Werkgerelateerde stress is een probleem, jobdesign helpt

Eén op de drie zieke werknemers zit thuis vanwege te veel stress. Dit kost jaarlijks 1,5 miljard euro. Stress lijkt erbij te horen, maar chronische stress is slecht voor je gezondheid en kan op langere termijn ook voor allerlei lichamelijke klachten en problemen zorgen. Waarschijnlijk is stress verantwoordelijk voor een veel groter medisch kostenplaatje dan de genoemde 1,5 miljard. Het TNO (organisatie voor Toegepast Natuurwetenschappelijk Onderzoek) schat de totale maatschappelijke belasting door werkstress tussen de 4 en 5 miljard euro per jaar ligt. Jobdesign kan helpen om stress te verminderen.

Oorzaken van stress op het werk

Stress op het werk kan ontstaan door verschillende oorzaken:

• te hoge werkdruk (overwerken is normaal geworden, werk stapelt zich op, te moe voor sociale activiteiten)
• sociale problemen op het werk (pestende collega’s, narcistische baas, samenwerken met iemand die onopvallend de kantjes ervan afloopt)
• werkonzekerheid (banen zijn onzeker, men werkt op contractbasis en vaak is er onduidelijkheid en onzekerheid over de toekomst)
• onduidelijkheid en chaos (onduidelijke bedrijfsdoelen en slecht gecommuniceerde veranderingen, wat verwacht de werkgever nu eigenlijk van mij)
• niet kunnen voldoen aan de werkeisen (soms beschik je gewoon niet over de talenten, vaardigheden, kennis en competenties om je werk naar behoren uit te voeren).

Wat kan helpen om stress te reduceren?

Job design kan helpen om stress te reduceren en hierbij moet gedacht worden aan autonomie, variatie, feedback, bijscholing en coachen. Wat moet er gebeuren om dit te bewerkstelligen?

Autonomie

Autonomie is belangrijk. Iedereen heeft behoefte aan een bepaalde vorm van controle. De mogelijkheid om zelf je werk in te delen is belangrijk. Hoe meer er van bovenaf wordt opgelegd, hoe meer je als werknemer de controle kwijt raakt en hierdoor raak je op den duur gefrustreerd. Geef de werknemer dus de mogelijkheid tot autonomie.

Variatie

Afwisseling is nodig om werk interessant te houden. Wanneer werk heel saai en monotoon is, levert dit stress op. Een mix van meerdere eenvoudige taken kan al helpen om het werk leuker te maken en hierdoor vervelingsstress tegengaan, maar soms is het nodig om met de werknemer te kijken hoe hij zich kan ontwikkelen en doorgroeien naar een andere functie. Het is dus belangrijk om een vinger aan de pols te houden. Soms zijn relatief eenvoudige werkwijzigingen al voldoende om het plezier in het werk terug te brengen.

Het gesprek aangaan

Het is verstandig om met slecht functionerende werknemers het gesprek aan te gaan. Het kan zijn dat ze op een andere plaats in het bedrijf beter functioneren, of misschien hebben ze moeite met een bepaald aspect van hun werkzaamheden en kan een cursus helpen om beter aan de werkeisen te kunnen voldoen.

Feedback

Steun en positieve feedback zorgen niet alleen voor een gemotiveerde werknemer, maar zijn ook belangrijk om te voorkomen dat de werknemer gestrest raakt. De werknemer weet dan wat er van hem verwacht wordt en kan hier naar handelen. Door de terugkoppeling ervaart hij bewust zijn eigen competentie. Hierdoor wordt het voor de werknemer ook makkelijker om te groeien in zijn functie.

Een beetje stress is gezond

Een beetje stress helpt om te focussen en zorgt voor meer productiviteit, maar dit werkt alleen wanneer het werk afgehandeld kan worden tijdens de reguliere werktijden en wanneer de gezette targets realistisch zijn.

Hoe wordt er samengewerkt?

Gaat dit op een sociale manier waarbij men elkaar vertrouwt en risico’s deelt, of is er sprake van te veel stress en lopen de onderlinge irritaties hoog op? Wordt er onderling nog overlegd, geklaagd en over privézaken gesproken? Mooi, want dit hoort erbij. Wanneer dit niet meer gebeurt is dit voor de werkgever of manager een indicatie dat er iets mis is.

Een beetje stress is gezond en hebben we zelfs nodig om te kunnen functioneren. Aan de andere kant zit één op de drie werknemers thuis vanwege een teveel aan stress. Dit betekent dat overbelasting (te) vaak voorkomt.

Thuiswerken

Volgens onderzoek van Nicholas A. Bloom en James Liang aan de Stanford University in 2013 levert elke werknemer die geregeld thuiswerkt de werkgever € 1600,- per jaar meer op. Dit omdat de werknemer hierdoor productiever is, meer gemotiveerd en minder stressgevoelig. Dit laatste komt doordat hij tijdens het thuiswerken meer autonomie ervaart en voor zijn gevoel een betere balans tussen werk en privé krijgt. Vooral introverte, plichtbewuste werknemers varen wel bij thuiswerken. De positieve effecten van thuiswerken zijn het grootst wanneer de werknemer twee dagen in de week thuis kan werken en de andere drie dagen op kantoor doorbrengt. Ook het mogelijk maken en stimuleren van thuiswerken hoort dus bij jobdesign.

Een nadeel voor de werknemer is wel dat hij door thuiswerken minder in beeld is en dus minder snel promotie zal maken dan zijn collega die de dagen op kantoor slijt.

Jobdesign

Bij jobdesign moet het werk dus zodanig zijn ingedeeld dat dit leidt tot meer arbeidsvreugde voor de werknemer en hogere productiviteit voor de werkgever. Een win-winsituatie dus. Het is hierbij belangrijk dat de werknemer zijn werk als zinvol ervaart, zich verantwoordelijk voelt en over de vaardigheden en kennis beschikt die hij nodig heeft om zijn werk te kunnen uitvoeren.

Er moet sprake zijn van een stukje autonomie en terugkoppeling. Jobdesign is een continu proces, waarbij steeds gekeken moet worden naar het functioneren van de werknemer waar de manager dan op inspeelt.