De Kerkelijke Kaart van Nederland

In Nederland struikelt men over de vele verschillende kerkgenootschappen. Gereformeerd, Nederlands Hervormd, Protestante Kerk Nederland, Gereformeerd Vrijgemaakt, Gereformeerde Gemeente, Gereformeerde Gemeente in Nederland, Evangelisch, Pinkstergemeente, Berea gemeente, Vol Evangelisch enz. Het zijn er te veel om op te noemen. Vanwaar al die verschillen? Men gelooft toch in de zelfde God?

De Gereformeerde gezindte

In 1816 ontstaat de Nederlands Hervormde Kerk. Het is een tijd waarin Nederland meer centraal gezag krijgt en het Koninkrijk der Nederlanden onder Koning Willem II ontstaat. Er wordt een ministerie van Godsdienst aangesteld die een reglementen bundel opstelt voor de kerk. (In plaats van de Dordtse leerregels, opgesteld tijdens de synode van Dordrecht in 1618 - 1619)

Afscheiding en wederkeer

In 1834 is de eerste afscheiding een feit. Men scheidt zich af van de valse Hervormde Kerk en keert terug naar de ware kerk van de Reformatie. Maar waarom scheidt men zich af? Er zijn conflicten naar aanleiding van de reglementen bundel, de rechtzinnige hoek staat lijnrecht tegenover de vrijzinnige hoek en men is het niet eens over de macht van de overheid in de kerk.

Maar verenigen alle afgescheidenen zich nu? Dat antwoord is duidelijk; Nee! Een deel conformeert toch aan de overheidseisen en vormen de latere Christelijke Gereformeerde Kerken en een deel blijft zichzelf zien als voortzetting van de Hervormde Kerk, wat verzet oproept van de overheid; de zogeheten Gemeenten onder het Kruis. Nog een ander deel vormt de latere Evangelische Gemeenten. Die vrij zijn van overheidsregels, kerkelijke structuur en dwingende belijdenis geschriften.In dezelfde tijd ontstaan ook de eerste Baptisten gemeenten. Maar de meeste rechtzinnige kerkleden blijven toch lid van de Nederlands Hervormde Kerk.

De Doleantie: De verklaring van pijn

In 1886 breekt Abraham Kuyper met zijn volgelingen met de Nederlands Hervormde Kerk. In dit conflict staan rechtzinnig en vrijzinnig lijnrecht tegenover elkaar. De oriëntatie van deze groep is niet de bevindelijkheid (Nadere Reformatie) maar de Calvinistische visie op de plaats van de gelovige in de wereld. Ze hebben een optimistische verbondsvisie en hebben het idee dat ze een cultuuropdracht mee gekregen hebben. Niet wereld mijdend, maar wereld wijdend.

Gereformeerde Kerken in Nederland

In 1892 verenigen de kerken uit de Doleantie en de meeste kerken uit de afscheiding zich in de Gereformeerde Kerken in Nederland, een aantal afgescheiden kerken blijven echter apart en vormen de Christelijke Gereformeerde Kerk. In diezelfde tijd vormen de meeste gemeenten onder het kruis de Gereformeerde Gemeente onder leiding van ds. Kersten

Gereformeerde Kerken in Nederland tot de oorlog en daarna

In de Gereformeerde Kerken in Nederland is het erg belangrijk dat intern alle neuzen dezelfde kant op staan. Er wordt vergadert en gedebatteerd. Net zo lang tot dat een ieder met zijn neus de goede kant uit wijst. Ze zijn sterk bezig met de cultuur opdracht: "Er is niets dat niet aan Christus toekomt." Via allerlei eigen, gereformeerde, organisaties wordt Nederland her-Kestend

Maar na de oorlog schuwt men een machtspolitiek, en vanaf de jaren '60 komen er een toenemend aantal vrijzinnige geluiden uit deze hoek. De Gereformeerde Kerken in Nederland worden pluriform en men vindt tevens veel charismatische en evangelische invloeden in de deze hoek.

Gereformeerd Vrijgemaakte Kerk en de Nederlands Gereformeerde Kerken

In 1944 maakt een groep zich vrij uit de Gereformeerde Kerken in Nederland. Het gaat hier om een inhoudelijk conflict over doop en het verbond, de kerkorde en de synodocratie. Men struikelt verder over de zogenoemde: "Ware kerk theologie", 'de kerk heeft in iedere plaats maar 1 adres. Men ontwikkelt een sterke eigen zuil.

In 1967 ontstaat er een conflict over het exclusiviteitsdenken, waardoor de Nederlands Gereformeerde Kerken ontstaan.

De Nederlands Hervormde Kerk

De Nederlands Hervormde Kerk blijft lang de grootste kerk in Nederland. Het bevat allerlei richtingen; vrijzinnig, Ethisch - Irenisch (Midden - Orthodox), Confessioneel, Gereformeerde Bond, Gekrookte Riet en later ook Evangelisch Kerkverband en de Charismatische Werkgemeenschap. Het is een soort "hotelkerk" geworden.

Samen op Weg

Onder invloed van de maatschappelijke vragen in de jaren '60, de toenemende ontkerkelijking en het afnemende groepsgevoel in de Gereformeerde Kerken in Nederland ontstaat het Samen op Weg principe. Dat start in 1962 met appél, jarenlang vergaderen volgt. Kleine vrijzinnige kerkgenootschappen blijven afzijdig, en de Evangelische en Lutherse Kerk sluiten zich aan.

Bij de Gereformeerde Bond ontstaat echter weerstand tegen de 'vrijzinnige Gerefomeerde Kerken in Nederland' en de Lutherse belijdenis geschriften. En de Gereformeerde hebben moeite met de grote landelijke bemoeienis bij de plaatselijke zaken.

De Protestantse Kerk Nederland

In 2004 bereikt het Samen op Weg principe de voltooiing. Op 1 mei 2004 is de definitieve hereniging van de Nederlands Hervormde Kerk, Gereformeerde Kerk in Nederland en de Evangelisch Lutherse Kerk in het Koninkrijk der Nederlanden tot de Protestante Kerk Nederland. Dit brengt echter meteen weer een scheuring met zich mee. Een deel van de Nederlands Hervormde Kerk gaat hier niet in mee en richt de Hersteld Hervormde Kerk op, en met de Gereformeerde Kerk is dat het zelfde geval, vanaf 1 mei 2004 heb je ook de Hersteld Gereformeerde Kerk.

De Protestantse Kerk Nederland kan na jaren de blik naar binnen gericht te hebben uiteindelijk de blik weer naar buiten slaan.