Hoe kan je omgaan met een persoonlijke aanval?

Je kan door een persoonlijke aanval gekwetst worden en uit evenwicht raken. Dit is nog meer het geval wanneer de aanvaller iemand is die je dierbaar is. Een persoonlijke aanval is een aanval op iemands karakter of identiteit, waarbij de aanvaller bijvoorbeeld iemands integriteit of geloofwaardigheid in twijfel trekt. Je kan je door een persoonlijke aanval onder druk gezet voelen om jezelf te verdedigen of te rechtvaardigen. Ook kan je je beledigd of gekwetst voelen. Dit is logisch, want het doel van een persoonlijke aanval is om iemand te kwetsen. Bij het reageren op een persoonlijke aanval zijn er dingen die je beter wel en niet kunt zeggen of doen. En er zijn manieren hoe je jezelf op de lange termijn kan beschermen tegen situaties waarin je persoonlijk wordt aangevallen.

Hoe kan je omgaan met een persoonlijke aanval?

• Wat is een persoonlijke aanval?
• Effect van een persoonlijke aanval
• Voorbeelden van een persoonlijke aanval
• Hoe kan je reageren op een persoonlijke aanval?
• Hoe je beter wél kan reageren op een persoonlijke aanval
• Hoe je beter níet kan reageren op een persoonlijke aanval
• Hoe kan je jezelf beschermen tegen situaties waar iemand je persoonlijke aanvalt?
• Bescherm jezelf op de lange termijn tegen een persoonlijke aanval

Wat is een persoonlijke aanval?

Een persoonlijke aanval is een situatie waar er op de persoon wordt gespeeld. Iemand wordt aangevallen op zijn/haar karakter of identiteit. Zo kan het voorkomen dat iemands geloofwaardigheid of goede bedoelingen door de aanvaller in twijfel wordt getrokken. Dit kan op verschillende manieren gebeuren. Het doel van de aanvaller is om met een persoonlijke aanval iemand te kwetsen. Iemand kan in meerdere omgevingen te maken krijgen met een persoonlijke aanval, zoals thuis, op het werk, op school, op sociale media, bij familieaangelegenheden, of in het uitgaansleven. De persoonlijke aanval kan op meerdere manieren tot uiting komen, zoals een aanvaller die iemand uitscheldt of een aanvaller die met foutieve argumenten negatieve of kwalijke conclusies uit iemands persoonlijkheid of karakter trekt.

Effect van een persoonlijke aanval

Het kan zijn dat je schrikt wanneer iemand jou of iemand in je omgeving persoonlijk aanvalt en dat je niet precies weet hoe je hier effectief op kan reageren. Dit is logisch, omdat een persoonlijke aanval een heel andere draai aan het gesprek geeft en het de sfeer in een omgeving plots verandert. Het effect van een persoonlijke aanval hangt af van hoe degene die persoonlijk wordt aangevallen de aanval interpreteert. Wat de één een normale opmerking vindt, kan iemand anders als enorm kwetsend ervaren. Hiervan kan bijvoorbeeld sprake zijn als de aanvaller en degene die wordt aangevallen elkaar (nog) niet goed kennen. Maar ook is het zo dat hoe beter de aanvaller iemand kent, hoe effectiever hij/zij woorden kan uitkiezen om iemand persoonlijk aan te vallen. Het kan ook zijn dat de aanvaller iemand persoonlijk aanvalt om iemand in de omgeving te kwetsen van de aangevallen persoon. De effecten van een persoonlijke aanval kunnen schadelijker zijn voor iemand met een onzekere en/of empathische persoonlijkheid, omdat diegene sneller gekwetst is en zich te veel kan aantrekken van de kwetsende opmerkingen die worden gemaakt.

Voorbeelden van een persoonlijke aanval

Iemand die een ander persoonlijk aanvalt kan dit overduidelijk doen door iemand met een scheldwoord uit te schelden. Ook kan iemand die een ander persoonlijk aanvalt gebruikmaken van een foutief argument om daaruit negatieve of kwalijke conclusies over iemands karakter of persoonlijkheid te trekken. Iemand die een ander persoonlijk aanvalt, snoert die ander daarmee vaak de mond. Er zijn meerdere voorbeelden te geven van een persoonlijke aanval waarmee de aanvaller iemand probeert te kwetsen:

• Een hele duidelijke persoonlijke aanval, waarbij de aanvaller iemand uitscheldt met een scheldwoord.
• Een persoonlijke aanval waarbij de aanvaller omstandigheden gebruikt om iemands geloofwaardigheid of goede bedoelingen in twijfel te trekken.
• Een persoonlijke aanval waarbij de aanvaller onterecht stelt dat het standpunt dat iemand inneemt niet overeenkomt met iemands eigen principes.
• Een persoonlijke aanval waarbij de aanvaller een negatieve uitspraak doet over iemands karakter of identiteit.
• Een persoonlijke aanval waarbij de aanvaller op een negatieve of twijfelachtige manier verwijst naar iemands geloof, geslacht, geaardheid, uiterlijk, (etnische) afkomst, intelligentie, lichaamskenmerken, achtergrond of integriteit.
• Een persoonlijke aanval waarbij de aanvaller iemand in verband brengt met een dictator, (oorlogs)misdadiger, sekte of een totalitaire ideologie.
• Een persoonlijke aanval waarbij de aanvaller iemand uitlacht en daarmee spot met datgene wat iemand heeft gezegd of gedaan.
• Een persoonlijke aanval waarbij de aanvaller een groep beledigt waar iemand deel van uitmaakt.

Hoe kan je reageren op een persoonlijke aanval?

Als iemand je persoonlijk aanvalt, dan kan je je (terecht) beledigd en gekwetst voelen. Het is belangrijk om te bedenken of de persoonlijke aanval gaat om een uitzichtloze confrontatie of dat er mogelijkheid bestaat tot constructieve dialoog. Vaak gaat een persoonlijke aanval om een uitzichtloze confrontatie, omdat iemand aanvalt op de persoon en daarbij doelbewust iemand kwetst. Hierbij maakt de aanvaller gebruik van geen of foutieve argumenten. Als iemand je persoonlijk aanvalt, bijvoorbeeld uit is op het in twijfel trekken van jouw karakter, identiteit, goede bedoelingen of geloofwaardigheid als persoon, dan zijn er manieren hoe je daar effectiever op kan reageren. Bij het reageren op een persoonlijke aanval zijn er een aantal dingen die je beter wél en beter niet kan zeggen en doen.

Hoe je beter wél kan reageren op een persoonlijke aanval

Er zijn meerdere manieren waarop je effectiever kan reageren op een persoonlijke aanval:

• Blijf diplomatiek: wees vastberaden, rustig en alert.
• Neem een paar seconden de tijd om te realiseren wat er gebeurt.
• Benoem het gedrag van de aanvaller in gedachten: vraag jezelf af waar de aanvaller mee bezig is.
• Benoem het gedrag van de aanvaller en zeg dat je het gesprek op deze manier niet gaat voortzetten.
• Geef duidelijk je grenzen aan: verbindt er gevolgen aan wanneer de aanvaller over je grenzen heen gaat.
• Realiseer je dat sommige mensen een persoonlijke aanval gebruiken om anderen te manipuleren.
• Toon geen sympathie en geen antipathie, maar toon een gelijkmoedige afstandelijkheid.
• Wanneer je door de aanvaller uitgelachen wordt: vraag op nietszeggende toon 'Waarom lach je?'
• Realiseer je dat een persoonlijke aanval meestal een truc is van de aanvaller om je uit evenwicht te brengen.
• Begrijp dat een persoonlijke aanval meer zegt over de aanvaller dan over degene die wordt aangevallen.
• Bij een subtiele persoonlijke aanval: gebruik tegenvragen die gericht zijn op de onderliggende motieven. Hierbij kan je denken aan vragen zoals: 'Hoe bedoel je dat precies?', of 'Bedoel je dat...?', of herhaal de woorden van de aanvaller en vraag om bevestiging door te vragen: 'Heb je zojuist gezegd dat ik...ben?'
• Realiseer je dat de aanvaller geen (valide) argumenten voor de persoonlijke aanval geeft/heeft.
• Bij een langdurige persoonlijke aanval (weken, maanden of jaren) of een aanvaller die de persoonlijke aanval met regelmaat inzet: doe als je in de omgeving van de aanvaller bent alsof je de manipulatie en aanvalstactiek van de aanvaller niet doorhebt.

Hoe je beter níet kan reageren op een persoonlijke aanval

Er zijn meerdere manieren waarop je beter niet kan reageren op een persoonlijke aanval, zoals:

• Ga niet jezelf verdedigen of rechtvaardigen.
• Laat je niet intimideren: zeg en doe wat jij zelf wilt.
• Geef niet toe aan de persoonlijke aanval om maar van het probleem af te zijn: dit laat een onbevredigend gevoel bij je achter.
• Verlaag je niet tot het niveau van de aanvaller: denigreer, kwets of beledig de aanvaller niet.
• Laat je niet kwetsen door de persoonlijke aanval: richt je op feiten en gedragingen.
• Laat je niet uitdagen en probeer ervoor te zorgen dat de aanvaller het conflict eervol kan verlaten.
• Bij een (heel) gevaarlijke aanvaller: vraag niet aan de aanvaller hoe deze de persoonlijke aanval bedoelt (dit kan tot verdere escalatie leiden).

Hoe kan je jezelf beschermen tegen situaties waar iemand je persoonlijke aanvalt?

Een doel van een persoonlijke aanval is het kwetsen van de persoon tegen wie de persoonlijke aanval is gericht. Sommige mensen krijgen vaker met een persoonlijke aanval te maken, omdat de aanvaller continu deel uitmaakt van hun leefomgeving. Zo kan de aanvaller zich bevinden in iemands familie-, thuis- of werkomgeving. Het is belangrijk, zeker voor empathische en/of onzekere mensen, om zichzelf te beschermen tegen de kwetsende opmerkingen die de persoonlijke aanvaller maakt. Vooral iemand die van nature zachtaardig is of is opgegroeid met een psychopathische ouder kan niet voldoende geleerd hebben om zichzelf te beschermen tegen een (langdurige) persoonlijke aanval. Het is belangrijk om jezelf te beschermen tegen de effecten die een persoonlijke aanval kan hebben, zodat je een gezond zelfbeeld behoudt en je je eigen psychische en emotionele veiligheid kan beschermen.

Bescherm jezelf op de lange termijn tegen een persoonlijke aanval

• Bedenk wat jij belangrijke normen en waarden vindt in het leven.
• Zorg ervoor dat jij beseft wanneer je liever nee zegt en doe dit dan ook.
• Ken je eigen behoeften en zorg dat deze worden vervuld.
• Herken (on)veilige situaties en reageer alert op situaties die te maken hebben met de eigen veiligheid (ook op psychologisch, emotioneel en intellectueel vlak).
• Weet hoe je oppervlakkig kan communiceren met oppervlakkige mensen.
• Herken situaties waarin er een beroep wordt gedaan op jouw schuld- en verantwoordelijkheidsgevoel.
• Begrijp wat een gelijkwaardige relatie inhoudt waarin je geeft en ontvangt.
• Blijf in contact staan met je gevoel door bijvoorbeeld yoga, sport of meditatie.
• Geef iemand die jou met regelmaat persoonlijk aanvalt slechts saaie en eentonige reacties (methode van de grijze steen).
• Visualiseer een wit licht (denkbeeldig schild) rondom je lichaam dat je beschermt tegen negatieve invloeden.