Valse vrienden: woorden die niet betekenen wat je denkt

Je hebt dit vast wel eens meegemaakt: je babbelt gezellig wat met iemand in het Engels, een taal waarin je je redelijk goed kunt uitdrukken. En ineens merk je dat er iets misgaat in de communicatie. Je gesprekspartner kijkt je wat glazig aan of, erger, begint te lachen. Wat is er aan de hand? Het blijkt dat je een Engels woord verkeerd gebruikt hebt. Dat is raar, want in het Nederlands hebben we een woord dat erop lijkt. Dan zal het toch ook wel hetzelfde betekenen? Niet dus. Er is hier sprake van 'valse vrienden' oftewel false friends.

Engels en Nederlands zijn verwante talen

Ook talen kunnen familie hebben. Dat houdt in dat ze afstammen van een gemeenschappelijke oertaal. Zo maken Frans, Spaans en Italiaans deel uit van de Romaanse taalfamilie, en zijn Engels, Duits en Nederlands lid van de Germaanse tak. Dit verklaart waarom er zoveel woorden zijn in het Engels en Nederlands die op elkaar lijken. Vaak betekenen ze ook hetzelfde. Maar niet altijd. Dat komt doordat het Engels en Nederlands zich al vele honderden jaren geleden van de hoofdtak van de familie hebben afgescheiden. Daarna hebben ze zich elk in hun eigen richting ontwikkeld, waardoor bepaalde woorden een andere betekenis konden krijgen. Zo betekent het Engelse lane niet 'laan', maar 'landweggetje' of 'rijbaan'.

Nederlandse en Engelse woorden die op elkaar lijken, maar verschillende betekenis hebben

Er zijn meer van dergelijke woorden. Als de Amerikanen het over hun administration hebben, bedoelen ze niet een boekhoudkundige afdeling, maar de regering. Een veelvoorkomende vertaalfout doet zich in kranten voor bij brutal en brutality; a brutal robber is geen brutale rover, maar een rover die geweld gebruikt. Woorden uit verschillende talen die op elkaar lijken, waardoor we denken dat ze hetzelfde betekenen, worden 'valse vrienden' of false friends genoemd.

[/TH][TH]fout Nederlands	goed Nederlands
the Trump administration	administratie	regering
his great brutality	brutaliteit	wreedheid
the army controls the area	controleert	beheerst, heeft controle over
global news	globaal	wereldomvattend
faith healers	helers	genezers
leading businessmen	leidende	vooraanstaande

Engelse woorden in het Nederlands met een Nederlandse betekenis

Het Nederlands heeft veel woorden die rechtstreeks uit het Engels lijken te komen. Ze hebben echter een omweggetje gemaakt, waarbij ze een eigen betekenis hebben opgedaan. Zo is de Nederlandse 'button' iets wat je opspeldt, maar knopen de Engelsen er hun jas mee dicht.

Nederlands woord	Engelse betekenis	de Engelsen zeggen
box (geluids-)	doos	(loud)speaker
box (kinder-)	doos	playpen
button (speldje)	knoop	badge
chips	patat	crisps (Amerikanen zeggen chips)
concept (bv. verslag)	idee	draft
detective (boek)	speurder, detective (persoon)	detective story, whodunit
dump (winkel)	stortplaats	army surplus (store)
duster (ochtendjas)	stofdoek	housecoat
old-timer (oude auto)	oude man	vintage car
pocket (boek)	(broek)zak	pocket-book, paperback
slip (onderbroek)	onderjurk	knickers, pants
touring car (bus)	open auto voor 4 personen	coach
would-be	toekomstig	fake, pseudo

Engelse woorden en termen in het Nederlands die in het Engels niet voorkomen

Het kan nog gekker. Wij hebben in het Nederlands woorden en termen waarvan we denken dat ze Engels zijn, maar die in het Engels helemaal niet voorkomen.

Nederlandse term	de Engelsen gebruiken
hometrainer (fitnessapparaat)	exercise machine
smoking (kostuum)	dinner jacket (Brits), tuxedo (Amerikaans)
total-loss (totaal verlies, schade voertuig)	write-off

De volgende woorden worden heel vaak verkeerd gebruikt door Nederlanders.

[/TH][TH]de Nederlander denkt dat het betekent	echte betekenis
actual	actueel	feitelijk
advocate	advokaat	voorstander
brand	brand	merk
brave	braaf	dapper
chef	chef, baas	chefkok
to cook	koken (verhitten in water)	met hitte voedsel bereiden (bakken, braden, smoren enz.)
dapper	dapper	zwierig
drake	draak	woerd (mannetjeseend)
eventually	eventueel	uiteindelijk
half two	half twee	half drie (= half past two)
lane	laan	landweggetje, rijbaan
magazine	magazijn	tijdschrift
map	map	(land)kaart, folder
meaning	mening	betekenis
rare	raar	zeldzaam
slim	slim	slank
small	smal	klein
sparrow	spreeuw	mus
terraced house	huis met terras	rijtjeshuis
trap	trap	val, fuik
warehouse	warenhuis	pakhuis
I have butterflies in my stomach	Ik ben verliefd	Ik ben zenuwachtig
Break a leg	Ik hoop dat je verongelukt	Veel succes

Nederlandse uitspraak van Engelse woorden

Tot slot is er nog verwarring over de uitspraak van sommige Engelse woorden die wij in het Nederlands gebruiken. Wij denken dat we die op z'n Engels uitspreken, maar de echt Engelse uitspraak is anders. Dit valt niet echt onder de valse vrienden, maar past toch wel bij dit onderwerp. Immers, ook hier is er sprake van een misverstand.

[/TH][TH]Nederlanders zeggen	Engelsen zeggen
jam	/sjem/	/dzjem/
Mary	/meri/	/merri/
pony	/ponni/	/poni/

Er zijn dus wel de nodige valkuilen te omzeilen. Gelukkig hebben mensen een goed vermogen om te communiceren. Daardoor komen dit soort misverstanden doorgaans snel aan het licht.