Ons leven, aaneenschakeling van rituelen

Goal! Wegrennen, op de knieën en shirt over het hoofd! Ons leven wordt gekenmerkt door rituelen. Rituelen worden van generatie op generatie doorgegeven, maar zijn ook voortdurend aan verandering onderhevig.

Wat zijn rituelen?

Rituelen zijn niets anders dan communicatiecodes die volgens vaste regels worden toegepast. Hun zin? Ze verminderen complexiteit en zorgen daarmee voor een veilig en geborgen gevoel. Voorbeeld van een ritueel: Je ontmoet een oude bekende en geeft elkaar ter begroeting een hand. Ons hele leven is feitelijk één aaneenschakeling van rituelen! Dankzij rituelen weten we hoe we ons moeten gedragen. Maar daarvoor moet je wel de regels kennen. Probleem in dit verband: die regels veranderen voortdurend! Geef je een oude bekende tegenwoordig alleen een hand? Of past hier beter een high-five? In Wallonië is een kus op de wang als begroeting heel gewoon.

Hoe rituelen ons dagelijks leven bepalen

Rituelen zijn zo oud als de mens zelf. En ze geven vorm aan zijn leven in alle denkbare situaties: aan tafel in het gezin, op het werk, op het voetbalveld, in de kerk, op recepties, in jongerencentra en bij rockconcerten. Dankzij rituelen weten we hoe we ons op een juiste wijze moeten gedragen. Het geeft ons een veilig en zeker gevoel. We komen rituelen dus tegen in alle geledingen van de maatschappij. Ze geven steun, creëren een eigen identiteit en vertrouwen, ze brengen verbondenheid en een veilig gevoel met zich mee. Ze kunnen echter ook afzonderen en aanzetten tot manipulatie. Het zijn communicatiecodes die ons gedrag in een maatschappij regelen: wie de codes kent, heeft ook macht.

Van ritueel tot routine, of omgekeerd

Vaak verworden rituelen in de dagelijkse sleur van het leven tot routine! Is tandenpoetsen bijvoorbeeld een ritueel? Of is het gewoon routine? En andersom kan een routinehandeling zomaar tot een ritueel uitgroeien als het een extra symbolische betekenis krijgt. Tandenpoetsen kan inderdaad een routine zijn. Maar als het de overgang weergeeft van dagactiviteit naar nachtrust, dan wordt het een ritueel.

Waarom rituelen zo belangrijk zijn

Lange tijd werden rituelen als achterhaald beschouwd, maar mensen hebben rituelen nodig. En vooral onze kinderen hebben ze nodig. Want ze bieden hen steun en houvast. Misschien kent u ook wel van die ouders die eigenlijk niets meer wilden weten van paaseieren kleuren en met Kerstmis naar de kerk gaan, tot de kinderen kwamen. Vele stellen grijpen zodra ze ouders zijn geworden, weer op oude gebruiken terug die ze eerder overboord had gegooid. Dus waarom Pasen of Kerstmis vieren?

Allemaal hebben we rituelen nodig

Het antwoord is simpel. Mensen hebben rituelen nodig. En kinderen hebben ze het meest nodig. Niet voor niets bedelen ze altijd weer om hetzelfde verhaaltje bij het slapen gaan of willen ze ´s ochtends met kietelen gewekt worden. Steeds terugkerende processen geven het leven structuur, schenken geborgenheid. Rituelen kunnen het leven van alledag met kinderen aanzienlijk vergemakkelijken. Want alles wat regelmatig terugkeert en volgens geijkte patronen verloopt, accepteren kinderen gemakkelijker. Zo laten zich ook gezinsregels en dagelijkse plichten met rituelen gemakkelijker aanleren.