Als je verkracht bent: ervaringsverhalen van vrouwen

Wat betekent het voor vrouwen om een verkrachting te hebben meegemaakt? In Nederland worden naar schatting jaarlijks ongeveer 41000 zedenmisdrijven gepleegd, waaronder verkrachting. Slechts 3 procent hiervan leidt tot aangifte. In dit artikel worden de ervaringen van verkrachte vrouwen belicht, hun eigen gedachten, gevoelens en (re)acties.

Directe reacties: gevoelens

Verbazing en verwarring

Veel vrouwen beschrijven als hun eerste gevoelens na de verkrachting verbazing en verwarring. De meeste vrouwen uit deze studie, zijn door iemand verkracht die ze kenden. Ze verwachtten dat natuurlijk absoluut niet van die persoon. Ze waren verbaasd over het feit dat het gebeurd was en verward door het gebeurde. Toch voelden ze zich vaak nog relatief rustig. Sommige vrouwen beschreven dit als een soort verlamming: ze probeerden te bevatten wat er gebeurd was, maar het drong nog niet door. Nadenken was onmogelijk, dus ze beseften niet wat er aan de hand was. Sommigen gaven aan dat ze voelden dat het een slechte gebeurtenis was, maar dat ze nog niet meteen konden benoemen waarom het slecht was.

Chaos

Enige momenten na deze totale verwarring en verbazing, sloeg de relatieve rust meestal om in complete chaos. De vrouwen beschreven dat ze, op het moment dat ze weer enigszins na konden denken, in paniek raakten. Allerlei gevoelens en gedachten tuimelden over elkaar heen. Bij sommige vrouwen duurde het enkele minuten tot uren voordat dat gebeurde, anderen voelden deze chaos vrijwel meteen na de verkrachting. Enkele gevoelens die in deze chaotische toestand naar voren kwamen en die sommige vrouwen achteraf nog konden benoemen, waren schok, walging en het gevoel vernederd te zijn. Velen voelden zich verslagen, ze hadden niets meer onder controle.

Vies gevoel

Ook geven veel vrouwen aan dat ze zich onmiddellijk nadat ze verkracht of aangerand waren, verschrikkelijk vies voelden. Ze walgden niet alleen van de daad, maar ook van hun eigen lichaam. Hij had eraan gezeten en had het gebruikt. Ze voelden zich besmet, geschonden of aangetast.

Schaamte

Tot slot hebben veel vrouwen direct een gevoel van schaamte. Geen van hen wist precies waarom ze dat meteen had gevoeld. Ze vonden het logischer als ze pas later dat gevoel zouden hebben gekregen, als ze overal over nagedacht hadden of het verhaal aan andere mensen hadden verteld. Toch benadrukten enkele vrouwen dat dit niet zo was, ook al konden ze nu alleen maar terugkijken op de gebeurtenissen.




Al deze gevoelens zorgden ervoor dat de vrouwen die net een verkrachting hadden meegemaakt zich niet normaal voelden. Voor mijn informanten waren normale gevoelens rustig en evenwichtig. Normale gevoelens horen niet extreem positief of negatief te zijn. De gevoelens die de meeste vrouwen onmiddellijk na hun verkrachting hadden, beoordeelden ze wel als extreem negatief. Ze voelden zich ronduit slecht.

Directe reacties: gedachten

Uit enkele bovenstaande citaten bleek al dat veel vrouwen zich net na een verkrachting of aanranding in eerste instantie geen raad wisten met zichzelf en de situatie. Allerlei gevoelens overweldigden hen. Met deze eerste gevoelens gingen al snel enkele gedachten gepaard. De eerste gedachten die veel vrouwen beschreven, waren vragen die ze zichzelf stelden: wat is dit? Wat is er gebeurd? Wat moet ik hiermee? Vragen waar ze niet direct antwoord op wisten. Op deze eerste gedachten volgde dus vaak de paniekaanval.

Wat is normaal?

Als de eerste paniek, na enkele minuten of uren, een beetje was weggeëbd, begonnen andere gedachten langzaam vorm te krijgen. Bij veel vrouwen hadden deze gedachten betrekking op wat normaal was. Zij beschreven dat ze weer uit de paniektoestand kwamen door zichzelf streng toe te spreken en zichzelf in te prenten dat ze normaal moesten doen. Ze voelden zich echter niet normaal. Sommigen hadden in eerste instantie het idee dat ze zich aanstelden. Eén vrouw, die verkracht is door haar toenmalige vriend, dacht dat zij overdreef. Iedereen had seks met hun partner, dus het was eigenlijk helemaal niet vreemd dat haar vriend dat ook wilde. Haar gevoel vertelde haar dat het niet normaal was, maar haar verstand weigerde aanvankelijk om dat aan te nemen. Dus wilde ze tegenover andere mensen zo normaal mogelijk overkomen. Als zij al het idee had dat ze overdreef, zouden andere mensen dat ook wel denken. Veel andere vrouwen gaven ook aan dat één van hun belangrijkste gedachten vlak na de verkrachting neerkwam op: hoe kan ik anderen overtuigen dat ik normaal ben en dat alles goed gaat? Ze beseften dat ze op een gegeven moment weer mensen onder ogen moesten komen. Daar bereidden ze zich ook vaak bewust op voor, juist omdat ze normaal wilden overkomen.

Wat heb ik gedaan?

Verdere gedachten die zich opdrongen in de eerste momenten na de verkrachting waren vragen als: wat heb ik verkeerd gedaan? Heb ik aanleiding gegeven? Heb ik hem een verkeerd idee gegeven? Vragen als deze leidden naar een andere vraag, die velen zich ook stelden: wat zullen anderen ervan denken? Het ging dan niet om willekeurige anderen, maar vooral om personen die een belangrijke plaats innemen in hun levens. Als zij nu ook zouden vinden dat het haar schuld was... De meeste vrouwen hebben er dan ook een poosje over nagedacht voordat ze aan iemand vertelden dat ze verkracht waren. Aanvankelijk wilden ze het gebeurde zoveel mogelijk verbergen. Verschillende vrouwen konden geen reden geven waarom zij dat toen wilden. Ze hadden het automatisch zoveel mogelijk verborgen gehouden.

Directe reacties: acties

Niet gillen!

Welke actie vrouwen het eerst ondernamen, nadat ze waren verkracht of aangerand, hing af van de situatie waar ze zich in bevonden. Veel vrouwen zeiden bijvoorbeeld dat ze de neiging hadden om te gaan schreeuwen en gillen. Niet alle vrouwen hebben dat ook daadwerkelijk gedaan, aangezien in sommige gevallen “de situatie dit niet toeliet” (Saskia). Zo waren er vrouwen die zich in een omgeving bevonden waar veel mensen bij elkaar waren, zoals op het werk, in een zwembad of op een feest, zoals Manon:


Uit dit citaat en uit andere interviews blijkt dat een eerste reactie van veel vrouwen was om hun gevoelens zoveel mogelijk te verbergen door bijvoorbeeld de neiging om te gillen te onderdrukken. Ze probeerden dus om ze niet te uiten in acties, of dit in ieder geval niet te doen als anderen er iets van konden merken.

Andere vrouwen hebben wel “toegegeven aan de drang om te schreeuwen” (Manon). Dit was meestal in situaties waar geen andere mensen aanwezig waren, zoals ’s avonds laat op straat of in een verlaten bos. Ook zijn er vrouwen die hun geschreeuw ‘bewaard’ hebben totdat ze alleen thuis waren. Ze konden hun gevoelens onderdrukken totdat er niemand meer in de buurt was.
De meeste vrouwen huilden op een gegeven moment ook om hun verkrachting. Voor sommige vrouwen was dit één van de eerste reacties. Meestal probeerden ze dit wel zo veel mogelijk te verbergen. Vrouwen beschreven hoe ze zichzelf opsloten in de WC of de badkamer om vrijuit te kunnen huilen. Ze wilden nog niet geconfronteerd worden met mensen die zouden vragen waarom ze zo overstuur waren. Meestal konden ze dit voor zichzelf nog niet eens beschrijven. Andere vrouwen sloten zich niet op, maar probeerden hun tranen op een andere manier te verbergen. Ze kropen bijvoorbeeld zoveel mogelijk weg in een handdoek of onder een deken. Ze wilden hun tranen bedwingen en hun (aangetaste) lichaam voor iedereen verbergen. Dit deden sommige vrouwen ook als ze in een situatie waren waarin ze niet te lang bij een groep mensen weg konden blijven zonder argwaan te wekken, zoals Lieke die verkracht is tijdens een zwemuitje van de scouting.

Wegwezen

De meeste vrouwen wilden zo snel mogelijk weg uit de omgeving waar ze verkracht waren. Ze wilden naar huis, naar een vertrouwde omgeving, waar ze in alle rust konden nadenken over hetgeen ze hadden meegemaakt en hoe ze daarmee om moesten gaan. Voor enkele vrouwen was de omgeving waar ze verkracht waren echter al hun meest vertrouwde omgeving, namelijk hun huis. Sommige vrouwen wilden hier ook zo snel mogelijk weg. Ze zijn naar een goede vriendin of naar hun ouders gegaan. Anderen bleven wel thuis, omdat ze alles zoveel mogelijk normaal wilden houden. Ze wilden niet opeens bij iemand op de stoep staan, omdat ze dan waarschijnlijk hun gevoelens niet meer in bedwang konden houden.

Schoonmaken

Eén van de eerste acties die alle vrouwen bewust ondernamen nadat ze verkracht of aangerand waren, was douchen. Alle geïnterviewde vrouwen zeiden dat ze zich na die ervaring ontzettend vies voelden. Sommige vrouwen legden de nadruk op vuil wat zich op hun lichaam bevond, zoals sperma van de verkrachter, zijn vette vingerafdrukken, zijn zweet en in sommige gevallen straatvuil en modder. Dit vuil was op zich redelijk makkelijk te verwijderen onder de douche. Helaas was het vieze gevoel niet zo snel verdwenen. De douche duurde daarom meestal zeer lang (3 tot 4 uur). De meeste vrouwen gaven aan dat ze zich de eerste ogenblikken na deze douche weer redelijk schoon voelden. Op het moment dat ze echter na gingen denken over wat er gebeurd was, voelden ze zich alweer vies.

Directe reacties: lichamelijke reacties

Veel vrouwen reageerden ook lichamelijk op de verkrachting. Eén van die reacties werd door verschillende vrouwen ook als een soort reiniging gezien: ze moesten overgeven.



Andere lichamelijke reacties die veel vrouwen beschreven, waren buikpijn, misselijkheid en inwendige pijn die zij aan kneuzingen toeschreven. Deze lichamelijke reacties hielpen vaak om de verkrachting verborgen te houden. Veel vrouwen zeiden dat ze gewoon ziek waren. Zolang er geen zichtbare blauwe plekken waren, dachten zij dat anderen dit wel geloofden.

Latere reacties: gevoelens

Boosheid

Veel vrouwen gaven aan dat ze enkele dagen of weken nadat ze verkracht waren, woedend werden. Bij sommige vrouwen was deze woede in eerste instantie gericht op de verkrachter. Hij had zich aan hen vergrepen, hen bevuild. Hij was schuldig aan alle nare gevolgen die de verkrachting had. Sommige van hen wilden graag wraak op hem nemen. Geen van de geïnterviewde vrouwen heeft dit ook daadwerkelijk gedaan. Als ze er over nadachten, wilden ze meestal liever niets meer met hem te maken hebben. De meeste vrouwen voelden een grote afkeer van hun verkrachter en in sommige gevallen van alle mannen. Soms zeiden ze zelfs dat ze hun verkrachter of mannen in het algemeen haatten.




Andere vrouwen waren eerder kwaad op zichzelf, omdat ze zich in een situatie hadden begeven waarin ze verkracht konden worden. Ze voelden zich schuldig, omdat ze het niet hadden (kunnen) voorkomen. Ze dachten dat ze iets doms hadden gedaan. Er waren veel vrouwen die zich hierdoor schaamden voor de verkrachting, voor het feit dat zij dat hadden meegemaakt. Deze schaamte bleef vaak gedurende een lange periode één van de hoofdgevoelens. Vaak hing deze samen met het gevoel vies, afgelikt en/ of gebruikt te zijn. Deze gevoelens bleven bij de meeste vrouwen lang aanwezig.

Schaamte en angst

Schaamte was ook één van de redenen waarom veel vrouwen het gebeurde aanvankelijk zoveel mogelijk verzwegen. Zij schaamden zich voor hun “vieze lijf” en voor het feit dat de verkrachter “intiem” met hen geweest was. Zij schaamden zich voor het hebben van “seks met een vreemde”. Verder hadden ze het gevoel dat anderen nooit zouden kunnen begrijpen hoe zij in die situatie terecht hadden kunnen komen en hoe zij zich daardoor voelden. Zelf wisten ze vaak niet zeker welke rol zij gespeeld hadden in de verkrachtingssituatie. Ze waren bang dat andere mensen hun onmiddellijk de schuld zouden geven van de verkrachting.

Naast deze angst voor onbegrip van andere mensen, ontstonden bij de meeste vrouwen na hun verkrachting nog andere angsten. Veel vrouwen gaven aan dat ze banger waren geworden voor mensen, mannen in het bijzonder. Dit werd, volgens hen, wel veroorzaakt door de verkrachting, maar het wil niet zeggen dat ze per se bang waren om nog een keer verkracht te worden. Het lag er meer aan dat ze niet meer wisten wie ze wel en niet konden vertrouwen. In de meeste gevallen werden ze verkracht door een bekende, iemand die ze voordat dat gebeurde, wel vertrouwden. Daarna dachten ze dus dat ze geen mensenkennis hadden of dat ze situaties per definitie verkeerd in zouden schatten. Ze verloren hun zelfvertrouwen, omdat zij zichzelf niet hadden kunnen beschermen. En als je jezelf al niet vertrouwt, wie kun je dan nog vertrouwen in deze geïndividualiseerde samenleving?
Daarnaast waren veel vrouwen ook bang om na te denken. Vooral in de eerste paar maanden na de verkrachting wilden zij nog niet nadenken over wat er precies met ze gebeurd was en vooral niet over wat voor invloed dit op hen en hun omgeving zou kunnen hebben. Ze waren bang dat hierover nadenken te grote spanningen zou veroorzaken en dat ze “in zouden storten”.


Een andere angst die veel vrouwen enige tijd bezighield, was die voor zwangerschap of geslachtsziekten. Ook AIDS was een bron van angst, al ‘wisten’ de meeste vrouwen dat de kans daarop erg klein was. Het angstige gevoel werd niet verholpen door deze wetenschap. Deze angst kon echter wel relatief snel verholpen worden door middel van een test. De meeste vrouwen hebben zich dan ook zo snel mogelijk na de verkrachting laten testen, om van die onzekerheid af te zijn.

Verder zeiden sommige vrouwen dat ze bang geworden waren voor allerlei ‘kleine’ dingen, zoals boodschappen doen, de kinderen van school halen, alleen thuis zijn of mensen ontvangen. Ze waren aanvankelijk vooral bang voor de reacties van andere mensen. Veel vrouwen zeiden dat ze het gevoel hadden dat iedereen “het” wist. Ze durfden geen mensen meer onder ogen te komen. Na verloop van tijd werd deze angst permanent. De vrouwen hadden hun eigen ideeën gevormd over wat anderen waarschijnlijk van ze zouden denken, zelfs als het niet reëel was dat bepaalde mensen iets over de verkrachting wisten. Deze ideeën baseerden zij op denkbeelden die zij zelf hadden (gehad) met betrekking tot verkrachting. Ze gingen ervan uit dat anderen op basis hiervan over ze zouden oordelen.

Persoonlijke groei

Sommige vrouwen benadrukten juist dat de gevoelens die zij op termijn hadden als gevolg van hun verkrachting, niet allemaal negatief waren. Zij gaven aan dat ze zich tegenwoordig sterker voelden dan vroeger. Ze hadden het gevoel dat ze volwassener en bewuster van zichzelf en de wereld waren geworden. Dit was weliswaar onder dwang van de verkrachter in plaats van op hun eigen tempo, maar het uiteindelijke resultaat was voor hen positief.

Latere reacties: gedachten

Deed ik iets fout?

Er zijn vrouwen die achteraf het idee hadden dat ze niet genoeg hun best hadden gedaan om de verkrachter van zich af te weren. Of ze dachten dat ze misschien toch aanleiding hadden gegeven of dat ze hun motieven van tevoren niet duidelijk genoeg hadden gemaakt. Vragen die de meeste vrouwen zich stelden, waren “wat heb ik fout gedaan?” en “was het mijn schuld?”. Gedachten hierover en gevoelens hierbij mengden zich natuurlijk. Verschillende vrouwen maakten duidelijk dat ze nooit echt hebben gedacht dat het hun schuld was. Toch bleek uit veel verhalen dat ze wel last hadden gehad van schuldgevoelens.

Wat was zijn doel?

De meeste vrouwen vroegen zich op een gegeven moment ook af waarom zij verkracht waren. Ze vroegen zich af of de verkrachter per se hen wilde hebben, of dat hij met iedere vrouw genoegen zou hebben genomen en zij toevallig op het verkeerde moment in de buurt waren. Ze zochten dus naar de redenen van de verkrachter. Veel vrouwen gaven aan dat dit een onbevredigend proces was, want “je komt er nooit uit” (Saskia). Het ene moment waren ze er van overtuigd dat het speciaal om hen ging, het volgende moment dat hij gewoon een vrouw wilde hebben. Beide gedachten hebben hun nadelen. In het eerste geval bestaat de kans dat de man het nog een keer bij dezelfde vrouw zal proberen. Het ging tenslotte om haar. Dit is een beangstigende gedachte. Maar als het niet speciaal om hen ging, was het misschien mogelijk geweest om het te vermijden. Dan kan het zijn dat je inderdaad op het verkeerde moment daar was. Dan had je daar niet moeten zijn. Ook deze gedachte is niet bevredigend, want dan kun je je schuldig gaan voelen.

Wat vinden andere mensen?

Ook hielden veel vrouwen zich op een gegeven moment bezig met de vraag wat andere mensen ervan zouden vinden. Dit hing samen met de verklaringen die ze bedachten voor de verkrachting. Sommige vrouwen zeiden dat ze op een gegeven moment dachten dat het hun schuld was dat ze verkracht waren. Ze twijfelden aan hun eigen capaciteiten. Misschien waren ze wel heel dom. Ze waren in zijn verhaaltje getrapt, ze hadden aanleiding gegeven zonder dat ze dat doorhadden of ze hadden niet op tijd doorgehad dat de situatie gevaarlijk werd. Achteraf konden de meeste vrouwen zo vertellen wat ze op een bepaald moment hadden moeten doen. Misschien was het wel heel dom dat ze dat niet hadden gedaan. Anderen zouden dat dan ook wel vinden.
Andere vrouwen ervoeren dit andersom. Zij voelden zich aanvankelijk niet schuldig, tot ze gingen bedenken hoe het verhaal op andere mensen over zou komen. Daardoor gaven sommige van hen zichzelf uiteindelijk toch nog (gedeeltelijk) de schuld.

Wat is normaal?

Veel vrouwen gaven aan dat ze aanvankelijk niet goed wisten wat ze moesten voelen. Ze zeiden dat ze aanvankelijk geen idee hadden wat een normale reactie was op seksueel misbruik, omdat ze daar zo weinig over hoorden. Waarschijnlijk ervoeren zij hierdoor de vele tegenstrijdige gevoelens, chaos en paniek. Sommige vrouwen losten dit op door boeken over seksueel misbruik en de verwerking daarvan te lezen. Achteraf zeiden ze dat ze zich daar goed in konden herkennen. De gevoelens die daarin waren beschreven, de ‘normale’ gevoelens na verkrachting, waren op hen van toepassing.



Aanvankelijk vertelden veel vrouwen zichzelf dat er niets ergs gebeurd was. Het was een kleine gebeurtenis (het duurde tenslotte meestal maar een paar minuten), die weinig tot geen invloed op hun leven zou hebben. De vrouwen relativeerden de gebeurtenis met gedachten en uitspraken als “het leven gaat door” en “er zijn ergere dingen in de wereld”. Toch hebben al deze vrouwen om de één of andere reden op een gegeven moment professionele hulp gezocht. Sommige vrouwen hebben dit relatief ‘snel’ gedaan, anderen wachtten er jaren mee. Opvallend genoeg hebben zowel de snelle hulpzoekers als de lange wachters dezelfde argumenten om wel of juist geen hulp te zoeken. Ze werkten beiden uit een soort verzet tegen hun verkrachter. Hij mocht ze “er niet onder krijgen” (Marja). Ze wilden hun leven “niet laten verpesten door één zo’n vies mannetje” (Manon). Sommigen vonden dit een reden om wel hulp te zoeken, want “daarmee kom je er het eerste vanaf” (Manon). Anderen zagen professionele hulp juist als een bevestiging dat ze te zwak waren om hun eigen problemen op te lossen, dus wachtten ze er zo lang mogelijk mee.

Latere reacties: acties

In therapie

De vrouwen uit dit onderzoek hebben op een bepaald moment professionele hulp gezocht. Veel van hen gaven aan dat ze dat vooral onder druk van “de buitenwereld” hadden gedaan. Mensen in hun omgeving zeiden tegen ze dat ze hulp nodig hadden. Soms werd dit direct tegen ze gezegd, soms via een omweg, door bijvoorbeeld folders van hulpverlenende instanties te laten slingeren. Een aantal vrouwen wilde zelf graag professionele hulp.Toch hebben de meeste van deze vrouwen nog lang gewacht voordat ze de stap naar de hulpverlening ook daadwerkelijk zetten. Zij gaven aan dat ze niet wisten hoe ze het aan moesten pakken. Ze wilden niet dat “iedereen meteen wist dat je niet meer helemaal lekker bent” (Brigitte), maar wisten niet hoe ze het voor hun omgeving verborgen konden houden. Bovendien bleek het voor veel vrouwen moeilijk om de juiste instantie te vinden. Uiteindelijk is dit laatste bij iedereen van deze groep dus wel gelukt.

Het is echter niemand gelukt om het bezoek aan de psycholoog verborgen te houden. Enkele vrouwen zijn uiteindelijk toch nog op aanraden van vrienden of familie bij de hulpverlening terecht gekomen. Ze hebben net zo lang gewacht tot iemand ze onder druk zette om te gaan. Wel grepen ze dan meteen hun “kans”. Anderen hebben op een gegeven moment besloten om het toch in het geheim te proberen. Het werd hen al snel duidelijk dat dat niet ging. Als ze een- of tweemaal per week een afspraak hadden, merkten mensen dat. Collega’s vroegen zich af waar ze toch steeds, vaak onder of vlak na werktijd, naar toe gingen en partners wilden graag weten waar ze waren. Bovendien vonden veel vrouwen het moeilijk om niet te praten over de bezoeken aan de psycholoog. Als ze “vorderingen” maakten, wilden ze dat kunnen delen met vrienden of familie.

Veel vrouwen vertelden dat ze, voordat ze professionele hulp kregen, andere manieren hadden om te “overleven”. Hierboven bleek al dat veel vrouwen op een gegeven ogenblik kwaad werden op hun verkrachter of in sommige gevallen op zichzelf. De meeste vrouwen hadden aanvankelijk niets met die woede gedaan. Volgens veel van hen kwam dat doordat ze nooit hadden geleerd om met woede om te gaan. Ze hadden geleerd om het te onderdrukken. Ze wisten niet dat ze kwaad waren. Pas tijdens hun gesprekken met de psycholoog beseften ze dat ze eigenlijk woedend waren op hun verkrachter, op mannen en/ of op zichzelf.


Verschillende vrouwen zeiden dat ze er door therapie achter kwamen dat ze woedend waren en hoe ze die woede kanaliseerden. Zo waren er vrouwen die zich na hun verkrachting terugtrokken. Ze wilden zo min mogelijk andere mensen zien, want ‘andere mensen’ hadden hen iets vreselijks aangedaan. Vooral als de verkrachter een bekende was, was het voor veel vrouwen moeilijk om mensen nog te vertrouwen. Zij waren kwaad op en bang voor de gehele mensheid, want hun vertrouwen was geschonden en hun gevoel van veiligheid was hen ontnomen. Ze wilden dus niets meer te maken hebben met mensen. Veel vrouwen vertelden dat ze zich heel eenzaam voelden in deze periode. Ze wilden aan de ene kant heel graag meer contact, maar konden zich er niet toe zetten om hun oude vrienden weer op te zoeken. Ze waren bang voor de reacties die ze zouden krijgen als ze na een paar maanden pas weer iets zouden laten horen, zonder dat ze daar een duidelijke reden voor konden (of wilden) geven.

Zelfverdediging

Een andere manier waarop vrouwen hun woede afreageerden, was door zich in te schrijven voor een cursus zelfverdediging. Dan konden ze één of tweemaal per week alle agressie “van zich af sporten” (Mira). Veel van hen stelden zich voor dat de mat die ze moesten schoppen, de man was die ze aangevallen had.



Voor Mira was de cursus zelfverdediging geen middel om een volgende aanval te voorkomen. Zij zei dat ze niet echt bang was om nog een keer verkracht te worden. Het was meer bedoeld om woede af te reageren. Andere vrouwen waren echter wel bang voor alle mannen en voor de dingen die zij zouden kunnen gaan doen in de toekomst. Dat was voor hen de reden om zelfverdediging te leren. Het was dus eigenlijk een manier om hun angst aan banden te leggen.

De angst omzeilen

Sommige vrouwen gaven aan dat hun angsten buitengewone proporties aannamen. Zij durfden niet meer naar buiten, waren bang in het donker, durfden niet meer alleen thuis te zijn en/ of ontweken alle mannen die ze zagen zoveel mogelijk. Veel vrouwen gaven ook aan dat ze dit zoveel mogelijk voor andere mensen verborgen wilden houden. Op een gegeven moment werd hen dit echter te veel. Ze merkten dat ze ontzettend beperkt werden in hun bewegingsvrijheid. Deze vrouwen wilden daarvoor een uitweg vinden. Zij hebben professionele hulp gezocht.

Om maar niet te hoeven denken aan wat er gebeurd was, hebben veel vrouwen zich in de ‘overlevingsperiode’ volledig op andere dingen gestort. Ze overlaadden zichzelf met werk en sport. Naast zelfverdediging, wat vaak nog wel te maken had met de verkrachting, zijn veel vrouwen actief gaan zwemmen, hardlopen of squashen.


Later wilden veel van hen juist wel bezig zijn met zichzelf. Ze zeiden dat ze hun gevoelens niet meer wilden negeren. Daarom zijn ze op zoek gegaan naar methoden om met hun “gevoelens in contact te komen” (Manon). Sommige vrouwen zijn begonnen met een yoga-cursus, anderen zochten het op een andere manier.


Anderen zijn extreem ‘gevaarlijk’ gaan leven. Alles wat ze vroeger verboden werd, deden ze nu . Ze zijn ’s avonds alleen uitgegaan, hebben met vreemde mannen gepraat in de kroeg of de discotheek en hebben veel drank en in sommige gevallen ook drugs gebruikt. Een reden die ze achteraf gaven voor dat gedrag was dat ze aan de ene kant het idee hadden dat er niets meer met ze kon gebeuren. Ze hadden niets meer te verliezen, want het ergste was al gebeurd. Aan de andere kant wilden ze hun angst onderdrukken met drank en/ of drugs of wilden ze juist ‘bewijzen’ dat ze niet banger waren geworden.

Na hun ‘overlevingsperiode’, die bij sommige vrouwen langer duurde dan bij andere, zijn deze vrouwen op zoek gegaan naar professionele hulp. Ze wilden hun ervaringen verwerken, maar hadden het idee dat ze dat niet alleen konden. Ook zijn vier van de twaalf geïnterviewde vrouwen verhuisd. Een vijfde heeft verhuisplannen. Deze vrouwen zijn allemaal in hun eigen huis verkracht en zij wilden, net als anderen, weg uit de omgeving waar ze verkracht waren. Zij noemden dit een essentieel onderdeel van hun verwerking.

De beste manier om een ervaring als deze te verwerken, was volgens de meeste vrouwen echter door erover te praten. Bijna alle vrouwen hebben het dan ook op een gegeven moment aan iemand verteld.

Latere reacties: lichamelijke en psychische reacties

Enkele vrouwen hebben last (gehad) van lichamelijke klachten die veroorzaakt werden door de verkrachting. Er waren vrouwen die me vertelden dat ze geslachtsziekten hadden opgelopen van hun verkrachter. Ook was er één vrouw zwanger geworden. Zij besloot, na lang nadenken, om een abortus te ondergaan. Ze wilde niet dat zij het kind verwijten zou maken omdat het voortgekomen was uit de verkrachting. Bovendien wilde ze haar familie niets vertellen over haar verkrachting. Als ze het kind wel had laten komen, had ze dit niet verborgen kunnen houden, of had ze erover moeten liegen.

Verder klaagden verschillende vrouwen over kwalen als voortdurende buikpijn, hoofdpijn of migraine, pijn bij het vrijen, slaapstoornissen en depressie. Vaak wilden ze hier eigenlijk niet over praten, soms zelfs niet met hun partner. Ze waren bang dat anderen zouden denken dat deze klachten veroorzaakt werden door spanning, dat het ‘tussen hun oren’ zat.

Ook waren er vrouwen die vertelden dat ze een hele poos last hadden gehad van flashbacks, het opnieuw meemaken van de verkrachting of aanranding. Ze zagen alles voor zich en voelden zich zoals ze zich toen ook voelden. Eén vrouw beschreef het als haar “meest heftige herinneringen ooit”. Toch vertelden ze ook hierover zo min mogelijk mensen. Ze beschouwden het aanvankelijk als “gek worden”. Pas op het moment dat ze erover lazen of hoorden, werd ze duidelijk dat het normaal was. Daarna hebben sommige vrouwen er wel over kunnen praten. Eén vrouw vertelde dat ze pas flashbacks kreeg vanaf het moment dat ze wekelijks naar een psycholoog ging. Deze vrouw had haar verteld dat het heel normaal was om alles op onverwachte momenten weer voor je te zien. Toen ze zei dat ze nog nooit een flashback gehad had, zei de psycholoog dat dat waarschijnlijk kwam doordat ze nog in de ontkennende fase zat. Ze had nog niet erkend dat er iets ergs met haar gebeurd was. Dit vond ze een vreemde opmerking, aangezien ze wel uit vrije wil bij de psycholoog zat. Twee weken na het eerste gesprek over dit onderwerp kreeg ze wel haar eerste flashback. Ze beschreef het als een angstige ervaring.


Toch heeft Marijke toen ook niemand iets over haar eerste flashback verteld, zelfs haar psycholoog niet. Ze dacht dat ze gek werd en wilde dat niet laten blijken. Pas later realiseerde zij zich dat dit een flashback was geweest.

Uit het voorgaande blijkt dat deze vrouwen van alles probeerden te verbergen voor mensen uit hun omgeving. De meesten van hen hebben geprobeerd hun verkrachting verborgen te houden. Zij hebben zichzelf verborgen, hun angst geprobeerd te verstoppen, hun lichamelijke klachten genegeerd, hun bezoek aan de psycholoog zoveel mogelijk geheim gehouden en uiting van hun gevoelens onderdrukt. Toch hebben alle vrouwen uiteindelijk allemaal wel iemand verteld over hun verkrachting.

NB. Alle namen zijn gefingeerd, alle citaten zijn waarheidsgetrouw.