wraak oproept. Maar bij een rouwproces gaat het vooral om tijd te nemen voor de liefde voor de overleden persoon en, niet om eigen emoties op anderen af te reageren.

Rouwen is een vorm van troost en coping

Het rouwproces is een onoverzichtelijke beproeving. Twee emoties, pijn en verdriet zijn onlosmakelijk met elkaar, en met jou verbonden. Dit besef is er nooit geweest. Nu ineens wel. Een plotselinge confrontatie met de dood, rouw, pijn, gemis en verdriet is ineens een van meest traumatische ervaring die een mens kan meemaken. Nu overkomt het jou. Hoe komt een mens er door heen vraag je je dan af!?

Overlijden staat niet op onze agenda
Jos Brink merkt in zijn boek ook terecht op dat het sterven niet in onze agenda past. We houden er geen rekening mee en doen we dat toch dan vertrouwen we op de medische wetenschap. Maar toch is er eens dat onontkoombare sterven. Die andere kant van het leven.

Rouwproces: verschillende manieren van troost en coping

Wat betekent nu eigenlijk het begrip ‘rouwproces’? Een rouwproces is eigenlijk rouwen op schema. Een stappenplan volgen! Ben je bij de laatste stap nog niet uitgerouwd dan vinden mensen dat je je niet meer zo moet aanstellen! Terecht merkt Jos Brink op dat er cursussen voor zijn. Niets ten nadele van het rouwpastoraat waarin de stappen ongetwijfeld doorlopen worden maar, waar het misgaat is de tijdsdruk en het moment van ‘afronden’ van het rouwproces. De maatschappij roept weer. Kom op, aantreden weer en zoek desnoods weer een andere partner! Dit zijn natuurlijk trieste zaken maar wel de werkelijkheid.

Rouwen is als een ziekte
Jos Brink ziet het rouwen als een soort ziek zijn. Het rouwen heeft invloed op heel je ‘zijn’. Je kunt er een ‘litteken’ aan overhouden en als je er aan denkt kun je dat misselijke vermoeiende gevoel weer krijgen. Tegen deze ‘ziekte’ zijn geen pilletjes. Wel is er een ander medicijn en dat is Jezus Christus. De wetenschap dat Hij ons door en door kent geeft rust.

Intense betrokkenheid

Allereerst is het vreemd om te lezen dat Jos Brink over zijn ‘schoonmoeder’ spreekt met de wetenschap dat het de moeder van zijn vriend is. In de christelijke kerk is het natuurlijk vreemd dat Jos Brink met zijn geaardheid een dominee en pastor is en zo geaccepteerd is. Anderzijds maakt hij de indruk door zijn intense betrokkenheid als pastor.

Jos Brink als predikant voor mystiek rouwen

Het geloof van Jos Brink neigt tegen het mystieke aan. Het valt op dat niet of nauwelijks over God spreekt. Hij schrijft en citeert op een mooie poëtische en mystieke wijze maar de verwijzing naar Christus ontbreekt. Ook besluit Jos Brink met de troost dat de doden hem niet zullen loslaten en hij hen ook niet. Hij wil dat zelfs niet. Dit gaat volgens mij tegen de boodschap van de Bijbel in. Jezus Christus wil ons troosten in ons verdriet en tijdens ons ziek zijn wat ons hele leven kan duren. Het valt me op dat Jos Brink vanuit het menselijk perspectief schrijft en denkt. Op zich heel boeiend en leerzaam om vanuit dat perspectief kennis te maken met het rouwproces. Het is alleen jammer dat Brink teveel de nadruk legt op het feit dat de mens er zelf maar boven op moet komen en het zelf moet leren ontdekken terwijl hij dominee is. Jammer dat Jos Brink Christus hier niet meer in wil betrekken.

Welke boodschap wil Jos Brink met zijn boek doorgeven?

Jos Brink wil in zijn boek een boodschap doorgeven dat een rouwproces primair vanuit de mens beleefd wordt. Hij beschrijft het rouwproces vanuit het intense beleven vanuit menselijk perspectief, zonder dat er eigenlijk uitzicht is op volledig herstel door bijvoorbeeld een andere dimensie. Uit het boek van Jos Brink blijkt dat dit een manier van coping is maar dan geen religieuze coping. En in deze context wijst Brink niet op herstel en de troost die ervaren mag worden in Jezus Christus.

Geen therapie voor troost of rouwproces

Jos Brink wil ook aangeven dat het rouwproces niet in een stappenplan of therapie te vatten is waar hij overigens wel gelijk in heeft. Elk verdriet van ieder persoon is uniek en, daar is geen pasklare therapie voor. De boodschap van Jos Brink is duidelijk; de dood slaat een mentale wond die we koesteren en zalven als herinnering aan onze dierbare. Deze wond wordt door onze omgeving pas genezen verklaard als we zelf sterven. Dierbaren die wij achterlaten krijgen echter dezelfde mentale wond toegebracht. De dood, het begrip, de pijn wordt overgedragen. De levenscirkel is rond!