Producenten programmeren de levensduur van toestellen

Elektronische toestellen gaan minder lang mee dan in de jaren '70. Ondanks de technologische vooruitgang lijkt dit een contradictie en toch blijkt uit onderzoek dat de levensduur van een toestel korter is dan vroeger. De kwaliteit zou twee derden minder goed zijn in vergelijking met de jaren '70. Daarnaast hechten de meeste producenten ook minder belang aan de kwaliteit en krijgt kwantiteit van de productie voorrang. Dit fenomeen waarbij producenten de levensduur van toestellen willen beheersen, noemen we 'geprogrammeerde economische veroudering'.

• Wat is 'geprogrammeerde economische veroudering'?
• Gebruikte methodes of categorieën van economische veroudering
• Toestellen herstellen is moeilijk geworden
• Oplossingen om de geprogrammeerde veroudering tegen te gaan
• Gevolgen van de geprogrammeerde veroudering

Wat is 'geprogrammeerde economische veroudering'?

Fabrikanten van elektrische toestellen en elektronica willen de levensduur van hun toestellen verminderen zodat je die sneller gaat vervangen. Hierdoor hebben ze strategieën ontwikkeld. Ondanks dat het tot één van de grootste taboes uit de industrie is, blijkt uit een onderzoek van een Franse vereniging 'Les Amis de le Terre' , dat de meeste producenten een techniek hebben waarbij ze zelf bewust een eindtijd in een toestel programmeren. Het doel is meer verkoopcijfers halen.

Dit huidig economisch model is gebaseerd op vervangingsaankopen. De meeste markten zijn verzadigd. Iedereen in Europa bezit bijvoorbeeld een wasmachine. Om dit huidig model in stand te houden moet de consument regelmatig hun toestellen vervangen. Door de levensduur van toestellen te verkorten wordt dit model dan ook in stand gehouden. Een tv-toestel ging vroeger tien tot vijftien jaar mee, nu begeeft de huidige flatscreen het al na vijf jaar.

Gebruikte methodes of categorieën van economische veroudering

• Standaard functionele veroudering: dit is een methode waarbij de levensduur van een toestel bewust wordt vervroegd. Een voorbeeld hiervan zijn toestellen met geïntegreerde batterijen waarvan je de batterij niet apart kunt vervangen. Het toestel is stuk zodra de batterij het begeeft.
• Veroudering door incompatibiliteit: dit is een methode die erop gericht is een toestel onbruikbaar te maken doordat het niet meer compatibel is met bijvoorbeeld nieuwe updates. Dit komt vaak voor in de computersector.
• Indirecte veroudering: dit is een strategie waarbij onderdelen die noodzakelijk zijn voor het toestel van de markt verdwijnen.
• Veroudering door melding: dit is een techniek waarbij een product aan de gebruiker meldt wanneer herstellingen of vervanging van het toestel noodzakelijk is, bijvoorbeeld printers. Er kan in een printer eveneens een chip ingebouwd zijn die het aantal fotokopieën tot een maximum beperkt waarna de printer in panne valt.
• Esthetische of psychologische veroudering: dit is het geval wanneer de consument al dan niet onder invloed van reclame en/of media vindt dat een product uit de mode is, ook al werkt het nog prima bijvoorbeeld iPhones.
• Ecologische veroudering: de consument die zijn energieverbruik wilt verminderen, zal zijn toestellen vervangen door energiezuinige alternatieven. Dit kan aangemoedigd worden door overheidsinstanties of door reclame.

Andere marketingstrategieën in verband met printers:

• Printers melden eerder dat de inktpatroon leeg is, terwijl er nog 50% of meer inkt in de vulling achter blijft.
• Onder de zwarte inkt wordt ook blauwe inkt afgedrukt. Dit is automatisch ingesteld maar de meesten weten het niet.
• Terwijl de inktpatronen even groot en schijnbaar goedkoper lijken, zit er minder inkt in de patronen en is de inkt twee maal zo kostelijk als we omrekenen naar de prijs per liter inkt.
• Er worden microprogramma's in printers ingebouwd die ervoor zorgen dat de printer enkel inkt van zijn eigen merk aanvaard en geen gerecycleerde inktpatronen. Hoewel dit een illegaal praktijk is, wordt dit toch toegepast door sommige producenten.

Toestellen herstellen is moeilijk geworden

• Wisselstukken zijn kostelijk in vergelijking met de aankoop van een nieuw toestel.
• Wisselstukken zijn moeilijk te vinden of zijn reeds uit de markt genomen.
• De toestellen zijn niet demonteerbaar, bijvoorbeeld onderdelen werden vastgemaakt met hars waardoor je niet tot aan de onderdelen geraakt zonder het te beschadigen.
• De toestellen zijn steeds ingewikkelder, de meeste schade is van elektronische aard. Vroeger was dit niet het geval.
• De consument wil zijn toestellen soms liever niet herstellen omdat hij liever de allerlaatste modesnufjes wilt.

Oplossingen om de geprogrammeerde veroudering tegen te gaan

• Er is de wet op de garantie. Deze wet helpt de geprogrammeerde veroudering te vertragen. In België bestaat er een wettelijke garantietermijn van twee jaar. We zouden deze garantieperiode kunnen verlengen. Voor schade binnen de garantieperiode moet de producent zelf opdraaien, dus heeft hij er baat bij dat zijn producten de duur van de garantie meegaan.
• Er wordt ook gewerkt aan een wet die een verplichte label verplicht maakt waarop een indicatie staat van hoelang een toestel meegaat. Dit kan bijvoorbeeld een label zijn met het aantal wasbeurten dat een wasmachine kan draaien.
• De consument zou het duurste merk kunnen kopen, maar dit is niet voor iedereen haalbaar en gewenst.

Gevolgen van de geprogrammeerde veroudering

Door al de toestellen die continu vervangen worden ontstaat er een ononderbroken stroom aan afvalstoffen waarvoor op heden nog steeds geen oplossing gevonden werd.