Het ontstaan van de verzorgingsstaat

Een uitkering krijgen, in het ziekenhuis worden behandeld, het lijkt allemaal heel vanzelfsprekend, maar dat is het echt niet. 100 jaar geleden bestond er nog niet eens een verzorgingsstaat.

De geschiedenis

Het heeft 100 jaar geduurd voor de verzorgingsstaat van nu is opgebouwd en uitgebreid. Eerst door sociale en politieke strijd en daarna door te zoeken naar een overeenstemming. De verzorgingsstaat in Nederland is relatief laat begonnen, maar is ook uitgebreider.

1800-1870: liefdadigheid
In deze tijd was Nederland een nachtwakerstaat en een gesloten samenleving. De overheid was er alleen maar om het privébezit van burgers te beschermen. Bijna 20% van de mensen leefde in armoede en leed honger. Zij leefde alleen van liefdadigheid en konden moeilijk hogeropkomen. De rijken hadden de plicht om liefdadigheid te geven aan de armen en de armen hoorde arm te blijven.

1870-1900: de geboorte van de verzorgingsstaat
De industriële revolutie. Nu werd de sociale kwestie steeds duidelijker: in de steden waren grote arbeidswijken zonder riolering en waterleiding en fabrieken met zeer slechte werkomstandigheden. De roep om sociale wetgeving werd steeds luider, doordat de arbeider nu niet meer afgezonderd op het platteland woonde, er waren steeds meer goed geschoolde, gezonde werknemers nodig en er was een langdurige en heftige strijd tussen socialistische partijen en de vakbeweging. Arbeiders kregen steeds meer te zeggen en er werden kleine vakbonden opgericht.

1900-1945:de uitbouw van de verzorgingsstaat
In het begin van de 20e eeuw kwamen er een aantal grote veranderingen: de leerplicht, door de overheid gefinancierde ziekenhuizen en onderwijs en nationale werknemersverzekeringen. Het nadeel was dat de armen naar de steden trokken (liftersgedrag), wat de armenzorg onbetaalbaar maakte.

1945-1970: de voltooide verzorgingsstaat
De AOW en de Bijstandswet kwamen tot stand, sociale verzorgingsrechten werden zelfs in de grondwet opgenomen en hulpverleners maakte mensen bewust van hun rechten, maar na 1975 ontstond de crisis van de verzorgingsstaat door maatschappelijke onenigheid.

Toepassing

De periode tussen 1870 en 1945 was de tijd van het beschavingsoffensief. Men ging de armen leren een net leven te lijden. Zij moesten leren op hun eigen benen te staan. Ze werden begeleid en gecontroleerd en als ze niet genoeg hun best deden, kregen ze geen steun meer.

Debat

Het 'kinderwetje van Van Houten' had als doel een einde maken aan alle kinderarbeid, maar dat was iets te veel gevraagd. De kinderarbeid in de industrie verdween wel, maar elders bijvoorbeeld op het platteland werkte nog wel kinderen door gebrek aan goede controle op de wet. De kinderarbeid verdween pas helemaal toen de lonen stegen, de mechanisatie in landbouw en industrie toenam en de leerplichtwet werd ingevoerd.

Meningen over Van Houten

Door de progressieve liberale burgerij werd Van Houten als een held gezien, maar de conservatieven zagen hem als een verrader en de socialistische partijen vonden hem een lafaard.