Uitgestelde koffie

In Napels, in het arme zuiden van Italië is het al generaties lang een bekend verschijnsel: mensen bestellen in een kroegje of koffiebar meer koppen koffie dan ze zelf opdrinken. De extra koffie is bedoeld voor iemand die het niet of nauwelijks kan betalen. ‘Caffe sospeso’ heet deze sympathieke vorm van medeleven, uitgestelde koffie. Sinds kort neemt dit fenomeen via internet een gigantische vlucht, ook in Nederland.

De oorsprong van caffè sospeso

Napels, net na de Tweede Wereldoorlog. Italië kampt met de gevolgen van een verloren oorlog. Er is veel armoede. Desondanks wordt koffie in deze stad niet gezien als een luxe artikel, maar als een levensbehoefte. Vandaar dat de weinige vermogende stadgenoten er een gewoonte van maken om twee kopjes koffie te bestellen, in plaats van één. Het tweede kopje is bedoeld voor hen die het zich niet kunnen veroorloven. De barman kent deze mensen, en als ze eens bij toeval zijn café binnenlopen, vraagt hij hen of ze geen zin hebben in een kopje koffie. Er zijn overigens ook bronnen die beweren dat caffè sospeso zelfs al meer dan honderd jaar oud is.

Nieuw leven dankzij eurocrisis

Tegenwoordig is het in ieder geval in Napels nog steeds vrij normaal dat mensen op deze manier koffie voor anderen betalen. Van Aurelio De Laurentiis, voorzitter van voetbalclub SSC Napoli, is bekend dat hij na elke overwinning van zijn club tien caffè sospeso bestelt in een Napolitaans barretje. De Italiaanse schrijver Luciano De Crescenzo schrijft er in 2008, aan het begin van de eurocrisis, een aantal artikelen over. Kortom, de aandacht nam toe, en uiteindelijk waaide het initiatief ook over naar andere landen.

Actief in Oekraïne, Rusland en Bulgarije

Vanaf 2012 is het mogelijk om in twintig café’s in de Oekraïense hoofdstad Kyev deze koffie voor iemand anders te bestellen. Op een groot bord is te zien of er nog kopjes beschikbaar zijn, onder het motto Geef als je wilt. Neem als je wilt. Ook in Rusland is ondertussen iedereen bekend met deze manier van liefdadigheid.
In Bulgarije, momenteel misschien wel het armste land van Europa, nemen in maart 2013 honderdvijftig café’s uit het hele land het initiatief om deze Napolitaanse koffietraditie ook in hun land leven in te blazen.

Brood en boeken

Er zijn vanzelfsprekend wel meer goederen of etenswaren die uitermate geschikt zijn om op deze manier voor anderen te kopen. In Bulgarije werken tegenwoordig ook sommige bakkers en groentezaken mee, zodat het ook mogelijk is om voor iemand anders een brood te kopen. En op een boekenbeurs eind 2011 in Moskou waren twee stands waar bezoekers een boek voor de behoeftige medemens konden kopen, die het zelf niet konden betalen.

Uitgestelde koffie in Nederland

In Nederland organiseerde waarschijnlijk de Coffee Company de eerste uitgestelde koffie-actie. Klanten kopen rond de jaarwisseling van 2009/2010, en sindsdien rondom elke jaarwisseling, een caffè sospeso voor vijftig cent. De Coffee Company doet daar zelf telkens vijftig cent bij. Zo worden jaarlijks meer dan twintigduizend kopjes koffie gedoneerd. Met dit enorme aantal voorziet de Coffee Company de tien inloophuizen voor dak- en thuislozen van De Regenboog Groep bijna een jaar lang van gratis koffie.

Lijst met deelnemende ondernemingen

Verrassenderwijs heeft in Nederland Niburu, een organisatie/website die zich normaliter bezighoudt met de erkenning van buitenaards leven, het initiatief genomen om regelneef te spelen voor ‘uitgestelde koffie’. Geïnteresseerde ondernemingen kunnen zich via hun website melden, zodat er een lijst kan ontstaan waarin alle plekken waar een uitgestelde koffie te bestellen én te drinken is, bij elkaar staan. Vanzelfsprekend zit daarnaast ook twitterend en facebookend Nederland niet stil, waardoor in ieder geval de bekendheid met dit fenomeen sinds Pasen 2013 een enorme vlucht heeft genomen.