Wat is blauwsel en waar komt het vandaan?

Blauwsel. Wat is het? Waar komt het vandaan en waar kun je het voor gebruiken? Blauwsel lijkt een ouderwets product dat lang geleden werd gebruikt om de witte was nog witter te maken. De blokjes blauwsel vond je in Nederland terug in de tijd dat boodschappen nog werden gedaan bij de kruidenier. Toch is blauwsel niet verdwenen. Met name in de toko's wordt blauwsel nog veel verkocht. Het aantal toepassingen lijkt bovendien alleen maar toegenomen. Want wat heeft blauwsel te maken met babybilletjes en waarom stijgt de verkoop van blauwsel rond de jaarwisseling?

De oorsprong van blauwsel

Blauwsel wordt oorspronkelijk gemaakt van het kobalthoudende smalt dat vroeger vooral in het Duitse Saksen werd bereid. Al in de 17e eeuw bestonden er in Nederland blauwselfabrieken die het blauwsel met speciaal daarvoor bestemde blauwselmolens vermalen tot poeder. In 1826 werd er ontdekt dat er synthetisch ultramarijnblauw kon worden geproduceerd uit kaolien, soda, zwavel en pek of houtskool. Deze uitvinding maakte blauwsel een stuk goedkoper. Vanaf deze tijd won het gebruik van blauwsel als witmaker van wasgoed aan populariteit. Het meest bekende blauwsel was Reckitt's Blue uit het Engelse Hull, dat oorspronkelijk hun grondstoffen haalde uit Frankrijk of Duitsland. Later is de productie verhuisd naar Frankrijk. Naast blauwsel als onmisbare factor voor stralend witte was, werd het in de 19e eeuw gebruikt in de industrie als kleurstof en als witmaker in de suikerindustrie.

De culturele toepassing van blauwsel

Blauwsel wordt nog altijd gebruikt als witmaker maar het heeft inmiddels nog een andere belangrijke culturele toepassing. Zeker in de Surinaamse gemeenschap, zowel in Suriname als onder mensen van Surinaamse afkomst die in andere landen wonen, wordt blauwsel veelvuldig gebruikt tegen het boze oog, het zogenaamde 'ogri ai'.

Wat is 'ogri ai', oftewel het boze oog?

Het boze oog, in Suriname beter bekend als 'ogri ai', is een blik waarvan geloofd wordt dat het anderen letsel kan toebrengen of zelfs kan doden. Bepaalde kwetsbare groepen zoals kinderen, dieren en zwangere vrouwen, zouden gevoeliger zijn voor het boze oog dan anderen. Een kind dat getroffen is door het boze oog vertoont volgens de Surinaamse cultuur bepaalde symptomen zoals slaperigheid, geen eetlust, braken, veel huilen en het vertonen van vreemd gedrag. Een van de manieren om baby's, kleine kinderen en zelf ongeboren baby's te beschermen tegen het boze oog is door het gebruik van blauwsel.

Hoe wordt blauwsel ingezet als beschermer tegen 'ogri ai'?

Baby's worden bijvoorbeeld gewassen in een badje van blauwsel en er wordt blauwsel gesmeerd achter hun oortjes, op de voetjes, boven de billetjes of op het voorhoofd. Met deze extra bescherming is de baby klaar om naar buiten te gaan of kan er kraambezoek worden ontvangen. Zwangere vrouwen wassen hun buik met blauwsel of maken een kruis van blauwsel op hun buik om zichzelf en de ongeboren baby te beschermen tegen het boze oog. Op oudjaarsdag is het traditie in Suriname om een 'wasi' te doen. Een 'wasi' is een ritueel kruidenbad om je te reinigen en spirituele kracht op te doen. Dit badje moet verkwikkend zijn en geeft je een goede start van het nieuwe jaar. Een van de hoofdbestandsdelen van het 'Swit' watra', waarmee deze zogenaamde 'wasi's', gedaan worden is wederom blauwsel, bedoeld als bescherming tegen het boze oog.

Waar is blauwsel verkrijgbaar?

In Nederland is blauwsel te vinden in alle Surinaamse winkels, welke hoofdzakelijk in de Randstad te vinden zijn. Woon je wat verder weg? Dan is blauwsel ook online te bestellen. In Suriname is blauwsel in iedere supermarkt verkrijgbaar. Niet ieder blauwsel heeft dezelfde kwaliteit, vraag de winkelier om advies als er meerdere merken blauwsel liggen.

Tip voor het gebruik van blauwsel voor de witte was

Als je blauwsel gaat gebruiken voor de witte was dan is het raadzaam om goed te informeren naar de dosering en de precieze toepassing. Wanneer de kwaliteit van het blauwsel te wensen overlaat of het blauwsel te veel of te geconcentreerd wordt toegevoegd kan de was in plaats van witter juist blauw worden. Sommige mensen laten hun witte kleding een tijdje weken in water met zeep en blauwsel en doen het dan in de machine, anderen voegen het gelijk toe aan het wasmiddel in de machine. Vraag naar ervaringen of probeer het eerst met een klein beetje witte was en beoordeel het resultaat.