Kannibalisme, het eten van mensen

Het is één van de grootste taboes der mensheid: Kannibalisme. Toch werden in de loop van de geschiedenis medemensen steeds weer maaltijden. Vaak ontstonden deze situaties in noodsituaties, zoals na scheepbreuken, vliegtuigongelukken of tijdens de oorlog. Toch gaan experts ervan uit dat mensen vaak ook tot rituelen doelen verorberd worden. Om goden te eren, vijanden te vernietigen of om één te worden met de eigen voorouders.

Voedselresten uit de oertijd

De botten waren gebroken en gedeeltelijk aangebrand: Al meer dan 100 jaar geleden borgen experts uit een grot in Kroatië resten van 24 neanderthalers, die mogelijk door medemensen verorberd werden. Resten in Frankrijk duidden nog duidelijker op kannibalisme. En niet alleen voor rituele doelen. Misschien stond bij sommige oermensen ‘Neanderthaler’ ook op de menukaart, net als ‘mammoet’.

Eten voor de Goden

Opdat de zon elke dag op zou komen en de wereld zou voortbestaan, hebben de Goden menselijke slachtoffers nodig – zo geloofden de Azteken. Vermoedelijk werden duizenden elk jaar bij verschillende rituelen gedood. Om bijvoorbeeld de zon- en oorlogsgod Huitzilopochtli genadig te stemmen, sneden priesters bij de slachtoffers levend het hart eruit. De doden werden dan, zo wordt aangenomen, de tempeltrap naar beneden geduwd en door de deelnemers van de ceremonie opgegeten.

De laatste menseneters

In de jungle van het Zuid-Oostaziatische eiland Nieuw Guinea leven vandaag de dag nog mensen die beschrijven kunnen hoe mensenvlees smaakt. Ondertussen is kannibalisme daar sinds 50 jaar officieel verboden. Toch zijn er aanwijzingen dat dit niet door iedereen wordt nageleefd. Zo duiken er nog steeds enkele gevallen van de ‘Kuru ziekte’ op, de menselijke variant van de Gekkekoeienziekte. Als veroorzaker geldt het traditionele gebruik van de stam, dat vlees en mogelijk ook de hersens van de gestorvene opeet.

Mensen in een brij

Ook in het Amazone gebied wonende Yanomami hebben het gebruik gestorvenen in te palmen. Tijdens een ceremonie roeren zij hun as in een bananenbrij en eten dit later op. Dit ritueel wordt alleen na de dood van een bijzonder lid. Zo bewijzen de Yanomami deze persoon een zo groot mogelijk respect.

Hel op zee

Na scheepsbreuken kwam het steeds weer tot kannibalisme. Bijzonder spectaculair is het geval uit 1816 als de Franse fregat ‘Medusa’ voor West-Afrika op de bodem liep. Doordat er te weinig reddingsboten waren, werd er een vlot gebouwd om de rest van de bemanning aan land te krijgen. Dit lukte niet, de touwen werden gekapt en het vlot dreef stuurloos op de Atlantische Oceaan. Nadat de voorraden opraakten, begon de strijd om te overleven. Sommige werden in het water geduwd, andere geëxecuteerd.

Uiteindelijk begon men de doden te eten. Van de oorspronkelijke 147 mensen op het vlot werden er maar vijftien gered. Vijf daarvan stierven enige tijd later aan land. Het beroemde portret ‘Het vlot van Medusa’ van Théodore Géricault laat het moment van de redding zien.

Kannibalisme in de gevangenis

Ook in het begin van de 19e eeuw zorgden gebeurtenissen voor opzien, die zich op het Australische eiland Tasmanië afspeelden. Alexander Pearce vloog toen met vijf medegevangenen van het gevangeneneiland Sarah Island. Toen hij enige tijd later opgepakt werd, gaf hij aan dat de mannen zich wederzijds gedood en opgegeten hebben en dat hij de enige overlevende is. De autoriteiten geloofden hem niet en sloten hem opnieuw op. Weer kon Pearce ontsnappen, toch toen hij dit keer gepakt werd, vonden ze in zijn tas resten van medevluchteling Thomas Cox. Hoewel hij ander voeding bij zich had. In 1824 werd Alexander Pearce wegens kannibalisme opgehangen.

Drama in de sneeuw

Op 12 oktober 1972 stortte in de Chileense Andes een passagiersvliegtuig neer. 45 inzittenden waren aan boord, waaronder een rugbyteam uit Uruguay. Twaalf mensen stierven tijdens of direct na het neerstorten. De ijskoude temperaturen van tot -40˚C eisten meer en meer slachtoffers. Om niet door honger te sterven, besloten de overige het vlees van de doden te eten. Na 72 dagen in sneeuw konden 16 overlevenden gered worden. Meerdere boeken en filmen zijn over dit drama gemaakt.

De kannibaal van Rotenburg

Enkele jaren geleden kwam er een bizar geval van kannibalisme in Duitsland voor: Armin Meiwes (uit Rotenburg) doodde de 43-jarige Bernd Jürgen Brandes en at delen van het lijk. Zij hadden elkaar leren kennen via internet en Brandes had zich vrijwillig als maaltijd tot beschikking gesteld. In 2004 kreeg de ‘Kannibale von Rotenburg’ 8,5 jaar gevangenisstraf. Twee jaar later kwam het tot een levenslange veroordeling wegens moord en verstoring van de rust van de dode.