Een dure, steeds maar duurdere postzegel

Misschien is het een verrassing als je een brief bij een postagentschap laat frankeren, maar voor velen die zegel in huis hebben met een '1' erop valt het niet zo op. De posttarieven zijn in 2013 twee keer omhoog gegaan, waardoor het versturen van een brief onder het gewicht van 20 gram op 60 cent kwam te staan. Daarmee hield het niet op. Vanaf 1 januari 2020 is het zelfs 91 cent. Je kunt je haast niet voorstellen dat we ooit brieven voor enkele centen verstuurd kregen...

De postzegel

In mei 1840 werd in Engeland de eerste postzegel op een brief geplakt. België volgde in 1848, Nederland in 1852. De eerste Nederlandse postzegel droeg de beeltenis van de toenmalige koning, Willem III, en kwam uit in verschillende waardes: 5, 10 en 15 cent. Hoe zwaarder de brief, hoe meer ervoor betaald moest worden, een principe dat nog steeds geldt. Let wel, 5 cent in 1852, dan hebben we het over centen in het gulden-tijdperk. Omgerekend zou 5 gulden-centen neerkomen op 2 en een kwart euro-cent. We hebben het natuurlijk wel over een dikke honderdvijftig jaar geleden.

Postwet

In de postwet van 1850 werd geregeld hoe de postdienst om diende te gaan met poststukken, de verzending, de bereikbaarheid voor het grote publiek en de te hanteren posttarieven. Het staatsbedrijf PTT (Posterijen, Telegrafie en Telefonie) zou voor de postdienst zorg dragen. De huidige postwet in Nederland stamt uit 2009. Het staatsbedrijf PTT is inmiddels in particuliere handen overgegaan, en achtereenvolgende naamsveranderingen brachten ons PTT, TPG, TNT en tegenwoordig PostNL. Sinds enkele jaren mogen ook andere bedrijven zich met postbezorging bezighouden, dat gaat dan vooral om tijdschriften, zakelijke en reclamepost.

Onze post

Met de opkomst van e-mail is het aantal poststukken onder sterke druk komen te staan. Het is moeilijk een compleet postapparaat functioneel te houden, dat in alle uithoeken van het land dagelijks post uit brievenbussen ophaalt, sorteert, distribueert en uiteindelijk in de juiste brievenbus doet belanden. Hoewel vakantie- en kerstkaartjes nog wel worden geschreven, nemen de digitale wensen via mail, facebook of andere social media toe, en ook schrijven particulieren nog nauwelijks brieven naar elkaar. Ons e-mailverkeer daarentegen is enorm toegenomen. Nu ook steeds meer bedrijven facturen en mededelingen via e-mail gaan versturen neemt de hoeveelheid papieren post steeds meer af. In het tweede kwartaal van 2013 zag PostNL een daling in het aantal poststukken van ruim 11 procent, en dat is flink. Een daling die zich ook in de jaren daarna voortzette.

Andere organisatie

Het veranderende aantal poststukken dwingt PostNL tot het maken van keuzes. Enerzijds moet er bezuinigd worden op de dienstverlening, dus het aantal brievenbussen, postkantoren en postagentschappen loopt terug, waarbij PostNL probeert de dienstverlening zo te spreiden, dat de toegankelijkheid gewaarborgd blijft. Anderzijds wordt ook bezuinigd op de bezorging. Op maandag zal geen post meer bezorgd worden, tenzij het om medische post of rouwpost gaat. En als klap op de vuurpijl, ook de tarieven gaan omhoog.

In Europa

In Nederland wordt voor een standaardbrief tot 20 gram vanaf 1 januari 2020 een posttarief berekend van 91 cent. Omdat sinds een aantal jaren geen bedrag meer op de zegel staat vermeld, maar alleen de waarde-aanduiding '1' of '2', valt dit de consument niet zo op. Vergelijk je het Nederlandse tarief met wat in de ons omringende landen wordt betaald, dan valt op dat onze prijzen erg meevallen. In sommige landen ligt het tarief voor een brief boven de euro!

De ontwikkeling van de posttarieven

Tegenwoordig is het laagste tarief voor een brief tot 20 gram. In het verleden werd voor een ansichtkaart of een kaart in een geopende enveloppe een tarief van 5 gulden-cent lager berekend. In de onderstaande tabel zie je wat in verschillende jaren het laagst berekende tarief was. De cijfers zijn ontleend aan de waardes die zegels kregen in het jaar van uitgifte.

Waarde-aanduidingen

Sinds 2010 staat het te betalen bedrag niet meer op de postzegel, maar wordt gebruik gemaakt van waarde-aanduidingen. Vanaf januari 2020 staat een zegel met waarde-aanduiding '1' voor 91 cent, en kan geplakt worden op een brief tot 20 gram. De iets zwaardere brief, tot 50 gram, krijgt een zegel met waarde-aanduiding '2', en dat staat voor 1 euro 82. Zo zijn er nog meer gewichtsklassen, waarvoor je meerdere zegels moet plakken. Wie geen '2' in huis heeft, kan ook twee keer een '1' plakken. Aan het systeem met waarde-aanduidingen zitten een voor- en een nadeel. Het nadeel is, dat je het niet in de gaten hebt als de tarieven verhoogd worden. Alle zegels die je op de naar jou gezonden post ziet zitten hebben die '1' in de rechterbovenhoek zitten. Tariefstijgingen vallen dus niet zo op. Dat is meteen ook het voordeel. Wie een voorraadje zegels met waarde-aanduiding '1' heeft liggen, die in 2012 zijn aangeschaft, heeft per zegel 50 cent betaald. Nu het tarief op 1 januari 2020 verhoogd is naar 91 cent, kun je die zegels gewoon nog steeds blijven gebruiken. Hebben we ook eens een voordeeltje!

Nieuwe tariefwijzigingen

Voor prijsverhogingen moet toestemming worden verleend door de ACM. Ook voor een verhoging per 1 januari 2020 is die toestemming verleend en zal de basisprijs stijgen naar 91 cent. Gezien de ontwikkelingen op de postmarkt horen tariefverhogingen in de nabije toekomst beslist tot de mogelijkheden, maar om PostNL goed in staat te stellen de postverwerking op een verantwoorde manier te blijven doen, zullen we er niet aan ontkomen.

Lees verder

• Posttarieven jaarlijks omhoog, ook op 1 jan. 2020