Raadgevend referendum en het associatieverdrag met Oekraïne

In Nederland kun je onder bepaalde condities een raadgevend referendum starten. Met zo’n referendum heeft de Nederlandse bevolking de gelegenheid aan te geven of zij het eens is met een aangenomen wet of verdrag of niet. De uitslag is voor de regering niet bindend maar raadgevend. Daarom wordt er van een 'raadgevend referendum' gesproken. Op 6 april 2016 kon Nederland voor het eerst naar de stembus voor een raadgevend referendum. Het ging om een associatieovereenkomst tussen de EU en Oekraïne, waarover vele voors en tegens over tafel vlogen.

Niet bindende volksraadpleging

• Wet raadgevend referendum
• Aanvraag raadgevend referendum en Kiesraad
• Referendumcommissie en geldigheid
• Eerste raadgevend referendum op 6 april 2016
• Argumenten voor en tegen het verdrag met Oekraïne
• Niet gaan stemmen
• Uitslag van het referendum

Wet raadgevend referendum

Nederland heeft een wet met de titel Wet raadgevend referendum (Wrr). Daarin staat welke wetten in aanmerking komen voor een referendum en wat de uitzonderingen zijn waar de burgers niet over mogen stemmen. Er kan bijvoorbeeld niet een referendum worden aangevraagd over het Koninklijk Huis of over begrotingen.

Aanvraag raadgevend referendum en Kiesraad

Een referendum aanvragen is een hele procedure; je moet er nogal wat voor doen. Het moet gaan over een wet of verdrag waarvoor de Eerste Kamer en de Tweede Kamer al goedkeuring hebben gegeven. In de Staatscourant wordt vermeld of er sowieso een referendum voor mag worden aangevraagd. Wil je dat, dan volgt er een inleidend onderzoek en moeten er binnen 4 weken 10.000 handtekeningen van kiesgerechtigde Nederlanders - op speciale formulieren van de Kiesraad - worden overlegd aan de Kiesraad. Die controleert een en ander en als de Kiesraad groen licht geeft zijn er binnen 6 weken 300.000 handtekeningen nodig van Nederlanders die het verzoek tot referendum ondersteunen. Ook dat controleert de Kiesraad. Als alles klopt gaat de Referendumcommissie aan de slag.

Referendumcommissie en geldigheid

De referendumcommissie bepaalt de datum, stelt vast hoe de wet of het verdrag wordt genoemd op het stembiljet, informeert de kiezers en geeft subsidie voor debatten. Wie een referendum organiseert kan aanspraak maken op die subsidie. Het referendum is volgens de wet pas geldig als tenminste 30% van de kiesgerechtigden de moeite neemt om te stemmen, dat zijn (ten tijde van het eerste raadgevend referendum) 3,9 miljoen stemmers. Als er meer dan 30% van de kiezers heeft gestemd dan kan de regering de wet invoeren als de meerderheid voor is. Is de meerderheid van de kiezers echter tegen, dan kan de regering de wet intrekken of het advies naast zich neer leggen en de wet toch doorvoeren.

Eerste raadgevend referendum op 6 april 2016

Op 6 april 2016 beleeft Nederland zijn eerste raadgevend referendum. Onderwerp is de wet tot goedkeuring van de Associatieovereenkomst tussen de Europese Unie en Oekraïne, op 8 juli 2015 in het Staatsblad gepubliceerd. Het associatieakkoord gaat over samenwerking tussen de EU en Oekraïne op economisch en politiek vlak. Het akkoord moet de handel versoepelen en meer stabiliteit aan de grenzen geven. Bovendien draagt het akkoord bij aan hervormingen in Oekraïne, waardoor het land democratischer en welvarender wordt, met minder corruptie en een sterkere rechtsstaat. Van toetreding van Oekraïne tot de EU is bij dit akkoord geen sprake. Het samenwerkingsakkoord moet door alle EU-landen geratificeerd worden. De EU-landen hebben dat al gedaan, behalve Nederland. Om te kunnen ratificeren moet in Nederland eerst het referendum achter de rug zijn.

Argumenten voor en tegen het verdrag met Oekraïne

Voor- en tegenargumenten over het associatieverdrag van de EU met Oekraïne zijn op straat te horen en in de media te lezen. Er wordt geflyerd, er zijn discussieavonden, het komt aan de orde in praatprogramma's op radio en televisie en de kranten staan er vol van. De meest gehoorde voors en tegens hebben we op een rijtje gezet.

Niet gaan stemmen

Er zijn ook geluiden dat je niet moet gaan stemmen omdat referenda een geldverslindend mediaspektakel zijn waar volop op de emotie wordt gemanipuleerd.