Sociale vaardigheden

Als je gaat werken moet je niet alleen goed zijn 'in je vak'. Je moet ook met mensen om kunnen gaan. Dat omgaan met mensen noemen we sociale vaardigheden.

Beroepsvaardigheden en sociale vaardigheden

Als je gaat werken, heb je beroepsvaardigheden nodig. Bijvoorbeeld:

• Een automonteur moet een versnellingsbak kunnen vervangen
• Een verkoopster moet een goed kleding advies kunnen geven
• Een parkeerwachter moet parkeer regels kunnen toepassen
• Een lasser moet kunnen lassen
• Een zorg hulpverlener moet iemand kunnen wassen

Beroepsvaardigheden hebben dus te maken met de toepassing van vakkennis. Als je gaat werken heb je ook sociale vaardigheden nodig. In advertenties zie je steeds vaker staan dat je sociale vaardigheden nodig hebt. 'Sociaal' betekent: omgaan met mensen. Je moet dus niet alleen beroepsvaardigheden hebben, maar ook met mensen om kunnen gaan.

Twee soorten vaardigheden:

• Beroepsvaardigheden
• Sociale vaardigheden

Enkele voorbeelden die je bijna altijd op je werk nodig hebt zijn:

• Luisteren
• Iets uitleggen
• Vragen stellen
• Controleren of de ander je begrijpt
• Controleren of jij de ander begrijpt
• Vriendelijk overkomen
• Interesse tonen in de ander
• De ander willen helpen
• Zeggen waar je het niet mee eens bent
• Spreken in een groep
• Iemand een compliment geven

Dit lijstje is natuurlijk niet compleet. Dat kan ook niet want alle vaardigheden die te maken hebben met het omgaan met mensen, zijn sociale vaardigheden.

Het belang van sociale vaardigheden

Veel mensen vinden het raar om sociale vaardigheden te leren. Zij denken dat iedereen wel op de juiste manier met anderen om kan gaan. Helaas is dat niet zo. Als mensen mislukken in hun werk komt dat vaker door te weinig sociale vaardigheden dan door te weinig beroepsvaardigheden. Je kunt nog zo'n goede vakman of vakvrouw zijn, als je niet met klanten, collega's of je chef om kunt gaan, heeft je baas niet veel aan je. Daarom is het belangrijk om ook sociale vaardigheden te leren.

Vragen stellen, luisteren en controleren

Als je werkt krijg je met mensen te maken. Bijvoorbeeld: Collega's, klanten, directieleden of de buren van het bedrijf waarvoor je werkt. Het is belangrijk dat de communicatie met die mensen goed is. Communicatie is 'goed' als de ander begrijpt wat jij bedoelt en dat jij die ander begrijpt. Om erachter te komen wat de ander bedoelt en hoe de ander iets bedoelt, moet je communiceren.

Vragen stellen

Vragen zijn nodig om informatie te krijgen. Je kunt bijvoorbeeld vragen stellen over dingen die nog onduidelijk zijn. Door vragen te stellen, toon je interesse in de ander. Het is belangrijk de juiste vragen te stellen:

• Gesloten vragen als je behoefte hebt aan feitelijke informatie. Op deze vragen is maar één antwoord mogelijk.
• Open vragen als je behoefte hebt aan achtergrondinformatie en informatie waarbij gevoelens een rol spelen

Vragen stellen heeft te maken met cultuur. Zo is het in Nederland heel gewoon om naar je leidinggevende te stappen en hem rechtstreeks te vragen of er bijvoorbeeld een nieuwe computer kan worden aangeschaft. In de Turkse cultuur zal dit eerder als 'onbeleefd' gezien worden.

Actief luisteren

Bij 'actief luisteren' doe je er alles aan om de bedoelingen achter het verhaal van de ander te begrijpen. Actief luisteren kost tijd en energie. Je moet je helemaal concentreren op de boodschap van de ander en je eigen ideeën even 'in de ijskast zetten'. Actief luisteren heeft te maken met waarnemen. Je moet goed in je opnemen wat iemand zegt en hoe iemand iets zegt. Hoe de ander kijkt, hoe hard hij praat en bijvoorbeeld of hij wel of niet enthousiast is. Je let dus niet alleen op iemands verbale communicatie maar ook op iemands non-verbale communicatie.

Waaraan herken je een actieve luisteraar?

• Oog contact
• Iets voorovergebogen te gaan zitten
• Af en toe knikken om te laten merken dat hij/zij het begrijpt
• Rustig te zijn en te laten merken dat hij/zij de tijd voor de ander neemt

Controleren

Om zeker te weten of je communicatie geslaagd is, moet je controleren. Zoals ik hierin eerder verteld heb is je waarneming niet alleen objectief, maar ook subjectief. Je neemt feiten waar, maar daarbij geef je ook een interpretatie aan feiten. Je interpretatie -ofwel je mening - moet je controleren. De manier waarop iemand laat merken of hij iets begrepen heeft, verschilt per cultuur. Zo kijkt iemand uit de westerse cultuur je misschien aan als hij antwoordt, maar iemand uit het Middellandse-Zeegebied misschien juist niet: als teken van respect. Dit hoeft niet te betekenen dat hij het niet begrijpt.