De Japanse Geisha
Wie aan Japan denkt denkt ook al snel aan geisha's, maar wie waren en zijn die geisha's? Zijn het prostituées of zijn het entertainers? Wat is de oorsprong van de geisha? Het boek en de film 'Memoirs of a geisha' maakten het onderwerp populair in het westen. In dit artikel meer informatie over het verleden en heden van deze bijzondere dames.
Geschiedenis van de Geisha
De geschiedenis van Geisha's gaat terug naar de zeventiende eeuw. Al eerder waren er vrouwelijke entertainers die leken op de latere geisha's, zoals de Saburuko, deze Saburuko waren al aanwezig in het Japan van de zevende eeuw. Later kwam ook de Shirabyoshi als vrouwelijke entertainer opzetten, gedurende de late Heian en vroege Kamakura periode (van 1185 tot 1333 n.Chr.).
De Saburuko ('degene die dient') waren ontstaan als resultaat van toenemende sociale onrust aan het einde van de zevende eeuw. Veel vrouwen hadden geen vaste plek meer en moesten sexuele diensten verlenen om zo in hun onderhoud te voorzien. De meeste van deze vrouwen waren afkomstig uit lagere sociale klassen, maar sommige waren goed opgeleid en getalenteerd. Het waren deze laatste dames, die de aristocratische feestjes opluisterden.
De Shirabyoshi (genoemd naar de dans die ze opvoerden) verschenen ook op een moment dat de sociale structuur aan hevige veranderingen onderhevig was. Veel dochters uit aristocratische families werden Shirabyoshi om te overleven. Veel van deze meisjes waren hoog opgeleid en werden al snel gewaardeerd voor hun danskunst en poëtische talenten. Ze werden gesteund door families uit de hogere klassen.
Rosse buurten
In 1589 werd de eerste 'rosse buurt' gebouwd, het werd een door muren omgeven wijk in Kioto, gemodelleerd naar de rosse buurten van de Ming Dynastie in China. Later werden alle prostituées en bordelen in een wijk samen gebracht, om zo beter overzicht te houden. Voor mannen werd een uitje naar deze wijken een ontsnapping van de strak geregelde samenleving in die periode. Het niveau van de vrouwen in deze periode was hoog, velen waren afkomstig uit gegoede milieus en hadden zich tot de prostitutie gewend om zo in hun levensonderhoud te voorzien. Later zou het niveau en de elegantie teruglopen.
Klassen
Er waren verschillende klassen van prostituées, waarvan de laagste klasse oorspronkelijk illegaal werkende vrouwen waren die later gedwongen werden zich binnen de muren van de wijken te vestigen. De hoogste klasse, de Tayuu, waren buitengewone vrouwen, zowel mooi als talentvol. Ze werden als edelen behandeld maar hadden tegelijk strenge regels waaraan ze zich moesten houden. Wanneer die regels gebroken werden werden ze 'gedegradeerd'. Ongewenste heren mochten ze afwijzen en ze kregen twee kinderen toegewezen als bediendes, de Kamuro, die vaak als jongere zussen werden behandeld. Goud en zilver waren verboden, en ook goudborduursel, waardoor deze Tayuu er veel minder opgedoft uitzagen dan hun opvolgsters, hoewel hun kleding zeer stijlvol was.
Opkomst van de geisha
In de zeventiende eeuw werden de buurten nog populairder en dit zou kunnen worden gezien als de gouden eeuw van deze wijken. De rijkdom nam toen snel toe en dit gold ook voor de wijken der prostituées. Met de groeiende ontwikkeling en populariteit van schrijvers en de kabuki, werden de hoogste klassen van prostituées steeds verder uitgebreid en de oorspronkelijke regels kwamen onder druk te staan. De klasse van de Sancha-joro kwam opzetten en de vroegere klassen van de Tayuu en Koshi-joro verdwenen langzaam. Ook kwam er een nieuwe klasse de Yobidashi, een nieuwe klasse van hoog-opgeleide courtisanes. De grote veranderingen in de tweede helft van de achtiende eeuw en de afnemende kwaliteit van de vrouwen waren de voedingsbodem voor de opkomst van een nieuw soort entertainer: de geisha.
In 1750-51 verscheen er in Kioto en Osaka een nieuwe klasse: de 'geiko'. Oorspronkelijk waren geiko mannen die als entertainers werkten. De opkomst van de vrouwelijke geisha hing ook samen met de opkomst van de shamisen (een snaarinstrument). De shamisen was relatief makkelijk te bespelen en een goede begeleiding voor de populaire liedjes in de periode. Aanvankelijk gebruikten de courtisanes de shamisen, maar lieten dit na enige tijd over aan de mannelijke geisha's.
Dansen
Inmiddels waren er ouders die hun dochters een dansopleiding lieten volgen om hen later te laten dansen tijdens voorstellingen in de huishoudens van de hogere klassen. Deze meisjes, 'odiroko', verleenden geen sexuele diensten, maar in de loop van de jaren veranderde dit. Dit werd gezien als illegale prostitutie en groepen meisjes werden naar de speciale wijken gestuurd en begonnen zichzelf 'geiko' te noemen. In 1779 waren de vrouwelijke geisha's zo populair geworden dat ze wedijverden met de courtisanes. Om het strak geregelde systeem niet in de war te sturen werd besloten om de geisha's te registeren. De 'kenban' werd opgezet, een systeem dat tot op de dag van vandaag bestaat en strenge regels werden uitgevaardigd waardoor competitie met de courtisanes bemoeilijkt werd. In plaats van de geisha's te hinderen werd het echter de voedingsbodem voor hun steeds verder toenemende populariteit.
Opleiding tot geisha
Om een volleerde geisha te worden is er vele jaren van studie nodig. Tot enkele decennia geleden werden jonge meisjes vaak door hun ouders verkocht aan 'okiya's' (huizen waar geisha's wonen), waarna ze, als ze geluk hadden, zouden worden opgeleid tot geisha. Aanvankelijk werkten ze als dienstmeisje in de okiya en werden ze naar school gestuurd om hun opleiding te beginnen. De opleiding van een geisha bestaat uit zang, dans, het bespelen van diverse instrumenten, de thee-ceremonie, etc. Andere meisjes waren zelf de dochters van geisha's en traden in de voetsporen van hun moeders. Wanneer het meisje vervolgens een bepaalde leeftijd bereikt wordt ze 'minarai'. Ze hoeft vanaf dat moment niet meer in het huishouden te werken en kan zich volledig richten op haar carriere. In deze fase wordt een meisje meegenomen door haar 'oudere zus' of 'onee-san', een volleerde geisha en het gaat er om dat ze hiermee praktijk-ervaring op doet. Haar oudere zus neemt haar mee naar feestjes waar ze zelf voor is uitgenodigd. De minarai is prachtig uitgedost en draagt witte make-up, er wordt niet van haar verwacht dat ze veel doet of zegt, haar kleding geeft aan dat ze in opleiding is. Deze fase duurt maar kort, ongeveer een maand. De derde fase is die van 'maiko' of leerling-geisha, ook in deze fase draagt de leerling witte make-up en felgekleurde kimono's. De leerling-geisha wordt door haar oudere zus meegenomen naar al haar feestjes. De relatie tussen de leerling en haar zus is van groot belang, vaak valt of staat haar carriere hier mee, het praktijk-gedeelte van de geisha-opleiding wordt vrijwel geheel door de onee-san onderwezen. Zij zorgt voor de belangrijke relaties met de theehuizen en ze helpt mee met het kiezen van een nieuwe naam, de naam die de geisha vanaf dat moment zal dragen. De leertijd als maiko kan kort of jarenlang zijn, waarna ze een volleerde geisha wordt. De volleerde geisha draagt minder opvallende kleding dan de leerling en witte make-up gebruikt ze alleen bij bijzondere voorstellingen.
Mizuage
Tot 1958 bestond het gebruik van 'mizuage', waarbij de leerling-geisha officiëel ontmaagd werd door de hoogste bieder. Ze was dan meestal 15 of 16 jaar. Vlak voor haar mizuage boden haar klanten die geïnteresseerd waren in de ontmaagding geld en vervolgens kon de 'winnaar' de jonge geisha ontmaagden. In 1958 werd dit gebruik officiëel afgeschaft.
Rol van de geisha
Echte geisha's zijn zeer zeker geen prostituées, ze vermaken hun gasten, flirten ermee, maar sexuele relaties zullen ze niet snel aangaan, zeker niet voor één nacht. Reputatie is zeer belangrijk, zeker in de kleine wereld waarin geisha's verkeren. Een belangrijk onderscheid tussen prostituées en geisha's is de manier van kleden. Waar geisha's hun 'obi' (de doek die ze gebruiken om hun kimono vast te binden) op hun rug dichtbinden, doen prostituées dat van voor. De kledingstijl van een geisha is dusdanig ingewikkeld dat ze zichzelf niet alleen aan of uit kan kleden, wat voor een prostituée zeer onhandig zou zijn. Een geisha is een ongetrouwde vrouw, zo gauw ze trouwt kan ze haar beroep niet meer uitoefenen. Wel kan ze een relatie met een man aangaan die haar 'danna' wordt. Hiermee wordt ze een soort van officiële maitresse, maar blijft wel als geisha werken. Met deze danna heeft de geisha wel een sexuele relatie. De danna neemt een groot deel van de kosten van de geisha op zich, haar kleding, lessen, etc. Weinig moderne geisha's hebben nog een danna, maar voorheen was het zeer gebruikelijk voor een welgestelde man om 'danna' te worden van een geisha.
De moderne geisha
Tegenwoordig beginnen meisjes of vrouwen vaak pas op latere leeftijd aan een carriere als geisha. Ze doorlopen dan niet meer alle bovengenoemde stadia, en zeker wanneer ze pas op eenentwintigste of later voor het beroep van geisha kiezen worden ze onmiddelijk gezien als geisha en slaan ze zelfs de fase van maiko over. Dat wil niet zeggen dat ze niets hoeven te leren, want een geisha is voor een groot deel afhankelijk van haar kennis van zang, dans, de instrumenten die ze bespelen. Ook de tradities op het gebied van kleden en bijvoorbeeld de thee-ceremonie worden dan alsnog geleerd, vaak met behulp van de eigenares van een theehuis. Tegenwoordig is het aantal vrouwen dat als geisha werkt niet meer groot, waarschijnlijk zijn het tussen de 1000 en 2000 vrouwen. In de hoogtijdagen van waren er wel 80.000 geisha's werkzaam in de verschillende wijken.
© 2008 - 2024 Sasati, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Nachtegaalpoep: Uguisu no FunHet verzorgen van de gezichtshuid wordt al eeuwenlang gedaan. Niet hier in Nederland, maar in verre exotische landen wor…