Wat zijn Schengenlanden?

Na de verijdelde aanslag in de Thalys op 21 augustus 2015, werd er door diverse politici geroepen om herinvoering van grenscontroles tussen de zogenoemde Schengenlanden. Maar wat zijn Schengenlanden eigenlijk? Welke landen zijn dat in 2015, wat is het verschil met de Europese Unie en zijn de landen verplicht hieraan mee te doen?

Schengen

In 1985 werd het eerste verdrag van Schengen ondertekend door regeringsleiders van België, Nederland, Duitsland, Frankrijk en Luxemburg. Deze ondertekening hield in dat de grenscontroles op personen aan hun gemeenschappelijke grenzen verviel en mensen vrij in en uit konden reizen binnen deze staten, die Schengenruimte werden genoemd. De naam Schengen is afkomstig van het dorp Schengen dat ligt op het Luxemburgse drielandenpunt met Frankrijk en Duitsland. Het verdrag werd hier ondertekend.

Een jaar daarop, in 1986, ondertekenden alle twaalf toenmalige leden van de Europese Gemeenschap de Europese akte. Hierdoor ontstond er vrij verkeer van personen, diensten en goederen binnen Europa. Er werd een gemeenschappelijk visumbeleid ingevoerd. De grenzen buiten deze Europese zone werden wel bewaakt. In bijzondere omstandigheden kunnen Schengenlanden het verdrag tijdelijk ontheffen. Dit gebeurt onder andere bij grote voetbalkampioenschappen, zodat hooligans gecontroleerd kunnen worden en geweerd.

Reizen binnen het Schengengebied

Inwoners van het Schengengebied die reizen binnen het Schengengebied hebben wel een geldig reisdocument nodig. Dit is een paspoort of identiteitskaart, ook kinderen hebben sinds 26 juni 2012 een eigen identiteitsbewijs nodig en kunnen dus niet meer worden bijgeschreven in het paspoort van hun ouders. Gedurende de reis in het Schengengebied, valt de reiziger onder de vreemdelingenwetgeving van het land waarin hij of zij op dat moment verblijft of doorheen reist.

Schengenvisum

Reizigers van landen buiten de EU hebben meestal een Schengenvisum nodig om in het Schengengebied te reizen. Dit is afhankelijk van de nationaliteit van de reiziger en of deze nationaliteit op de lijst met visumplichtige landen staat. Het visum is 90 dagen geldig binnen een periode van 180 dagen.

Uitbreiding van de Schengenzone

Anno 2015 is de Schengenruimte nog meer uitgebreid tot maar liefst 22 landen. Daarbovenop zijn ook IJsland, Liechtenstein, Noorwegen en Zwitserland lid. De enige twee landen die niet deel willen nemen aan het Schengenverdrag zijn het Verenigd Koninkrijk en Ierland. Zij hebben onderling echter geen controles. De volgende landen zijn lid van de Schengenzone: Nederland, België, Luxemburg, Duitsland, Frankrijk, Portugal, Italië, Spanje, Oostenrijk, Griekenland, Denemarken, Finland, IJsland, Noorwegen, Zweden, Estland, Letland, Litouwen, Hongarije, Polen, Malta, Slovenië, Tsjechië, Slowakije, Zwitserland en Liechtenstein.

Zijn landen verplicht deel te nemen?

Landen zijn niet verplicht deel te nemen aan de Schengenruimte. Er zijn landen die wel deel uitmaken van de EU, maar niet toe willen treden tot het Schengengebied. Dit zijn het Verenigd Koninkrijk en Ierland.

Blokkering toetreding Bulgarije en Roemenië

In 2011 is gepoogd Bulgarije en Roemenië te laten toetreden. Echter konden Finland, Duitsland en Nederland zich daar niet in vinden en blokkeerden deze toetreding. Wel is vanaf 2014 de arbeidsmarkt opengesteld voor Roemenen en Bulgaren. Kroatië wil graag deel uitmaken van het Schengengebied en onderhandelt daarover gedurende het jaar 2015 met de overige lidstaten.

Schengen Informatie Systeem (SIS)

Met het Schengenverdrag is niet alleen het vrije persoonsverkeer geregeld, ook de gezamenlijke opstelling naar de buitengrenzen wordt gecontroleerd. De controles aan de binnengrenzen zijn afgeschaft en de controles aan de buitengrenzen worden binnen de Schengenlanden volgens gelijke procedures uitgevoerd. Dit zodat het vrije persoonsverkeer de openbare orde niet verstoort. In deze procedures zijn zaken zoals asielrecht en controlewijzen aan de buitengrenzen vastgelegd. Met het oog op de veiligheid en terrorismebestrijding is er een groot en complex informatiesysteem ingesteld om binnen de Schengenlanden gegevens uit te wisselen. Dit informatiesysteem noemt met het Schengen Informatie Systeem, kortweg SIS. Het doel van SIS is de coördinatie tussen politiediensten, douanes en justitie te verbeteren, zodat georganiseerde misdaad en terrorisme optimaal kan worden bestreden.