Een bore-out: wat als je je verveelt op je werk?

Je hoort het veel tegenwoordig: verhalen over mensen die langdurig thuis zitten omdat ze een burn-out hebben. Lange tijd hebben ze te hard gewerkt en daarbij teveel stress gehad. Nu zijn ze lichamelijk en geestelijk opgebrand. Wat volgt is vaak een lange weg van herstel en soms komt iemand de gevolgen van de jarenlange overbelasting zelfs nooit helemaal te boven. Wat veel minder mensen weten, is dat het tegenovergestelde ook voorkomt. Mensen die overspannen raken omdat ze zich op hun werk letterlijk rot vervelen. Hun werk kent totaal geen uitdaging of ze hebben (veel) te weinig taken om een achturige werkdag mee door te komen. Zij kunnen last krijgen van een bore-out en hebben daarbij zelfs dezelfde symptomen als mensen met een burn-out.

Wat is een bore-out?

Wanneer je full-time werkt ben je een groot deel van de dag met je werk bezig. Wanneer je dit met veel plezier doet en elke keer weer verbaasd bent dat het 'al 16:00 uur is', zul je hier waarschijnlijk veel voldoening uithalen. Je hebt uitdagend werk dat je de tijd doet vergeten en staat niet dusdanig onder druk dat het stress geeft. Je haalt veel energie uit je werk en kan het nog wel jaren volhouden.

De andere kant komt helaas ook voor. Mensen die om de tien minuten op de klok kijken en zich afvragen of hij soms stilstaat. De wijzers lijken vooruit te kruipen, totdat het eindelijk vijf uur is en ze met goed fatsoen naar huis kunnen. Ze vervelen zich stierlijk en halen totaal geen voldoening uit hun werk, dat of te weinig is om een werkdag mee te vullen of te weinig uitdaging biedt. Wanneer je de hele dag rapporten moet kopiëren, archiefkaarten op alfabetische volgorde leggen of ander geestdodend werk moet doen, kan de verveling letterlijk toeslaan.

Dag in dag uit vervelen mensen zich stierlijk op hun werk, wat maakt dat ze hier geen voldoening meer in vinden. Ze voelen zich lamlendig en overbodig en kunnen er depressief van worden. Wanneer er niets aan gedaan wordt, kan het zijn dat ze er letterlijk overspannen van worden en thuis komen te zitten met dezelfde verschijnselen als hun collega's die een burn-out hebben!

Wat zijn de verschijnselen?

Mensen met een bore-out kunnen last hebben van de volgende verschijnselen:

• na een werkdag doodmoe zijn
• zich lamlendig voelen
• prikkelbaar en snel geïrriteerd zijn
• een gevoel van nutteloosheid
• erg gespannen zijn, onder stress staan
• geen interesse kunnen opbrengen voor hun sociale leven
• initiatiefloos worden
• twijfelen aan eigen capaciteiten en mogelijkheden
• geen zelfvertrouwen meer hebben
• depressiviteit

Veel mensen met een bore-out zitten psychisch slecht in hun vel en krijgen hierdoor, net als hun collega's met een burn-out vaak ook allerlei lichamelijke klachten, zoals:

• slapeloosheid
• hoofdpijn
• hyperventilatie
• pijn in de hartstreek
• spier- en gewrichtspijn
• obesitas of suikerziekte, door bijvoorbeeld eten uit verveling of weinig lichamelijke activiteit.

Wat mensen met een bore-out doen om hun probleem te maskeren

Omdat veel mensen een stukje voldoening halen uit hun dagelijks werk, is het belangrijk dat ze tijdens dit werk taken krijgen, die uitdaging bieden. Veel mensen houden ervan als ze er moeite voor moeten doen, hun taak tot een goed einde te brengen. Het geeft ze een goed gevoel, in hun werk te kunnen groeien en de klant een stukje expertise te kunnen bieden. Of je nu gastvrouw bent, hovenier, psycholoog of medewerker bij een bank, iedereen wil dat zijn werk 'er toe doet'. Je wilt op je werk graag het eerder geleerde in de praktijk brengen en daaraan graag je eigen inbreng toevoegen.

Soms gebeurt het dat iemand enthousiast begint in een functie, maar dat het beschikbare werk langzaamaan minder wordt. Totdat er niet genoeg taken overblijven om een achturige werkdag mee te vullen. Soms gebeurt het ook dat het mensen niet lukt, dat werk te vinden dat bij hun capaciteiten past. Omdat 'er toch brood op de plank moet komen', en er geen passend werk is binnen hun eigen branche, accepteren ze een baan die onder hun mogelijkheden ligt. Het werk is eenvoudig en saai, biedt te weinig uitdaging en is ook nog eens niet leuk. Ook in ons werk willen we onszelf kunnen overtreffen. We willen blij kunnen zijn met het werk dat we verricht hebben. Trots omdat we onszelf hebben uitgedaagd en het voor elkaar hebben gekregen. In ons werk willen we onszelf kunnen ontplooien. Wanneer dit werk echter saai, te makkelijk, geestdodend is, en daarbij nog een groot deel van de dag in beslag neemt, slaat de verveling toe en is zelfontplooiing niet echt mogelijk.

De meeste, zo niet alle mensen, die zich op hun werk vervelen, lopen hiermee niet te koop. Mensen schamen zich er toch voor. Bovendien rust er een taboe op. In een werkomgeving waarin iedereen hard aan het werk is, ga jij niet vertellen dat je eigenlijk niets te doen hebt. Mensen die zich vervelen proberen voor de buitenwereld vaak te doen alsof ze het druk hebben. Dit doen ze door:

Uitstelgedrag

Soms zijn taken zo saai, dat mensen zich er niet toe kunnen zetten om hard aan de slag te gaan. Vaak ligt er ook geen druk op de werkzaamheden, waardoor het niet uitmaakt of ze aan het eind van de dag veel of weinig klaar hebben. Op kantoren waar weinig te doen is, kan bijvoorbeeld een archiefklus worden opgestart (dingen op volgorde leggen), op momenten dat er te weinig werk is. De archiefklus is dan groot en saai en het is niet erg als hij over twee jaar pas klaar is.

De betreffende medewerker doet of hij druk aan het werk is en gaat achter zijn computer zitten om privédingen te doen. Zijn mail checken, iets bestellen op Marktplaats, vrijwilligers voor de zwemwedstrijd regelen enz. Wanneer er een nieuwe, eveneens saaie taak komt, kan hij zeggen dat hij het eerste werk nog niet klaar heeft. Aan het eind van de dag voelt hij zich doorgaans doodmoe en schuldig omdat hij voor zijn gevoel weinig gedaan heeft en dat wat hij gedaan heeft, zonder enige toewijding heeft afgeraffeld.

Werk uitsmeren over de dag

Wanneer een werknemer ziet dat hij te weinig werk heeft, kan hij ervoor kiezen dit in een langzaam tempo te doen. Hij zorgt dat hij er de hele dag mee bezig is en doet tussendoor andere dingen, vaak privé (zijn eigen mail checken, iets bestellen op internet). Door het werk langzamer te doen of uit te stellen, weet een medewerker wat hij heeft en voorkomt hij dat er wellicht weer een nieuwe, nog saaiere taak op zijn pad komt.

Doen alsof je het druk hebt

Veel werknemers die zich vervelen, schamen zich hiervoor. Ze willen niet dat anderen zien hoe weinig ze feitelijk te doen hebben, dus doen ze net alsof het wel druk hebben. Deze mensen blijven net als hun (drukke) collega's langer zitten dan nodig en geven anderen het idee dat ze regelmatig overwerken.

Funest voor je zelfvertrouwen

Waar mensen met een burn-out hun grenzen te lang verlegd hebben, totdat de rek eruit was, zijn mensen met een bore-out te lang in hun comfortzone blijven zitten. Veel mensen met een bore-out vinden het eng, op een baan te solliciteren die meer aansluit bij hun mogelijkheden. Nu weten ze immers wat ze hebben; ze hebben een vaste baan en verdienen maandelijks hun salaris. Wie zegt hun dat ze dat elders weer vinden, of erger: zouden ze moeilijker werk wel aankunnen?

Jezelf jarenlang vervelen op een werkplek, die weinig uitdaging biedt, is namelijk funest voor je zelfvertrouwen. Wanneer je een uitdagende baan hebt, verleg je je grenzen en ontdek je dat je soms tot meer in staat bent, dan je ooit van jezelf had kunnen denken. In een saaie, geestdodende baan werkt dit precies andersom. Je voelt je dom en lui, omdat je weet dat je de 'kantjes ervan af' loopt. Je bewijst door het uitstelgedrag immers dagelijks aan jezelf dat je zelfs het meest simpele werk niet gedaan kunt krijgen. Je gaat je waardeloos voelen en overbodig. Solliciteren is geen optie. Je verwacht immers dat geen werkgever jou aanneemt. Wanneer je jezelf onzeker voelt, denk je immers niet geweldig over jezelf.

Het patroon doorbreken

Veel mensen met een bore-out blijven jarenlang vastzitten in hun ongezonde werksituatie. Ze worden steeds ongelukkiger en uiteindelijk zelfs depressief. Wanneer ze in therapie gaan, zullen ze doorgaans niet meteen vertellen hoezeer ze zich op hun werk vervelen. Mensen met een bore-out hebben toch het gevoel gefaald te hebben en durven hun probleem vaak niet bespreekbaar te maken. Zeker niet met hun baas.

Dat is nu juist wat ze wel zouden moeten doen. Wanneer er te weinig werk is, is de baas de eerste die dat zou moeten weten. Je kunt hem vragen of hij meer (uitdagend) werk voor je heeft. Hem eerlijk vertellen dat je eigenlijk niet weet hoe je je dag moet invullen. De kans bestaat natuurlijk dat er echt te weinig werk is en dat alleen de geestdodende klussen overblijven, maar belangrijk is dan dat dingen wel bespreekbaar blijven, zodat je baas ook weet dat je afstompt van je huidige werk. Verder kun je ook zelf stappen ondernemen om het probleem aan te pakken.

• Ga werken aan je zelfvertrouwen: Ga in therapie of volg een cursus om je zelfvertrouwen weer wat op te krikken.
• Ga naast je werk, dingen ondernemen die je leuk vindt: probeer een stukje voldoening te vinden in de dingen die je leuk vindt. Ga sporten na werktijd, of word lid van een kerkkoor. Misschien kun je samen met vriendinnen een leesclubje oprichten of andere dingen doen, waarbij je je hersens kunt gebruiken. Dit kan voor een ieder verschillend zijn.
• Maak je op een andere manier nuttig voor de samenleving: ga iets voor een ander doen. Koken in een asielzoekerscentrum of wandelen met mensen, die nooit meer buiten komen. Wanneer je het gevoel hebt iets voor een ander te kunnen betekenen, voel je jezelf ook beter.
• Behoort een andere baan tot de mogelijkheden? Misschien is het tijd om van functie te wisselen en werk te zoeken dat meer uitdaging biedt.
• Verwen jezelf soms met een etentje, een mooi boek of een dagje sauna. Deze dingen geven positieve energie.

Misschien is het voor iemand met een bore-out niet altijd mogelijk zijn werksituatie te veranderen. Iemand kan bijvoorbeeld, ondanks een goede intelligentie te weinig geschoold zijn voor de wat meer uitdagende banen. Hij kan dan alsnog een opleiding doen of proberen een depressie voor te blijven door bovenstaande mogelijkheden te onderzoeken.

Conclusie

Maar liefst 15% van de beroepsbevolking heeft te maken met verveling op het werk. Hoewel een bore-out mogelijk net zo vaak voorkomt als een burn-out, is er bij het grote publiek veel minder over bekend. Toch kunnen de gevolgen van een bore-out net zo heftig zijn als bij een burn-out.

Het verschil is dat de burn-out als een ziektebeeld wordt gezien en er ook allerlei behandelingen voorhanden zijn. Een bore-out wordt niet als zodanig beschreven. Een behandeling is er niet, al bieden de gangbare therapieën, zoals een behandeling tegen depressiviteit of het opkrikken van het zelfvertrouwen, vaak wel soelaas. Een stukje openheid blijft onontbeerlijk. Immers door het bespreekbaar te maken, kan er mogelijk naar een oplossing worden gezocht voor de werknemer die zich op zijn/haar werk, stierlijk verveelt.