Onvoorwaardelijk basisinkomen - Gratis geld voor iedereen

Een onvoorwaardelijk basisinkomen krijgen van de overheid en daar niks voor hoeven te doen. Dat klinkt bijna te mooi om waar te zijn. Toch zijn er veel onderzoeken, proeven en discussies over wat de effecten van een onvoorwaardelijk basisinkomen zouden zijn. Het idee verenigt mensen van de linkse en rechtse politieke bewegingen en testen hebben goede resultaten geboekt. Maar wat is nu eigenlijk een onvoorwaardelijk basisinkomen en waarom zou de overheid dit willen geven? Wat zijn de voorwaarden? Wat voor regels zullen er gelden en is dit een betaalbaar en realistisch idee?

Wat is het onvoorwaardelijke basisinkomen precies en waar komt het vandaan?

Een onvoorwaardelijk basisinkomen is precies wat de naam suggereert. Een inkomen voor basisbehoeften waar je helemaal niks voor hoeft te doen. Het is een inkomen waar je recht op hebt tot de dag dat je sterft. Het is een nieuw sociaal systeem waarmee fraude, corruptie en bureaucratie worden tegengegaan. Daarnaast heeft het ook het voordeel dat er veel minder regels, controleurs en ambtenaren voor nodig zijn om systeem draaiende te houden.

Er werd voor het eerst gesproken over een onvoorwaardelijk basisinkomen in een boek van Thomas Paine genaamd: "Agrarian Justice". Er zijn wel wat discussies over wie er als eerste met het idee kwam maar bij Thomas Paine begon het idee echt te leven en in 2015 lijkt het erop dat er een serieuze mogelijkheid is dat het wordt geïmplementeerd in Zwitserland en India.

Verschillen met huidig sociaal systeem

Voor iedereen

Een onvoorwaardelijk basisinkomen verschilt met het huidige sociale systeem op veel manieren. Het is een subsidie waar iedereen recht op heeft ongeacht functie, occupatie, geslacht, ras, geloof, sociale status of politieke denkwijze. Met ons huidige systeem wordt er wel degelijk verschil gemaakt tussen mensen. Zo kan je alleen een uitkering ontvangen als je solliciteert of werkeloos bent. De ene persoon krijgt meer geld van de overheid dan de ander. Soms is het zelfs onaantrekkelijk om te gaan werken aangezien je minder geld zal verdienen dan je met je uitkering krijgt. Dit noemt men ook wel de werkloosheidsval. Met het onvoorwaardelijk basisinkomen ontloop je deze werkloosheidsval want als je gaat werken is al het geld dat je extra verdient ook van jou bovenop het basisinkomen.

Onvoorwaardelijk

Een ander verschil is dat het een recht is waar je je leven lang van mag genieten. Ongeacht wat je er mee doet. Het is geen overbruggingssubsidie tussen twee banen of een bijdrage voor het zorgen voor een zieke moeder. Het is geen subsidie met een bepaald doel. Jij mag bepalen wat je er mee doet aangezien jij het beste weet waar je geld voor nodig hebt.

Minder bureaucratie

Een onvoorwaardelijk basisinkomen is ook een systeem waar veel minder administratie bij komt kijken. In het huidige sociale systeem kost het enorm veel geld om de subsidies te verdelen en te controleren. In het model van het onvoorwaardelijk basisinkomen is hier geen sprake van want iedereen heeft immers recht op hetzelfde basisinkomen. Dit is makkelijk te verdelen en te controleren.

Simpel

Een laatste verschil is dat vanwege de simpliciteit en gelijkheid van het basisinkomen fraude en corruptie vrijwel onmogelijk worden. Het geld gaat rechtstreeks van de overheid naar de burger zonder dat het door vele overheidsorganen verwerkt moet worden. Aangezien iedereen er recht op heeft is er ook geen motivatie om te frauderen want je krijgt sowieso een basisinkomen. Bij het huidige sociale systeem is fraude veel makkelijker vanwege de complexe aard en vele regels en uitzonderingen. De fraude is daardoor moeilijk te controleren en lastig op te lossen.

Waarom zou de overheid een onvoorwaardelijk basisinkomen willen?

Er zijn veel redenen waarom de overheid een onvoorwaardelijk basisinkomen zou willen implementeren. Aan de linkse kant van het politieke speelveld is men voor omdat het een erg sociaal en eerlijk systeem is waarmee niemand ontzien wordt. Aan de rechtse kant is men voor omdat het systeem minimaal ingrijpen van de overheid vraagt en er veel minder regels voor nodig zijn. Het is vrij bijzonder dat een idee over zo'n gevoelig onderwerp politici van zowel de linker als de rechter kant bij elkaar brengt. Hiernaast zullen de kosten voor ambtenaren aanzienlijk minder zijn.

Argumenten voor

• De overheid geeft al ontzettend veel geld uit aan sociale zekerheid, pensioenen, uitkeringen, hypotheekrenteaftrek, kinderbijslag, gemeenschappelijke regelingen, zorgtoeslag, studiefinanciering en nog veel meer. Deze zouden allemaal komen te vervallen met een basisinkomen. Doordat deze manier van subsidie minder kosten met zich meebrengt komt er meer geld aan bij de mensen waar het voor bedoeld is.
• Regeldruk vermindert en mensen die voor de overheid administratie doen kunnen zich in een andere sector werkzaam worden die wel een bijdrage levert aan de economie.
• Minderbedeelden, zwakkeren en ouderen in de samenleving krijgen een menswaardig leven en ook kansen om weer mee te doen in de samenleving.
• Mensen die onbetaald werk doen zoals zorgen voor een zieke ouder of vrijwilliger zijn bij een sportvereniging kunnen dit doen zonder zich zorgen te hoeven maken over een inkomen. Dit is voor hun een soort beloning voor het goede werk dat zij doen.
• Mensen gaan werk doen wat ze leuk vinden en niet omdat het moet. Dit zorgt voor een hogere productiviteit, werkplezier en meer nieuwe ondernemingen.
• Een onvoorwaardelijk basisinkomen zou de economie een boost geven omdat mensen meer geld hebben om uit te geven. Dit zal op den duur zorgen voor een groei in bedrijven en innovaties.
• Automatisering zorgt voor steeds minder werk. Toch wordt er net zoveel geld verdiend. Met een onvoorwaardelijk basisinkomen zou de overheid zich geen zorgen hoeven te maken over werkeloosheid en is het voorbereid op een toekomst met minder banen.
• Een onvoorwaardelijk basisinkomen zou de kloof tussen rijk en arm verkleinen en armoede uitbannen.
• Het zal zorgen voor minder criminaliteit aangezien er geen reden toe is om te stelen aangezien iedereen genoeg geld krijgt om van te leven.

Argumenten tegen

• Een onvoorwaardelijk basisinkomen voor iedereen is oneerlijk voor de mensen die werken, aangezien zij voor de kosten moeten opdraaien. Dit zal zorgen voor frustraties en conflicten tussen werkenden en werkelozen.
• Als je mensen gratis geld geeft demotiveer je ze om te gaan werken. Als minder mensen werken zal er minder belasting geheven worden en dat is slecht voor de economie.
• Een onvoorwaardelijk basisinkomen is onbetaalbaar. Het geld zal ergens vandaan moeten komen en daarmee worden mensen die werken nog meer belast met belasting.
• Mensen werken alleen maar omdat het moet. Als je ze gratis geld geeft zullen ze stoppen met werken wat slecht zal zijn voor de economie. Net als in oude communistische landen.

Kosten

De overheid geeft anno 2015 ongeveer 120,1 miljard euro uit aan sociale zekerheid, studiefinanciering, hypotheekrenteaftrek, pensioenen, uitkeringen, kinderbijslag, zorgtoeslag en andere vormen van sociale zekerheid en/of subsidies en bijdragen. Dit komt neer op €8971 per Nederlander per jaar. Er werken in 2015 ongeveer 20.000 mensen voor de overheid om alle gemeenschappelijke regelingen na te leven en uit te voeren. Die kostenbesparing zou het basisinkomen kunnen vergroten.

Het basisinkomen zou ook zorgen voor een enorme boost in de economie want mensen hebben meer geld te spenderen. Hierdoor zal het bedrijfsleven weer gaan groeien en zullen er veel nieuwe bedrijven ontstaan. Dit zorgt op den duur voor meer inkomsten via belasting en meer werk. Het lijkt erop dat het een heel reëel idee is dat ook financieel haalbaar is. Mits het stapsgewijs wordt uitgevoerd. Toch is het heel moeilijk te zeggen wat de uiteindelijke effecten op de economie zullen zijn. Het zou een heel ingrijpende verandering zijn voor de samenleving en het is nog nooit geprobeerd op grote schaal.

Basisinkomen in Zwitserland

In Zwitserland is er een directe democratie. Als iemand 100.000 handtekening verzamelt voor een specifiek wetsvoorstel is de overheid verplicht een referendum te houden. Dit is dus exact wat er gebeurd is met het wetsvoorstel over een onvoorwaardelijk basisinkomen. Een groep studenten en kunstenaars zijn een beweging begonnen voor een onvoorwaardelijk basisinkomen. In oktober 2013 was er een actie gehouden om aandacht te vragen voor het wetsvoorstel. Er werden 8 miljoen stuivers voor het regeringsgebouw in Bern gedumpt. Eén stuiver voor elke inwoner van Zwitserland.

Naar alle waarschijnlijkheid zal het referendum in 2016 gehouden worden. Als een meerderheid ja stemt is de overheid verplicht het systeem in te voeren. Daarom zijn er over de hele wereld ogen gericht op Zwitserland. Iedereen is namelijk nieuwsgierig naar de effecten van een basisinkomen op grote schaal. Daarbij is Zwitserland één van de rijkste landen ter wereld met de financiële middelen om het toe te passen.

Experimenten met een onvoorwaardelijk basisinkomen

Experiment India

India kampt al decennia met een armoedeprobleem waar het maar niet vanaf lijkt te komen. Daarom heeft de Indiase regering besloten een experiment te starten in 2010 met een onvoorwaardelijk basisinkomen. In 8 dorpen werd het experiment gestart en 4 andere dorpen fungeerden als controlegroep. Van die 8 dorpen ontvingen 4 dorpen het geld via een speciaal overheidsorgaan en 4 dorpen kregen het geld via bestaande overheidsorganen. Alle volwassenen kregen het eerste jaar 200 Indiase rupees per maand en kinderen kregen 100 rupees per maand. In het tweede jaar werd dit verhoogd naar 300 rupees voor een volwassenen en 150 rupees voor een kind.

De uitslagen waren erg positief. Er waren veel nieuwe bedrijven waar het basisinkomen was gegeven en criminaliteit zakte. Vrouwen werden veel actiever met initiatieven en de armoede was vrijwel weg. Ondervoeding was nagenoeg uitgebannen en veel mensen gebruikten het geld om hun huizen te verbeteren en te verbouwen. Mensen werden minder ziek en medicijnen werden regelmatiger en beter genomen. Schoolresultaten gingen omhoog en er waren minder schoolverlaters. Zwakkere mensen, ouderen en vrouwen kregen meer invloed in het huishouden aangezien zij ook geld in het laatje brachten en er werd meer gewerkt. Minder loonwerk maar meer kleine bedrijven en zelfstandigen. Schulden werden afgelost en minder mensen leenden geld. Hierdoor kregen geldschieters veel minder macht. Het is zelfs zo succesvol dat er een veel groter experiment gestart gaat worden met 1200 dorpen in de toekomst.

Experiment Canada

In Canada werd er een experiment gehouden van 5 jaar in 1974 tot 1979 met het onvoorwaardelijk basisinkomen. Het project werd gedaan in het plaatsje Dauphin, Manitoba. Het experiment is niet helemaal trouw gebleven aan het concept van een onvoorwaardelijk basisinkomen want als een persoon werkte kreeg hij voor iedere verdiende dollar 50 cent minder aan basisinkomen. Ook werd het basisinkomen niet per individu betaald maar per familie. Het doel van dit experiment was om te kijken of mensen minder zouden gaan werken. Dit was het geval maar in zeer kleine mate. 1% van de mannen gingen minder werken. 3% van de getrouwde vrouwen gingen minder werken en 5% van de ongetrouwde vrouwen gingen minder werken. Er was een daling in ziekenhuisbezoeken en werkgerelateerde ongelukken. Meer pubers slaagden voor hun diploma omdat zij minder werkten naast hun opleiding en moeders bleven meer thuis om voor hun kinderen te zorgen. Daarbij kregen de mensen die bleven werken meer vrijheid om te kiezen wat voor werk ze gingen doen.

Experiment Utrecht

De stad Utrecht wil ook een experiment starten met het onvoorwaardelijk basisinkomen na de zomervakantie van 2015. 250 mensen zullen per maand 900 euro ontvangen. 50 personen zullen fungeren als controlegroep. Er wordt nog gesproken om andere steden als Tilburg, Groningen en Nijmegen mee te laten doen in dit experiment. Het doel van het experiment is om te kijken of mensen passief thuis gaan zitten of zichzelf gaan ontplooien en iets gaan doen met hun leven.