Noodzakelijke veiligheidsmaatregelen bij onweer en bliksem

Onweer is geen ongevaarlijk natuurverschijnsel. Vaak aan het einde van een periode met hoge temperaturen betekent onweer het begin van een ander weertype. Donder en bliksem gaan dikwijls gepaard met knallen, windstoten, verraderlijke valwinden, regen en hagel. Hoewel je voorzichtig moet zijn, hoef je bij de juiste veiligheidsmaatregelen geen overdreven angst voor noodweer te hebben. Toch hebben velen nog dezelfde panische angst voor onweder als toen ze klein waren en in bed werden gestopt om te kalmeren.

Als het broeierig is

Dikwijls na een periode van zomerse temperaturen komt er een weeromslag die gepaard gaat met onweer, hevige windstoten en zelfs hagelbuien. Het veiligste is het dan, om comfortabel binnen te blijven en je te verkneukelen dat je niet in die striemende plensbuien, tussen de bliksemschichten door, een goed heenkomen hoeft te zoeken. Maar vaak heb je minder geluk en ben je wandelend buiten, op een camping of misschien op het open water. Je dient dan wel je gezond verstand te gebruiken.

Op het water

Ingeval van dreigend hevig onweer adviseert de KNRM (Koninklijke Nederlandse Reddingboot Maatschappij) watersporters om vooral buienradar goed in de gaten te houden. Onweersbuien, rukwinden, valwinden en bliksem kunnen immers onverwacht de kop opsteken. Zowel zeilers, zwemmers als surfers kunnen daarvan in de problemen geraken.

• Als er sprake is van een dreigende weeromslag dienen zwemmers aan de Noordzeestranden altijd tussen de vlaggen te blijven, want daar is verscherpt toezicht.
• Watersporters moeten op tijd een haven zoeken en niet alleen het water op gaan. Standaard geldt het advies om het IJsselmeer niet te bevaren in zulke situaties.
• Ook duikers dienen vanwege sterke stroming extra attent te zijn.
• (Kite)surfers moeten beseffen dat sterke wind weliswaar ideaal is om lekker te surfen, maar tevens zeer gevaarlijk.

Elk jaar ontvangt de KNMR-organisatie bijna 2000 alarmeringen, wat leidt tot hulp aan z’n 3300 watersporters. Bij 10% gaat het daarbij om levensgevaarlijke situaties. De gebieden waar deze reddingsacties voornamelijk worden uitgevoerd zijn bepaalde delen van het IJsselmeer, Het Gooimeer en de Zeeuwse wateren. Overigens dien je ook alert te zijn bij intense zon, want ook daar kun je beroerd van worden.

Op het land

De KNMI adviseert om bij naderend onweer in huis te blijven want in een gebouw is het de veiligste plaats. Overigens is buiten in een auto ook absoluut veilig, je bevindt je dan namelijk in een stalen kooi op luchtbanden, dus geïsoleerd t.o.v. de grond. De natuurkundige benaming van een dergelijk metalen omhulsel, waar van buitenaf geen elektromagnetische straling en ook geen bliksem in kan komen, is “Kooi van Faraday”.

Als je buiten op het platteland bent en wordt overvallen door onweer, ga dan nooit onder een boom schuilen of bij een metalen hek, eenzame lantaarnpaal enz., want die dingen trekken op een open vlakte juist de bliksem aan. Maak je zo klein mogelijk, dus ga liggen of hurken.

Valwind verraderlijk en lokaal

Valwinden kunnen lokaal onverwacht grote schade veroorzaken tijdens onweersbuien. In feite is de valwind een enorme hoeveelheid koude lucht die vanuit een grote onweerswolk naar beneden stort. Die neerdalende lucht kan tijdens de val versnellen en ploft bij de grond als het ware uit elkaar. Valwinden kunnen daarbij grote ravage veroorzaken. Vaak treden de valwinden op nog voor de eerste druppels naar beneden komen. Er kunnen daarbij snelheden van meer dan 100 km per uur ontstaan, doordat de koude lucht alle kanten op gaat. Dat betekent dat er amper de tijd is om te reageren, door watersporters, het verkeer, kampeerders met caravan of tent, en festivalorganisatoren. Op buienradar zie je het kortstondige geweld ook niet aankomen.

Irreële angst voor onweer

Denken aan de veiligheid van jezelf of van anderen, is een gezonde reactie op onweer. Maar er zijn ruim 200.000 volwassen Nederlanders die een extreme angst voor onweer hebben, zoals ook kleuters die kunnen hebben. Menigeen van hen verstopt zich in een kamer zonder ramen, of gaat net als een kind onder bed liggen. Als je een dergelijke onweerfobie hebt is het verstandig professionele hulp te zoeken.