De kerststal: de betekenis en veranderingen door de eeuwen

Veel mensen hechten veel waarde aan een kerststal in hun huis tijdens de kerstdagen. Maar waar komt die kerststal eigenlijk vandaan en wat is de gedachte erachter? En waarom zou je een kerststal in huis halen?

De eerste kerststal is van 1223 en was een met levende figuren en have

De kerststal dateert eigenlijk van 1223. Toen organiseerde Franciscus van Assisi tijdens de kerstnacht een mis in de natuur. Hij maakte voor die gelegenheid een kerststal met allemaal echte elementen. Een echte voederbak, levende mensen, levende have. Dit om het kerstverhaal zo realistisch mogelijk te maken. Dit initiatief kreeg heel snel navolging en zorgde overal voor kerststallen. Eerst met levende mensen en dieren, later werden die vervangen door figuren van hout en gips.

Afbeeldingen van Jezus waren verboden tot 313 na Christus

Overigens is het rijkelijk laat dat 1223 jaar na de geboorte van Jezus pas zo’n eerste initiatief kwam. Vreemd was dat overigens niet. De eerste gelovigen hadden meer interesse in de verlossingsleer, dan in de manier waarop Jezus was geboren. Daar kwam nog bij dat het Christelijk geloof geruime tijd verboden was en dit geboortefeest dus ook gewoon niet gevierd mocht worden. Pas in 313 na Christus toen Keizer Constantijn aan de macht was (van 272 – 337 na Christus) mochten christenen hun geloof in de openbaarheid belijden. Ook besloot Constantijn dat de geboorte van Christus op 25 december gevierd moest worden. Vanaf dat moment werden er allerlei afbeeldingen van Christus gemaakt die vooral op sarcofagen kwamen te staan. De mensen die deze beelden maakten gingen daarbij uit van de verhalen van de evangelisten Lucas en Mattheüs.

De huidige kerststal en de kerststal van Assisi

De huidige kerststal lijkt niet meer op die van Assisi. In het Oost-Romeinse Rijk werd de geboorte van Jezus namelijk op één manier uitgebeeld en dat was met Maria. Zij lag op een rood kleed, de bakermat. Maria had een hele prominente plaats en was veel groter dan alle anderen in de kerststal. Ook leek Maria zich niet veel van haar net geboren kind aan te trekken. Dit beeld bleef lang bestaan tot de voorstellingen in de Middeleeuwen veranderen. De figuren in de kerststal kregen steeds meer een menselijk uiterlijk en de verhouding tussen Maria en Jezus werd heel anders. Dit werd een echte moeder-kind relatie met alle warmte die daar bij hoort. Maria lag niet meer alleen op haar bakermat, maar zat of stond naast de wieg van haar kind en keek met alle liefde in haar naar Jezus. Jozef, die voorheen altijd als een oude man was afgebeeld, werd een jongeman zonder baard.

De drie wijzen uit het Oosten

De drie wijzen die ook vaak in de kerststal staan hadden in het begin ook een heel andere betekenis. Mattheüs betitelde hen als magiërs. Pas in de 9e eeuw kregen zij de namen:

1. Kaspar
2. Melchior
3. Balthazar

De betekenis en de rol van de 3 wijzen uit het Oosten

Zij droegen in de voorstellingen eerst nog een tulband als mensen uit het oosten, maar dat werden later westerse kronen. Daarmee werd hun status ook anders, want dit betekende dat zij koningen waren. Pas in het begin van de 15e eeuw kreeg Balthazar een andere huidskleur en werd hij donkergekleurd. Overigens staan deze drie wijzen ook voor anderen zaken. Zij stonden namelijk voor de drie ontdekte wereldddelen:

• Afrika
• Azië
• Europa