Beroemd worden, waarom?

Allemaal kennen we wel de talentenjachten op tv, zoals Idols, X-factor en Holland’s got talent. Mensen kunnen hun talent aan de rest van Nederland laten zien, en ze zijn niet te stoppen. Maar waarom? Wat drijft ze om zich zo uit te sloven, alleen om gezien te worden? Natuurlijk is er het geld en een luxe leventje om naar uit te kijken, maar als je het de Idols-kandidaten vraagt, is het ze vooral om de roem te doen. Niemand, echter, weet te vertellen waarom deze roem zo aanlokkelijk is.

Aandacht, wie wil dat nou niet?

Eigenlijk is dit alles waar het om draait. Men wil aandacht, men wil respect, men wil bevestiging. En dan natuurlijk het liefst van zoveel mogelijk mensen. Deze vorm van verlangen, wordt veroorzaakt door het ‘zelfbewustzijn’. Dat wil zeggen, dat je doorhebt dat je deel uitmaakt van deze wereld. Dat lijkt heel vanzelfsprekend, maar dat is het niet. Dieren bijvoorbeeld, hebben lang niet zo’n sterk bewustzijn als mensen. Als ze bijvoorbeeld honger hebben, beseffen ze dat ze bestaan omdat ze zichzelf moeten voeden. Het zelfbewustzijn zorgt voor de aanvulling van een gebrek. Mensen, die zich continu bewust van zichzelf zijn, leven dus met een gevoel van een gebrek; het gebrek aan aandacht.

En wat nou als er geen aandacht is? Een man alleen op een eiland, die daar zijn hele leven heeft geleefd en nooit een ander mens heeft gezien, heeft ook geen zelfbewustzijn. Het besef dat je bestaat, ontstaat namelijk alleen als anderen je zien. Loop je alleen over straat, dan voel je je zeker anders dan wanneer er iemand achter je loopt. Dan merk je pas dat je er bent.

Prestatiedruk

Toch streeft de mens niet alleen naar erkenning, door zijn zelfbewustzijn. Er zijn meerdere factoren die dit veroorzaken. De prestatiedruk is er daar één van. Van jongs af aan, groeien kinderen hier op met het idee dat ze iets moeten bereiken. Constant wordt hen gevraagd wat ze later willen worden, op de kleuterschool plannen kinderen hun toekomst al in. Vervolgens gaat men hier verder mee op de middelbare school, waar iedereen wordt aangespoord zoveel mogelijk te leren, om een zo hoog mogelijke opleiding te doen en later zo rijk en groot mogelijk te worden. Doordat dit idee min of meer, steeds maar aan kinderen wordt opgedrongen, gaan ze erin mee. Bijna alle jongeren willen iets bereiken in hun leven, je zult er maar weinig vinden die het niet interesseert hoever ze komen.

Het hoogst bereikbare; onsterfelijkheid

Een filosofische kant aan dit verhaal, is weergegeven in een oude mythe. Toen de Griekse held Achilles, een belangrijk strijder in de Trojaanse oorlog, jong was, werd hem een dilemma voorgelegd. Hij moest kiezen tussen thuis blijven en vechten in de oorlog. Zijn toekomst was echter al voorspeld; als hij zou meevechten in de oorlog, zou hij voor altijd herinnerd worden, maar wel sterven. Als hij thuis zou blijven, zou hij een heerlijk leven krijgen, met zijn vrouw en kinderen. Helaas zou hij dan wel vergeten worden. Achilles koos er toen voor om te vechten in de oorlog, ook al betekende dat zijn dood.

Waar het er in dit verhaal eigenlijk om draait, is dat de mens altijd streeft naar onsterfelijkheid. De mens kan het niet verdragen om vergeten te worden. Hij wil iets betekenen in deze wereld. Dit is in feite een logisch gevolg van de evolutie. Alles in de evolutieleer draait om ‘the survival of the fittest’; zij die het best kunnen overleven, zullen overleven. Zij die willen overleven, zullen hen die dat niet willen overleven. Het is dus vrij logisch dat wij het eeuwige leven willen hebben, aangezien we nog niet uitgestorven zijn.

Een probleem is wel, dat onsterfelijkheid (nog) niet mogelijk is. Daarom zoekt de mens naar andere manieren om onsterfelijk te worden, bijvoorbeeld zoals Achilles. Hij liet zo’n grote indruk achter, dat iedereen hem nu nog kent. Zo is hij onsterfelijk geworden. De vraag is natuurlijk nog wel altijd, voor hoe lang hij onsterfelijk is.

Bevrijd van een last?

Het is al met al dus niet waarschijnlijk dat Popstars en Facebook snel zullen verdwijnen. Het lijkt wel of de mens ervoor gemaakt is om zijn stempel achter te laten. Hij heeft aandacht nodig, tot in de eeuwigheid. Zou het niet makkelijker zijn, om te leven als een dier? Je zult nooit onsterfelijk worden, maar aangezien je niet zoveel zelfbewustzijn hebt, kun je dit toch niet bevatten. Daar is Achilles’ dilemma; wil je jezelf zien en laten zien, of een gelukkig anoniem leven hebben waar je misschien wel veel meer van kan genieten? Eén ding is zeker; je zult als olifant niet onder prestatiedruk lijden.