mijn kijk op

Interview: Een Turkse vrouw in Nederland

Esra (56) kwam als jong meisje van achttien samen met haar zestien jaar oudere man naar Nederland. Ze was heel gedreven om wat van haar leven te maken en trok zich niets van haar man aan, die vond dat ze thuis hoorde te zitten bij de kinderen. Lees het prachtige verhaal van een Turkse vrouw die het ondanks een moeilijke start, wel gemaakt heeft in Nederland. Esra: “Ik was nog zo jong en net getrouwd met mijn toenmalige man. In Turkije ging mijn leven niet over rozen. Ik kom uit een groot gezin. Mijn vader stierf toen ik twaalf was en mijn moeder bleef alleen achter met zes kinderen. Ondanks dat ze erg veel steun kreeg van familie had ze het zwaar. Ik voelde me al oudste kind van het gezin de aangewezen persoon om haar te helpen. En dat deed ik ook met veel liefde. Ik verzorgde mijn broertjes en zusjes alsof het mijn eigen kinderen waren. Toen ik zeventien werd vertelde mijn oom, de broer van mijn vader, dat hij een man voor me gevonden had. Ik wist dat deze dag zou komen maar toch was ik aangeslagen door dit nieuws. Maar mijn moeder was enthousiast over de keuze van mijn oom en ze vertelde mij dat ik niet bang hoefde te zijn. De man die met mij zou trouwens zou beslist een goede echtgenoot voor mij zijn, vertelde ze.”

Verhuizen

“De dag van de ontmoeting is volledig aan mij voorbij gegaan. Het enige wat ik me herinnerde was dat ik hem te oud vond. Hij was vierendertig! Ik was teleurgesteld in mijn moeder en oom. Mijn nichten trouwden allemaal met veel jongere mannen. Het was een klap in mijn gezicht. De trouwerij was heel sober. Geen poespas, geen feest. Mijn man kwam ook uit een arm gezin, net als ik. Hij vertelde mij dat hij naar Nederland wilde verhuizen. Want daar was genoeg werk. En meer kansen voor iedereen… ook voor mij, zo zei hij. Ik voelde mij een uitverkorene. Ik mocht naar Nederland! In mijn bed lag ik nachtenlang te fantaseren. Ik stelde me Nederland voor als een prachtig rijk land waar geweldig lieve mensen woonden die je met open armen zouden verwelkomen.”

Koud en nat

“Maar ik ben zo naïef geweest. In 1969 vlogen we naar Nederland en ik kan me nog goed herinneren wat ik dacht toen ik uit het vliegtuig stapte: ‘Wat is het hier koud, nat en plat!’. Het huis waarin we trokken was heel klein in vergelijking met ons huis in Turkije. De mensen waren terughoudend en de taal was zo vreemd. Mijn man werkte van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat in de bouw. Ik voelde me vreselijk eenzaam en verlangde elke dag meer naar mijn moeder in Turkije. En daar voelde ik me erg schuldig om. Ik moest blij zijn van mezelf maar ik voelde het tegenovergestelde. Ik had niemand om mee te praten want ik kon immers geen woord Nederlands.

Toen ik zwanger was van mijn tweede zoon ontmoette ik in de supermarkt een heel aardige Nederlandse vrouw. We raakten bevriend. Ze kwam twee keer per week bij me op de koffie en ze leerde me telkens een paar nieuwe woorden Nederlands. Ze werkte parttime bij de bibliotheek en ik vond dat helemaal te gek. Ze verdiende in die drie dagen redelijk wat bij en van haar man mocht ze dit geld helemaal voor zichzelf houden. En ze had ook nog eens veel plezier in het werk wat ze deed. Toen wist ik het. Ik wilde ook werken en zelf geld verdienen.”

Kansen?

“Mijn man was woedend toen ik dat vertelde. Hij vroeg me hoe ik het in mijn hoofd haalde. Een vrouw hoorde volgens hem geen geld te verdienen maar gewoon voor de kinderen en het huishouden te zorgen. Hij verbood me nog langer met mijn vriendin om te gaan. Ik kon mijn oren niet geloven. Wat waren mijn kansen in dit land, vroeg ik me af. Ik weigerde hem te gehoorzamen en bleef mijn vriendin zien. Ik kwam nu twee middagen per week bij haar op bezoek en dat ging prima. Mijn echtgenoot wist hier toen nog niets van af. Ik leerde steeds beter Nederlands en steeds meer over de cultuur. En mijn man kreeg steeds vaker stampotten met een stukje vlees en jus op zijn bord, waar hij overigens weinig waardering voor kon opbrengen.

Toen mijn oudste zoon naar de kleuterschool ging kwam ik nog meer in contact met Nederlanders. Ik bouwde een leuke band op met zijn juf en ging zo nu en dan samen met wat andere moeders mee met klassenuitjes om toezicht te houden op de kinderen. Mijn kennissenkring werd steeds groter Mijn zoontje leerde in een mum van tijd redelijk goed Nederlands. Ik begon vanaf toen ook thuis Nederlands te spreken met mijn kinderen. Mijn man vond dit vreselijk. Op zijn werk werd amper tegen elkaar gesproken dus leerde hij mondjesmaat Nederlands. Ik denk dat het hem heel angstig maakte dat zijn hele gezin de taal zo goed beheerste en hij niet.. Maar ik begon van dit land te genieten. Ik had me volledig aan de Nederlandse cultuur aangepast en hij klampte zich nog altijd vast aan de Turkse cultuur.”

Vriendenkring

“Op school werd me gevraagd om te komen werken als overblijfmoeder. Ik wilde dat heel graag en omdat het voor de school van onze kinderen was heeft mijn man me na lang zeuren toch toestemming gegeven. Mijn wereld werd nog groter en nog leuker. Ik was vijf dagen in de week op school om tussen de middag met de overblijfkinderen te eten. Dit deed ik samen met een andere moeder. Het was weliswaar onbetaald, maar ik genoot van deze nieuwe taak. Ik had er een heel goed gevoel bij. Mijn man zag dat ik helemaal opleefde en had er vrede mee dat ik nu toch andere dingen deed naast het huishouden en de opvoeding.

Mijn vriendenkring werd in de jaren dat ik op school werkte heel groot. Eén van mijn vriendinnen vroeg me op een dag of ik haar wilde leren koken volgens de Turkse traditie. Ik was helemaal vereerd en vond het hartstikke leuk om op die manier iets van mijn achtergrond te laten zien. Mijn vriendin nodigde nog wat andere vrienden uit en met een heel clubje zijn we toen gaan koken. Daarna dekten we de tafel en zijn we gezellig gaan eten. Het was zo warm en knus. Ik besloot dat ik dit vaker wilde gaan doen en organiseerde samen met mijn vriendin kookcursussen. Echt heel leuk. Er was zoveel animo voor. Vrouwen uit de hele stad schreven zich bij ons in. Ik heb dit jarenlang met veel plezier gedaan en verdiende een aardig centje bij. Een deel hiervan stuurde ik naar mijn familie in Turkije. Mijn man vond het leuk dat ik op deze manier met onze cultuur bezig was. Ook hij veranderde omdat er veel Nederlanders bij ons over de vloer kwamen. Ook hij leerde de taal steeds beter.”

Bedrijfsleidster

“Toen mijn zoons 15 en 17 waren overleed mijn man aan een hartstilstand. Dit was een bittere periode voor het gezin. Ik heb niet zelf voor mijn man gekozen maar toch ben ik door de jaren heen veel van hem gaan houden. Hij is er altijd voor ons geweest en heeft keihard gewerkt en is me altijd trouw gebleven. Toen mijn eigen vader overleed was ons hele gezin afhankelijk van anderen. Dit wilde ik niet weer meemaken. Dat mocht mijn kinderen niet overkomen. Ik wilde dat mijn zoons konden studeren en aan hun toekomst konden werken. Ik regelde naast de kookcursussen nog een andere baan bij een drogist. Daar ben ik begonnen als caissière. Ondertussen heb ik mezelf opgewerkt als bedrijfsleidster! Ik ben daar heel erg trots op. Ik heb ongelooflijk veel plezier in mijn werk en de zaak draait goed. Het is vreemd maar op de een of andere manier heb ik veel geluk gehad en vertrouwen mensen me snel iets toe. Misschien komt dat omdat ik heel positief ben ingesteld.

Een paar jaar geleden ben ik opnieuw getrouwd met een oer-Hollandse man. Hij is twee jaar jonger dan ik. Het is grappig dat ik nu de oudste ben. Ik voel me heel wijs daardoor en pest hem ermee dat ik ouder en dus ook wijzer ben. Hij werkt als muziekleraar in het lageronderwijs en is echt een schat van een man. Mijn zoons zijn ondertussen het huis uit en hebben allebei een goede baan. Door mijn werk bij de drogist moest ik stoppen met de kookcursussen, maar ik heb er zoveel lieve vrienden aan overgehouden. Al zou het kunnen, ik wil niet meer terug naar Turkije en stiekem vind ik toch wel dat ik een uitverkorene ben, omdat ik destijds naar Nederland kon.”