Postcode met huisnummer is uniek, maar was er niet altijd

Als we via de post iets naar iemand willen versturen gebruiken we een postcode. Dit is voor ons heel vanzelfsprekend en we staan er helemaal niet bij stil. Het is zo ingeburgerd. Het lijkt net of de postcodes altijd al hebben bestaan. Niets is minder waar. In 1977 is pas het gebruik van postcodes in Nederland ingevoerd. Dat gold eerst voor bedrijven en instanties. Pas een jaar later werd dit ook voor de particulieren ingevoerd. Waarom worden er (wereldwijd) eigenlijk postcodes gebruikt?

Inhoud

• Postcode met huisnummer is uniek
• Ontstaan postcodes
• PostNL en overheid samen verantwoordelijk voor toekennen Nederlandse postcodes
• Het nut van de postcode
• Handig: vermeld afzender achterop
• Nationale Postcodeloterij
• Hoe is de Nederlandse postcode opgebouwd
• Niet toegestaan
• Postcodegebieden Nederland
• Worden postcodes wereldwijd gebruikt
• België
• Duitsland
• Zwitserland
• Oostenrijk
• Italië
• Zweden
• Noorwegen
• Denemarken
• Amerika
• ZIP code één van de buitenlandse benamingen
• Handige sites

Postcode met huisnummer is uniek

Iedere postcode in combinatie met het huisnummer is uniek. Er zijn geen twee hetzelfde. Dat zou natuurlijk ook niet handig zijn. Post zou dan alsnog bij het verkeerde adres terechtkomen (nu gebeurt dit soms alsnog door een foutje bij het bezorgen). Een postcode bestaat uit een reeks cijfers en/of letters. In het algemeen varieert de lengte tussen de vier en negen cijfers en/of letters. Ieder land hanteert een eigen manier om deze tekens met elkaar te combineren.

Ontstaan postcodes

De Nederlandse postcodes zijn in 1977 ontstaan. Eerst waren ze alleen voor bedrijven en instellingen, maar een jaar later - dus in 1978 - kreeg iedereen een postcode. Doordat er vanaf dat moment gebruik van postcodes werd gemaakt, ging het sorteren van de post veel sneller. Voor die tijd kon een poststuk nog gewoon met een adressering en woonplaats (bijvoorbeeld de heer Post te Postdorp) volstaan. In 1978 kreeg ieder huishouden in Nederland het postcodeboek toegestuurd. Sommige mensen hebben dit nog steeds in hun bezit.

PostNL en overheid samen verantwoordelijk voor toekennen Nederlandse postcodes

De postcodes zijn in 1977/1978 door de PTT in het leven geroepen om het automatisch sorteren van de post te vergemakkelijken. Dit sorteren wordt aan de hand van de OCR-techniek gedaan. OCR staat voor optical character recognition, in het Nederlands wordt dit optische tekenherkenning genoemd. Tegenwoordig zijn PostNL en de overheid gezamenlijk verantwoordelijk voor het toekennen van postcodes.

Het nut van de postcode

Een postcode is niet alleen handig voor het versturen van een poststuk.

• als je naar een bedrijf belt (waar je al klant bent), vragen ze ook naar je postcode. Op deze manier weten ze sneller wie ze voor zich hebben.
• ook kun je je eigen spullen markeren met je postcode. Stel dat je iets verliest of het wordt gestolen, dan kunnen ze aan de hand van de postcode achterhalen wie zijn eigendom het is. Dit werd in het verleden bij de aanschaf van een fiets gedaan.

Handig: vermeld afzender achterop

Daarnaast is het ook handig om op de achterkant van een te versturen poststuk je eigen postcode plus huisnummer te vermelden. Indien het poststuk niet bezorgd kan worden (bijvoorbeeld foutief adres) krijg je het retour gezonden. Staat er geen afzender op, dan wordt het naar een speciale afdeling van PostNL in Utrecht gestuurd. Zij proberen dan alsnog het juiste adres te achterhalen.

Nationale Postcodeloterij

De postcode is voor veel Nederlanders ook nog eens een lot als ze meespelen in de Nationale Postcodeloterij. Het kan maar zo gebeuren dat er een prijs valt op je postcode of in het postcodegebied waaronder je valt.

Hoe is de Nederlandse postcode opgebouwd

De Nederlandse postcodes zijn op de volgende manier opgebouwd: XXXX XX. De eerste vier posities zijn de cijfers, dan volgt er een spatie en de laatste twee posities zijn de letters. De cijferreeks gaat van 1000 tot 9999 en de letterreeks gaat van A tot Z.
Het volgende is uit een postcode te herleiden:

• de eerste twee cijfers gelden voor de regio
• de laatste twee cijfers staan voor de betreffende wijk
• de twee letters geven de wijk en de straat aan

Niet toegestaan

Er zijn een aantal combinaties van letters niet toegestaan. Dit zijn de combinaties:

• SS
• SD
• SA

Deze drie combinaties hebben te maken met Duitse afkortingen uit de Tweede Wereldoorlog. Daarnaast werden de volgende letters tot voor 2005 niet gebruikt:
F; I; O; Q; U; Y. Vanaf 2005 worden ze wel gebruikt.

Postcodegebieden Nederland

De Nederlandse postcodes gaan van 1000-9999. In totaal telt Nederland negen postcodegebieden, terwijl we meer provincies hebben. De postcodes die met 1000 beginnen vallen onder provincie Noord-Holland. De postcode die met 9000 beginnen vallen onder het noorden van het land. De opbouw gaat dus tegen de klok in en zijn niet provinciegebonden.

De negen postcodegebieden zijn als volgt:

• 1000-1999
• 2000-2999
• 3000-3999
• 4000-4999
• 5000-5999
• 6000-6999
• 7000-7999
• 8000-8999
• 9000-9999

Globaal genomen ziet het er als volgt uit:

Worden postcodes wereldwijd gebruikt

Nederland was niet erg vroeg met het invoeren van postcodes, maar zeker ook niet het laatste land. In 2015 kregen alle Ierse huishoudens namelijk pas een postcode - Eircode - toegekend. Die bestaat in totaal uit zeven karakters. Ondanks dat veel landen een postcode hanteren, zijn er toch nog landen die geen postcodes hebben. Dit is het geval in diverse landen in Afrika.
Er zit wereldwijd verschil in de opbouw van postcodes. Dit kan variëren van 3 tot 10 cijfers. Daarnaast zijn er een aantal landen die een alfanummerieke postcode hanteren. Die variëren van 6 tot 9 posities, waarbij zowel gebruik van cijfers als letters wordt gemaakt. Dit is het meeste het geval in Noord-Amerika. Hieronder volgt een overzicht van diverse landen.

België

De postcode bestaat al sinds 1969 in België. Een postcode in België - wordt daar trouwens een postnummer genoemd - is weer op een andere manier opgebouwd. Daar worden alleen vier cijfers gebruikt. Deze cijfers zijn regio gebonden. De eerste twee cijfers geven de sorteersector aan, het derde cijfer is voor het postkantoor en het vierde cijfer geldt voor het uitgiftekantoor.

Duitsland

De Duitse postcode bestaat al sinds 1941. Die bestond toen uit maar twee cijfers. Later werd Duitsland opgesplitst in Oost- en West-Duitsland. Jaren later kwam er in beide delen - in 1962 in West-Duitsland en in 1965 in Oost-Duitsland - een zelfstandig postcodesysteem, bestaande uit vier cijfers. Vanaf 1 juli 1993 geldt er voor heel Duitsland een vijfcijferige postcode.

Zwitserland

De postcode bestaat hier al sinds 1964 en bestaat uit vier cijfers. De Zwitserse postcodes gelden ook voor het buurland Liechtenstein.

Oostenrijk

De postcode werd hier in 1966 ingevoerd en bestaat ook uit vier cijfers. Het eerste cijfer staat voor de regio, het tweede cijfer voor de subregio, het derde getal voor de route van de postvrachtwagen/-trein en het vierde cijfer staat voor het hoofdpostkantoor.

Italië

De Italiaanse postcode bestaat sinds 1967 en bestaat uit vijf cijfers. De postcodes worden ook in San Marino en Vaticaanstad gebruikt. Wil je iets naar Italië versturen, dan moet je na de woonplaats nog de betreffende provinciecode vermelden.

Zweden

In Zweden gebruiken ze vijf cijfers voor de postcode. Ze worden niet achterelkaar geschreven. Tussen het derde en vierde cijfer komt namelijk een spatie. De postcode is in 1968 ingevoerd.

Noorwegen

De Noorse postcode bestaat uit vier cijfers en is in 1968 ingevoerd. Ze lopen van 00-99, waarbij 00 het dichtstbij Oslo is. De postcodes in Lapland beginnen met 99.

Denemarken

De Deense postcodes worden sinds 1967 gebruikt en bestaan uit vier cijfers. Ze gaan van 1000 tot 9999. De postcodes die met een 6, 7, 8 of een 9 beginnen gelden voor Jutland.

Amerika

De postcodes heten in Amerika ZIP code. Deze afkorting staat voor Zone Improvement Plan. Ze werden in 1963 ingevoerd en bestonden toen uit vijf cijfers. Sinds 1983 komt er na die vijf cijfers een liggend streepje en dan nog eens vier cijfers. DE ZIP codes gaan van 0 tot 9. In het noordoosten van Amerika zijn de laagste ZIP codes, terwijl de hoogste ZIP codes in Alaska gelden.

ZIP code één van de buitenlandse benamingen

Iedere taal heeft zijn eigen benaming voor postcode, al lijken ze in sommige gevallen op elkaar. Hieronder volgt een overzicht van een aantal talen:

• in het Engels ZIP code
• in het Duits Postleitzahl
• in het Frans code postal
• in het Italiaans codice postale
• in het Portugees código postal
• in het Spaans código postal
• in het Fins postinumero
• In het Deens, Noors en Zweeds postnummer

Handige sites

Het kan natuurlijk gebeuren dat je de straat en het bijbehorende huisnummer van een adres in Nederland wel weet, maar de postcode juist niet. Of dat je de postcode en het huisnummer wel weet, maar de bijbehorende straat niet. Gelukkig is dit op site van PostNL eenvoudig na te kijken. Het kan ook gebeuren dat je iets naar het buitenland wilt sturen en niet alle gegevens compleet hebt. Via de site van site van PostNL kun je door middel van een link zoeken op buitenlandse postcodes. Daarnaast is het ook mogelijk om buitenlandse postcodes via de volgende site te vinden.