Islamitisch Feminisme

Voor sommige mensen lijkt het misschien iets onmogelijks, een feministische moslima, maar vrouwen overal in de Islamitische wereld zijn actief bezig met hun rechten, en dat niet op een Westerse basis, maar als een integraal onderdeel van de Islam.

Het Westen en de Islamitische Vrouw

Al sinds de tijd dat het Westen zich heeft bezig gehouden met ‘de Oriënt’ heeft het vrouwen in de moslimwereld gekwalificeerd als onderdrukte wezens. De Westerse onderzoekers namen een superieure houding aan ten opzichte van de waarden en normen van moslims in het algemeen en moslimvrouwen in het bijzonder. Vandaag de dag is er op dat gebied weinig veranderd. Vrouwen in de moslimwereld worden nog steeds gezien als zielig en onderdrukt. Dat in diezelfde moslimwereld veel vrouwen vechten voor hun rechten, maar binnen een Islamitisch kader, wordt als onmogelijk gezien. Voor veel mensen staan vrijheid en Islam lijnrecht tegenover elkaar. Er wordt vanuit gegaan dat de enige manier waarop de patriarchale samenlevingen kunnen worden bevochten het overnemen van Westerse waarden is.

De Islam als Uitgangspunt voor Verandering

Al sinds het ontstaan van de Islam hebben vrouwen een belangrijke rol gespeeld bij het oplossen van politieke en sociale problemen. De Islam werd geboren in een gebied dat tot op de dag van vandaag zeer patriarchaal is. Voor veel feministische moslims is de Islam een religie die de gelijkheid van genders propageert, maar zijn het de eeuwenoude patriarchale regels die het revolutionaire karakter van de Islam hebben beïnvloedt. Er zijn nu onderzoekers die teruggaan naar de oudste bronnen en die herwaarderen nadat eeuwen van patriarchale invloeden er hun eigen kijk op hebben gegeven. Ze stuiten daarbij op weerstand van binnenuit; van mannen die bang zijn hun invloed te verliezen en vrouwen die bang zijn om de mannelijke bescherming kwijt te raken en van buitenaf; degenen die de Islam graag blijven afschilderen als anti-vrouw.

Manieren om de Positie van Vrouwen te Verbeteren

Veel moslims, vrouwen zowel als mannen, doen hun best om de positie van vrouwen te verbeteren; door zich bezig te houden met wetgeving, met religieuze opleidingen, etc. Daarbij is de Islam het uitgangspunt en niet een sta-in-de-weg. Ze doen dit omdat de religie een zeer belangrijk deel uitmaakt van hun leven en ze problemen hebben met de ongelijkheid en het onrecht dat er uit naam van diezelfde religie wordt bedreven.

In de Verenigde Arabische Emiraten worden vrouwen opgeleid als moefti’s. Tot voor kort konden ze zich alleen nog maar met vrouwenzaken bezighouden, maar nu kunnen ze uitspraken doen op allerlei gebieden. En de geschiedenis van de Islam laat zien dat er altijd vrouwen zijn geweest, die deze rol op zich namen.

In Jordanië houdt Rana Husseini zich bezig met eerwraak en probeert mensen van eerwraak te weerhouden door een beroep te doen op de Islam, die dergelijke moorden verbiedt. In Maleisië zijn groepen actief die vrouwen informatie geven over hun positie binnen de Shari’a en worden campagnes tegen huiselijk geweld gehouden op basis van de Islam. Dit zijn slechts enkele voorbeelden van groepen die proberen veranderingen te bewerkstelligen.

Dit alles betekent niet dat het makkelijk is voor vrouwen om veranderingen te weeg te brengen, maar dat is en was het in het Westen net zo min. Het is belangrijk om in te zien dat vrouwen in de Islamitische wereld voor hun rechten opkomen binnen hun eigen samenleving, op een manier die voor hen geschikt is.

Een Wereldwijd Fenomeen

Het feminisme van moslims is overal, zoals vandaag de dag ook moslims overal zijn. Moslims in het Westen hebben te maken met een wereld die totaal afwijkt van de wereld waar hun (groot)ouders vandaan komen. En met die wereld zullen ze verder moeten. Datzelfde geldt voor mensen die tot de Islam bekeerd zijn, de ideale Islam waartoe ze bekeerd zijn wijkt vaak sterk af van de door mannen gedomineerde praktijk. Daarbij wordt steeds meer gebruik gemaakt van Ijtihad, het onafhankelijk en kritisch onderzoeken van religieuze bronnen. Dit was lange tijd een min of meer vergeten manier om waarden te toetsen. Een bekende moslima die oproept tot Ijtihad is Irshad Manji. Moslima’s over de hele wereld leggen de Koran op een dusdanige manier uit dat daaruit de gelijkheid tussen mannen en vrouwen blijkt, ondanks de verschillen. De biologische verschillen hoeven geen belet te zijn voor de fundamentele gelijkheid tussen de seksen. Het is de patriarchie die het Islamitische ideaal van gelijkheid ontwricht.