Tsunami: hoe ontstaat deze gevaarlijke grote golf?

We kennen de verschrikkelijke beelden nog wel nadat nabij Indonesië een zeer zware aardbeving onder Sumatra plaats heeft gevonden. Meerdere landen aan de Indische Oceaan werden gehavend door die tsunami. Vele doden had dit tot gevolg, van Thailand tot Sri Lanka aan toe. Waardoor wordt deze grote golf veroorzaakt, waarom verplaatst er zoveel energie via het water en waarom heeft het nabij de kust dermate ernstige consequenties?

Tsunami, grote golf

• Waar begint het?
• Wat merk je op zee?
• Tsunami komt aan land en dan?
• Wat zelf doen?

Waar begint het?

Er zijn meerdere oorzaken waardoor een tsunami kan worden veroorzaakt. De ene kan meer desastreus zijn dan de ander. Denk daarbij aan:

• een ondergrondse holte stort in of een deel van een berg glijdt af;
• een onder de oceaan gelegen aardbeving;
• een meteoriet stort in zee: de aarde is reeds sinds het allereerste begin bestookt door stenen, meteorieten en kometen en dat houdt simpelweg niet op. Alhoewel de hoeveelheid bedreigend ruimtemateriaal met de tijd afneemt, toch blijft de kans bestaan dat er ooit een voor de aarde een serieus levensbedreigende meteoriet deze kant op komt.

Indien er eenmaal een tsunami is geactiveerd wat merk je er dan aan op zee en langs de kust?

Wat merk je op zee?

Is men op zee dan wordt er niet een grote golf of dergelijk gedetecteerd. Het kan zelfs zo zijn dat de rimpeling dermate klein is dat het niet merkbaar is. Veelal wordt het veroorzaakt door een aardbeving, waardoor een grote watermassa in een keer in beweging wordt gezet. In principe is er vanuit het midden van de cirkel en water schokgolf in werking gezet, waarbij het ene waterdeeltje het naastgelegen waterdeeltje aanduwt. Op die manier wordt energie overgedragen naar omringend water. Daarnaast is er sprake van het water wat even snel als die beweging voortgaat bovenop het water, oftewel de relatief kleine golf. Oftewel er is sprake van energieoverdracht ter hoogte van de waterdiepte. En daarin schuilt het gevaar en niet zozeer de rimpel boven waterniveau.

Tsunami komt aan land en dan?

Het probleem van een tsunami wordt duidelijk als de water-energieoverdracht nabij de kust komt. Nabij de kust wordt het water relatief ondiep. Dit heeft twee consequenties:

• enerzijds gaat de energieoverdracht dichter bij de kust langzamer, omdat de rotsen van de kust die waterkracht als het ware tegenhouden;
• anderzijds haalt het water zichzelf daarbij enigszins in.

Energie dient afgevoerd te worden en dat kan slechts naar boven, waarnaast het inhalende water eveneens een extra hoge en extra langdurige impact kunnen veroorzaken. Energie uit zee wordt dus afgevoerd door de kust te bestoken met hoogwatergolven oftewel de tsunami. Voordat het aan land komt is een kenmerkende verschijning het compleet terugtrekken van de waterlijn, omdat water wordt aangezogen voor de opbouw van de alles overheersende golf.

Wat zelf doen?

We houden ervan om op reis te gaan en dus vliegen we de hele wereld geregeld over. De wereld is opgedeeld in vele tektonische platen, waarop de werelddelen zijn gelegen. Indien je bij de kust komt dan houdt dat in dat er een kans bestaat dat het voorkomt tijdens je bezoek. Let zeker op gebieden, welke weleens in de afgelopen jaren zijn getroffen. Speciale maatregelen zijn daartoe in werking gesteld, zoals tsunami waarschuwingssystemen en aangegeven vluchtroutes ter plaatse. Je doet er altijd goed aan om hieraan even aandacht te geven, voordat je uitgebreid gaat genieten van je welverdiende vakantie. Het vooraf realiseren van wat jouw vluchtroute is kan namelijk bij onverhoopte ongewenstheden je leven redden.