Triskaidekafobie – angst voor het getal 13

Triskaidekafobie is een irrationele angst of bijgeloof dat verbonden is aan het cijfer dertien. Deze angst is oorspronkelijk afkomstig uit het oude Griekenland waar het woord triskaidekafobie letterlijk “drie plus het getal tien is gelijk aan angst” betekent. In de jaren 1990 bedacht de psychotherapeut en specialist in fobieën Donald E. Dossey een afgeleid woord welke specifiek duidde op de angst voor vrijdag de dertiende. Hij koos hiervoor de term paraskevidekatriafobie welke afgeleid is van het Grieks waar paraskevi vrijdag betekent en dekatria dertien.

Oorsprong

De angst waarbij het cijfer dertien wordt gekoppeld met pech en tegenslag bestaat al heel lang en vindt zijn oorsprong ongeveer 4000 jaar geleden. Archeologen hebben stenen tafels aangetroffen uit het Babylonische rijk ca. 1780 BC waarop numerieke lijsten waren gegraveerd. Deze nummers werden achtereenvolgens vermeld maar het cijfer dertien werd overal weggelaten. Er is uiteraard geen enkel bewijs dat dit werd gedaan om bijgelovige redenen en dat het slechts gaat over een klein administratief foutje.

Veel mensen denken het Laatste Avondmaal van Jezus Christus aan de basis ligt van het bijgeloof voor dertien. Deze bijbelpassage gaat immers over Judas die Jezus verraadt en bovendien de dertiende gast was aan de tafel bij dit avondmaal. Wanneer de dertiende dag van de maand op een vrijdag valt wordt dit voor heel wat mensen gezien als een dag van pech en ongeluk. Dit verwijst naar de kruisiging van Jezus welke plaats vond op een vrijdag.

Naast wetenschappelijke veronderstellingen en bijbelse taferelen vinden we in de Noorse mythologie eveneens vergelijkbare referenties terug die het bijgeloof voor het cijfer dertien kunnen verklaren. Zo zou de dertiende gast op een bijeenkomst van de goden uit het Walhalla ongeluk brengen wat op zijn beurt zou resulteren in duisternis en ongeluk in de menselijke wereld.

Het blijft dus een raadsel wat de werkelijke oorsprong is van triskaidekafobie. We kunnen dit vergelijken met de stelling van de kip en het ei, meer bepaald het linken van bepaalde ongelukkige situaties en momenten van pech aan het cijfer dertien. Hoe meer deze situaties zich voordoen, hoe meer de persoon in kwestie op zijn hoede zal zijn voor dertien, en hoe meer hij ervan overtuigd zal zijn dat het effectief dit getal is dat de oorzaak is van al het ongeluk dat hem overkomt.

Andere theorieën

Het cijfer dertien is een priemgetal wat betekent dat dit getal niet deelbaar is behalve door zichzelf en één. Denk daarnaast ook aan een etentje waarbij je gemakkelijk twaalf gasten aan een rechthoekige tafel kan plaatsten. Het is evident om zes personen aan elke kant te plaatsen of ze eventueel op te splitsen in twee kleinere tafels van elk zes personen. Wanneer er een dertiende gast zou bijkomen zou dit voor een minder evidente en lastigere tafelschikking zorgen.

Invloed op het dagelijks leven

Bijgeloof van het getal dertien is zo overheersend dat veel bedrijven bewust kiezen om dit getal zoveel mogelijk te vermijden. Zo is het niet ongebruikelijk dat hotels en ziekenhuizen geen dertiende verdieping hebben maar direct overspringen van twaalf naar veertien. Ook in appartementsblokken kan het voorvallen dat nummer twaalf en veertien zich naast elkaar bevinden.

Triskaidekafobie kan een zeer oude oorsprong hebben, toch is het een vrij modern fenomeen. Er worden allerhande vreemde feiten in verband gebracht met het cijfer dertien. Zo telde het jaar 2012 bijvoorbeeld drie maal een vrijdag de dertiende, telkens met dertien weken tussenin. Dit zou sindsdien niet meer voorvallen in de eerstvolgende 666 jaar. Dit is nu net het cijfer dat wordt gelinkt aan Satan of de duivel.

Het Apollo 13 ruimtevaartuig werd gelanceerd om 13u13 CST op elf april 1970. Wanneer je de som maakt van deze getallen bekom je het cijfer dertien (1+1+4+7+0=13). De explosie die de missie van het ruimtevaartuig verhinderde zou twee dagen later plaats vinden, niet toevallig op dertien april.

Omgaan met dertien

De manier waarop we het getal dertien of vrijdag de dertiende benaderen is afhankelijk van onze eigen houding tegenover het leven. De Britse psycholoog Richard Wiseman, welke onderzoek deed naar de reactie van die mensen die zich als gelukkig beschouwen, op bepaalde situaties in vergelijking met die mensen die vinden dat ze een ongelukkig bestaan lijden. Wiseman is van mening dat elke mens zijn eigen geluk kan maken door middel van opmerkzaamheid en het optimaal benutten van opportuniteiten.

Zijn onderzoek naar bijgeloof en vrijdag de dertiende leidde tot een sterke correlatie tussen mensen die zich beschouwen als ongelukkig (en dus het getal dertien vrezen) en het zich daadwerkelijk voordoen van ongelukkige situaties. Bij een onderzoek van 4000 mensen merkte hij op dat de meerderheid van de gelukkige mensen geen angst kende voor het getal dertien. Dit in tegenstelling tot die andere mensen waarvan meer dan de helft wel negatief stonden tegenover dertien.

Dertien als geluksgetal

Sommige culturen beschouwen het getal dertien net als een symbool voor geluk. Voor de Egyptenaren wordt het getal dertien gezien als de laatste fase van spirituele hemelvaart in het hiernamaals. Het is een teken voor de perfecte wereld, kracht en de gave van onsterfelijkheid. Ook in bepaalde Aziatische culturen staat dertien als symbool voor levendigheid en groei. Je zal een gelukkig leven lijden wanneer je binnen deze cultuur wordt geboren op de dertiende dag van de maand.