Depressie: oorzaken van depressiviteit

Depressiviteit wordt vaak een ‘geestelijke’ ziekte genoemd. Dit kan tot verwarring leiden. Het is namelijk vaak een lichamelijke ziekte, zoals bijvoorbeeld suikerziekte. Suikerziekte wordt veroorzaakt door een tekort aan insuline in de alvleesklier. Depressiviteit wordt meestal veroorzaakt door een lage hoeveelheid bepaalde chemicaliën in de hersenen, neurotransmitters geheten. Het zijn de symptomen van depressiviteit die geestelijk zijn. Verschillende factoren hebben met depressiviteit te maken: fysieke (hebben met het lichaam te maken), psychologische (hebben met de geest te maken) en sociale (hebben met de mensen om ons heen te maken). Deze factoren kunnen tegelijkertijd van invloed zijn op het ontstaan van een depressie.

Fysieke factoren

Bijna alle depressies hebben te maken met een lage hoeveelheid neurotransmitters in de hersenen. Neurotransmitters geven boodschappen door tussen hersencellen die over onze gemoedstoestand gaan. Er zijn verschillende redenen waardoor het aantal neurotransmitters kan teruglopen. Mensen voelen zich hierdoor erg slecht, ook al lijkt alles in hun leven goed te gaan. Het is ook een verklaring voor het feit dat sommige depressies geen duidelijke oorzaak lijken te hebben.

Steeds terugkerende problemen, zoals constant ruzie hebben met iemand van wie je houdt of het verlies van een baan, kunnen stresshormonen in het lichaam aanmaken. Die tasten het aantal neurotransmitters in de hersenen aan. Dat maakt het moeilijk om de kortdurende, begrijpelijke depressieve gevoelens van je af te schudden. Ook sommige lichamelijke ziekten kunnen van invloed zijn op het aantal neurotransmitters. Voorbeelden zijn aanvallen van de ziekte van Parkinson en sommige besmettelijke ziekten als de ziekte van Pfeiffer.

Een heel speciale fysieke depressie is de winterdepressie. Deze wordt veroorzaakt door een gebrek aan zonlicht tijdens de korte donkere winterdagen. In zonlicht zitten ultraviolette (UV) stralen. Als mensen niet genoeg UV-licht krijgen, maken hun hersenen veel melatonine aan. Dat is dezelfde chemische stof die ervoor zorgt dat bijvoorbeeld beren een winterslaap houden. Mensen die aan deze vorm van depressie lijden, voelen zich snel beter als in de lente de dagen langer worden.

Ook alcohol en drugs als cocaïne kunnen invloed hebben op de chemische processen in de hersenen. Ze kunnen een depressie veroorzaken of verergeren. Veel depressieve mensen, vooral mannen, gebruiken drugs of alcohol om zich even lekker te voelen. Als ze verslaafd raken, hebben ze steeds meer nodig om dat lekkere gevoel te krijgen. En ze voelen zich steeds slechter als de drugs uitgewerkt zijn. Er zijn ook geneesmiddelen die hetzelfde effect kunnen hebben.
Bijvoorbeeld middelen tegen hoge bloeddruk of pijnstillers tegen ontstekingen in de gewrichten.

Psychologische factoren

De psychologische oorzaken van een depressie zijn meestal goed aan te tonen. Bijvoorbeeld de dood van een geliefd persoon, of het verbreken van een relatie met een vriend of vriendin. Bijna iedereen zal zich een tijd bedroefd voelen in deze situatie. Maar als de chemische stoffen in de hersenen van iemand die dit meemaakt, al niet in balans zijn, bestaat er een kans op een depressieve stoornis.

Mensen die een ernstige ziekte hebben, zoals kanker of een hartziekte, lijden vaak aan een depressie als ze hun ziekte en de mogelijkheid dat ze snel doodgaan, onder ogen moeten zien. Depressiviteit komt ook vaak voor bij mensen met een posttraumatische stressstoornis. De oorzaak hiervan is een traumatische gebeurtenis, zoals aangevallen worden of een grote ramp meemaken, bijvoorbeeld een aardbeving. Een posttraumatische stressstoornis komt soms pas maanden of zelfs jaren na de traumatische gebeurtenis naar boven.

Posttraumatische depressie

Veel mensen die alweer enige jaren geleden de oorlog in Bosnië-Herzegovina meemaakten, lijden nu nog steeds aan een zware posttraumatische depressie. Deze depressie werd veroorzaakt door de stress van het leven in een gevaarlijk oorlogsgebied, Deze mensen hebben veel anderen dood zien gaan.

Sociale factoren

Wetenschappers denken dat sommige mensen zelfs ‘leren’ depressief te zijn omdat ze het bij iemand om zich heen zien. Kinderen van ouders die altijd depressief zijn, groeien op met het idee dat het normaal is om alles in een negatief daglicht te zien en altijd op het ergste voorbereid te zijn. Sommigen zeggen dat die mensen het type zijn dat een glas altijd half leeg noemt in plaats van half vol.

Er zijn mensen die cognitieve stoornissen (vaststaande negatieve ideeën) ontwikkelen. Iemand die er aantrekkelijk uitziet, kan er dan helemaal van overtuigd zijn dat hij of zij lelijk of een slecht persoon is. Zulke mensen denken als ze goed zijn op school, dat dat komt omdat de leraar medelijden met hen heeft, niet omdat ze goede cijfers halen!