Gespreksvaardigheden - voorbereiding op een gesprek

Het kan soms lastig zijn om een gesprek met iemand te hebben die een heftig of moeilijk verhaal verteld. Je kunt je dan afvragen wat je precies moet en kan vragen, hoe je die vraag het beste kan formuleren en hoe je de andere het gevoel kan geven dat je hem of haar begrijpt. In dit artikel wordt uitgelegd hoe je je op een gesprek kunt voorbereiden en wat je je van te voren moet bedenken. De vaardigheden uit onderstaand artikel worden vaak gebruikt door hulpverleners, bijvoorbeeld psychologen, maatschappelijk werkers, pedagogen, theologen en artsen.

Gesprekspartner

Allereerst is het belangrijk dat je je bewust bent van wie je als gesprekspartner voor je hebt zitten. Hoe zit hij of zij er bij en hoe voelt hij of zij zich? Het is belangrijk of iemand vrijwillig (om even zijn verhaal kwijt te kunnen) met je praat of dat hij verplicht met jou moet praten. Dit bepaald het hele gesprek. Als iemand zijn verhaal eigenlijk niet kwijt wil, dan krijg je heel andere antwoorden op je vragen dan als iemand heel graag zijn verhaal kwijt wil aan iemand. Het is belangrijk om je hier van bewust te zijn.
Het is ook goed om je af te vragen welke positie jij neemt in het gesprek. Ga je vooral luisteren naar de anderen? Of ga je ook je eigen verhaal vertellen? Is het de bedoeling dat de ander ook belangstelling heeft voor jou? Of houdt je jouw persoonlijke omstandigheden buiten het gesprek en draait het alleen maar om de ander?

Doel van het gesprek

Ook is het belangrijk om je bewust te zijn van het doel van het gesprek. Het is goed om je van te voren af te vragen wat je eigenlijk wil bereiken door te praten. Je kunt dan gericht gaan praten en je kunt aan het eind van het gesprek voor je zelf bedenken of je dit doel gehaald hebt en hoe je nu verder gaat handelen.
Er zijn verschillende doelen die je kunt stellen:

• Als je je gesprekspartner niet kent is het van belang dat je eerst een relatie met diegene opbouwt. Het is belangrijk dat je gesprekspartner zich veilig voelt en zich durft te uiten. Het is van belang dat je je gesprekspartner op zijn of haar gemak stelt.
• Een tweede doel kan zijn dat je het probleem eens rustig gaat verkennen. Als je dit graag wilt is het belangrijk dat je goed luistert en begrip toont. Jij als gesprekspartner krijgt dan als het goed is inzicht in het probleem/situatie van de ander, maar ook kan het voor de ander soms heel verhelderend zijn om alles eens rustig aan iemand anders te vertellen. Iemand kan zo zijn eigen situatie van een heel andere kant gaan bekijken.
• een ander doel kan zijn dat je gesprekspartner het overzicht in zijn of haar situatie/probleem niet meer heeft en dat hij graag eens met iemand zou willen praten om wat ordening aan te brengen. Voordat je iemand verder wil helpen is het belangrijk dat er eerst ordening komt in de problemen.
• Een ander doel kan zijn dat je de ander wil helpen een oplossing te vinden voor zijn probleem situatie. maar voordat dit het doel is komen vaak eerst één of meerdere van de voorgaande doelen aanbod. Het is belangrijk om bijvoorbeeld eerst te weten wat nou precies het probleem is voordat er al gelijk gekeken wordt naar een oplossing.

Eigenschappen

Volgens de bekende psycholoog Carl Rogers (1902-1987) zijn er drie kernbegrippen erg belangrijk bij het voeren van een professioneel (hulpverleners) gesprek:

Onvoorwaardelijke acceptatie

Dit houdt in dat de je een sfeer creëert waarin iemand het gevoel heeft zichzelf te mogen zijn. Het is de bedoeling dat je je gesprekspartner met al zijn goede en slechte gedachte, gevoelens en gedragingen accepteert zoals hij is. Het is de bedoeling dat je je gesprekspartner accepteert, dit betekent niet dat je het altijd eens moet zijn met je gesprekspartner, maar dat je hem in zijn waarde laat.

Echtheid

Rogers vind het belangrijk dat een hulpverlener (of een gesprekspartner) 'echt' is. Dit klinkt misschien een beetje vaag, maar Rogers bedoelt hiermee dat de hulpverlener echt en eerlijk is tegenover zichzelf. Hij bedoelt hiermee dat je de gedachten en gevoelens met betrekking tot je gesprekspartner mag toelaten en juist (!) niet hoeft wegstoppen. Je kunt je als gesprekspartner afvragen wat je met deze gevoelens moet en kan doen. Je mag laten merken wat er in je omgaat. Dit schept duidelijkheid voor je gesprekspartner.

Empathie

Met empathie wordt bedoelt dat je je in kunt leven in de situatie van de ander alsof je het eigen belevingen en ervaringen zijn. Ook is het belangrijk dat je dit ook daadwerkelijk laat merken aan de gesprekspartner. Dit kan door het te zeggen maar ook door een gebaar, lichaamshouding of een gezichtsuitdrukking. Empathie is belangrijk omdat je daarmee uitstraalt dat je iemand echt wil begrijpen en dat je hem niet veroordeeld maar dat het om de ander gaat, precies zoals hij is.